ลานซักล้าง

ไปเยี่ยมครูบาทีไร ได้อะไรกลับมาทุกที

ไปเที่ยวนี้ มีโอกาสได้ฟังว่าครูบาตั้งใจจะทำอะไรต่อไป ได้คุย+ได้ฟังเรื่องที่ไม่เคยได้ฟังหลายเรื่อง มีโอกาสดีที่ได้พบ อ.นฤมล ปราชญ์โยธิน (คนจริง) และ อ.อภิชาติ เจริญมา (ฤๅษีอ้นผู้กล้าของแท้) อีกวาระหนึ่ง และในแบบที่ไม่มีข้อจำกัดของเวลาด้วย

รอบนี้ ผมไม่ค่อยได้อยู่กับที่ จึงไม่ได้รายงานความคืบหน้ามากนัก รวมทั้งแทบไม่ได้อ่านบันทึกบนลานปัญญาเลย จึงไม่ขอถอดบทเรียนนะครับ ง่วงแล้ว พรุ่งนี้งานเข้าอีก ขอเป็นกาฝากโดยสมัครใจ

• ยกที่ 1 พี่เลี้ยงลง
• ตอน:อาหารตาอาหารใจ
• อำเภอใจ คิคิ..
• เราปะติดความคิดเข้ากับความรู้อย่างอะไร?
• จันทร์กระจ่างกลางสวนป่า
• คือความงาม
• ตามรู้..ดูใจ..ในสวนป่ามหาชีวาลัยอิสาน

ในส่วนพลังงานสำหรับสวนป่านั้น พบช่องลมสองแห่ง-ท้ายคอกนกกระจอกเทศและแนวถนนทางเข้าสวนป่า-เป็นแนวตะเข็บของต้นไม้ใหญ่กับต้นไม้เตี้ย มีลักษณะภูมิประเทศคล้ายกับที่บ้านพ่อไล — ลมมาปะทะต้นไม้ใหญ่ แล้วถูกกรอกลงในช่องลม; อีกแหล่งหนึ่งคือหลังคาอาคารซึ่งมีลักษณะเป็น solar thermal collector สามารถปั่นเอาพลังงานได้บ้าง แต่ยังไม่ได้คำนวณความคุ้มค่าของการลงทุนครับ

ปีนี้ ผมไปสวนป่าจนแม่สงสัย ไม่ได้ทำพิรุธอะไรหรอกครับ แต่ไปบ่อยมาก ที่นับดูได้ ปีนี้ก็ 8 ครั้งแล้ว คงมีที่ลืมนับไปบ้าง

ไปบรรยายให้ อ.ต้อม ที่ วศ.มข. ขากลับแวะสวนป่า, เฮเจ็ด, นศ.ป.โท อ.แป๋ว, นศ.ป.เอก มรฎ.สารคาม, SCG Paper, เฮห่วงใย, เฮระลึกชาติ/แม่ลำไย, เฮอยู่ดีๆไป

พี่หลินเพิ่มให้: ส่งตัวนกยูงเจ้าบ่าว, ไปเยี่ยมคุณปิ๋ว — มิน่า แม่สงสัย ฮาๆๆๆๆ

เมื่อปลายเดือนที่แล้ว อยู่ดีๆ ก็ไปสวนป่า ไปกินผัก ไปหาความคิดใหม่ๆ ไปถึงตอนเย็น ค้างคืนเดียว ตื่นเช้าก่อนหกโมง แล้วกลับบ้านตอนสิบเอ็ดโมงครับ ก่อนออกมา ไปเจอลูกประหลาด จำชื่อไม่ได้ แต่ผมเรียกว่าลูกเต่าทอง ครูบา/แม่หวีบอกชื่อมาแล้วแต่จำไม่ได้ จำได้แต่ว่ากินไม่ได้ กินแล้วเมา เห็นสวยดี ป้าจุ๋ม แม่หวี ครูปู ต่างช่วยกันเก็บ

ทิ้งไว้ในรถอาทิตย์หนึ่ง เพิ่งเอามาถ่ายรูปเมื่อตอนหัวค่ำนี้เองครับ

เมื่อวานออกเดินทางมาสวนป่าอีกวาระหนึ่ง คราวนี้มาช่วยครูปูพูดคุยกับนักศึกษาและอาจารย์จาก VBAC คิดว่าเด็กกลุ่มนี้โชคดีครับ

ครูมิมเดินทางมาจากพิษณุโลก มาถึงบ้านป้าจุ๋มตั้งแต่เช้า แต่ผมไปรับสายเอง กว่าจะมาทันกลุ่มของครูปูแถวเขาใหญ่ ก็ช้าไปเกือบชั่วโมง เมื่อกินข้าวกลางวันเสร็จ ก็นัดพบกันอีกครั้งที่ตลาดสตึกเพื่อเข้าไปสวนป่าด้วยกัน ผมแยกไปบ้าน อ.แพนด้า+อ.หลินฮุ่ย

พอเย็น ออกจากสวนป่าอีกครั้งมารับป้าหวานซึ่งเป็นแขกพิเศษ กินข้าวเย็น แล้วตั้งวง dialogue (แบบแปลกๆ) แต่ผมก็ดีใจกับเด็กชุดนี้ที่ได้มีประสบการณ์ที่หาได้ยาก

ช่วงดึกหลังจากเลิกวง dialogue ครูน้อยชวนคุยเรื่องกระบวนการเรียนรู้ของครูบา ตรงนี้ผมกลับคิดว่าผมโชคดี ที่ได้มีโอกาสคิดใคร่ครวญกับคำถามของครูน้อย ทำให้ชัดเจนกับกระบวนการเรียนรู้แบบเฮฮาศาสตร์มากขึ้น จำไม่ได้หรอกครับว่าตอบอะไรไป แต่ตอบต่อหน้าหลายคน ตอบไปอย่างที่คิด และรู้สึกดีที่ได้ตอบไป รายละเอียดรอไปอ่านใน dissertation ของครูน้อยก็แล้วกัน

มาสวนป่าหลายครั้งแล้ว ดีทุกครั้ง แต่ครั้งนี้ดีพร้อมกับสนุกครับ

มีเที่ยวละไม มีแอ็คชั่นบู้ล้างผลาญ มีหัวเราะ มีการเรียนรู้ มีการประยุกต์ มีการสนทนาที่ประเทืองปัญญา มีใบสั่งสองใบให้ดูแลคุณหนู(ผม) ได้ทำในสิ่งที่ตั้งใจมาทำไม่ใช่แค่เดินไปเดินมา อาหารอร่อยทุกมื๊อ และมีอิสระมากมาย นึกจะไปตลาดก็ไป นึกจะเอารถไปบดถนนก็ไป จะไปกินไอติม-ซื้อกาแฟเย็น-ไปเช็คยอดโอนเงินค่าหนังสือก็ไป ฯลฯ

สนุกที่ SCG Paper มีความพร้อมสูง ไม่เป็นภาระใดๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องความคิด (ซึ่งมักจะเป็นเรื่องที่น่ากังวลที่สุด)

อากาศค่อนข้างร้อนแต่ไม่ร้อนมาก อาบน้ำวันละหลายครั้ง แต่เสื้อผ้าที่หอบมาก็ยังใช้ไม่หมด อย่าว่าแต่เสื้อผ้าที่หอบมาเกินเลยครับ ยาประจำตัวก็มีเกิน แต่ลืมหมวกไว้ในรถ ซ่อนไว้มิดชิดเกินไป ตัวดำเลย ฮือๆ

ก่อนมา ใครๆ ก็กังวลว่าจะเหนื่อยเพราะเพิ่งกลับจากวัดพระบาทห้วยต้ม ซึ่งเป็นทริปที่ขับรถไกลและยาวนาน แต่ลืมนึกไปว่า last call อยู่กับผม ถ้าผมไม่ไหว ก็ไม่มาหรอกครับ — รู้สึกดีใจที่ไม่เหนื่อยจากลำพูน และมาสวนป่าในครั้งนี้

• 24 มิ.ย. วันเดินทาง
• 25 มิ.ย. วันลงพื้นที่
• 26 มิ.ย. วันพัฒนาชาติไทย

พรุ่งนี้กลับบ้าน พักสักวันแล้วจะไปขึ้น panel วันที่ 30 นี้ ยังไม่ได้เตรียมอะไรเลย เพิ่งมีโทรศัพท์ติดต่อมาเมื่อคืน แต่พูดใน panel ไม่ยากครับ เตรียมเดี๋ยวเดียวก็เสร็จ

หัวค่ำเมื่อวาน ได้นั่งฟัง Fa ของ SCG Paper สะท้อนสิ่งที่ได้ไปพบเห็นมาในการลงพื้นที่ในเวลาสั้นๆ

แต่ละกลุ่มต่างก็มีเรื่องน่าสนใจมานำเสนอเป็นที่สนุกสนาน เมื่อจบทั้งสี่กลุ่มแล้ว อ.ศักดิ์พงศ์ มาเล่าเรื่อง insight เกี่ยวกับนักสู้ชีวิตทั้งสี่ที่แบ่งให้แต่ละกลุ่มไปสัมภาษณ์มา ผมได้แต่หวังว่า Fa ฝึกหัดจะเข้าใจว่าต่อให้เป็นเรื่องที่เห็นประจักษ์อยู่ต่อหน้า ก็ยังมีเบื้องหลังอยู่เสมอ การหาคำตอบใดๆ ในงาน จะมองแค่เรื่องเฉพาะหน้า ตามเป้าหมาย ตาม KPI อาจจะเป็นการด่วนสรุปเกินไป (ความเห็นของเราก็อาจผิดได้)

นักสู้ชีวิตทั้งสี่นี้ เคยมาเรียนที่สวนป่าแล้วทั้งนั้น

กลุ่ม 4 เป็นกลุ่มเดียวที่แจ้งว่ามีครูน้อยเป็นพี่เลี้ยง กลุ่มนี้ไปพบพ่ออุทัย อ.สตึก เป็นกลุ่มเดียวที่มี intro ที่ฟังรู้เรื่อง อันนี้ไม่ใช่ข้อติติงกลุ่มอื่น แต่เป็นข้อสังเกตว่ากลุ่มอื่นใช้ assumption (assume ว่าคนอื่นรู้แล้ว) มากกว่ากลุ่มนี้

อ่านต่อ »

วันพฤหัสที่ 25 ตามกลุ่ม 1 ของ SCG Paper ไปดูบ้านพ่อไล ที่บ้านสนามชัย ใกล้สวนป่า (ห่าง 1.7 กม) เนื่องจากเป็นผู้สังเกตการณ์ที่ไม่ต้องทำการบ้าน ผมจึงเดินชมนกชมไม้ไปเรื่อย มาพบมุมสงบหน้าที่ของพ่อไล ที่มีอุณหภูมิเย็นกว่าในร่ม และเย็นกว่าในบ้านสามสี่องศา

ที่ตรงนั้น เย็นได้เพราะลมครับ

ไม่ใช่พ่อไลถูกหวยหรอกนะครับ ภาพรถส่งหนังสือเจ้าเป็นไผ ๑ อิอิ

ลมเกิดขึ้นเพราะสภาพพื้นที่ มีบึงใหญ่อยู่อันหนึ่ง รอบๆ บึง ก็เป็นไร่นาของชาวบ้านที่ปลูกต้นไม้ใหญ่; หน้าที่ของพ่อไล ปลูกต้นไม้ใหญ่เป็นแนว ซึ่งอยู่ติดกับบึงพอดี ดังนั้นหน้าบ้านของพ่อไล จึงมีสภาพเป็นช่องลมธรรมชาติ ลมที่พัดมา ควรจะเป็นลมร้อน แต่เนื่องจากพัดกรอกมาตามแนวต้นไม้ซึ่งมีร่มเงา จึงเป็นสายลมที่มีความเย็น

อ่านต่อ »

• งานนี้ มีหมอชาวเรามาสองหมอ คือหมอป่วน กับหมอตา; มีแม่หมอ (ป้าจุ๋ม); มีหมอเสน่ห์ยาแฝด (อ.ขจิต) เป็นตัวเดินเรื่องตลอดงาน สงสารเด็กจัง ฮาๆๆๆ
• แม้อากาศร้อนจัด กับพายุฝน เป็นเรื่องที่ควบคุมไม่ได้ แต่ผมคิดว่าเป็นประเด็นที่ปรับปรุงได้ กล่าวคือต้องการเงาไม้ปิดบังแสงแดดตกกระทบลานคอนกรีตข้างอาคารใหญ่ ถ้าไม้ใหญ่โตช้า ทำร้าน+ไม้เลื้อยหรือพลาสติกพรางแสง จะเร็วกว่า ผมคิดว่ามีประโยชน์มากกว่าการใช้ลานกินข้าวเป็นที่นอนดูดาว ซึ่งเลี่ยงไปใช้ชานอาคารที่ชั้นสองแทนได้ ถ้าไม่มีเงาไม้ ลานคอนกรีตที่กินข้าว จะกลายเป็นเตาอบไป
• ทางเข้าสวนป่าเป็นหลุมเป็นบ่อ แม้จะยังใช้สัญจรได้ แต่เป็นเป็นโอกาสดีที่จะปรับให้เรียบ(ขึ้นบ้าง) เนื่องจากฝนทำให้ดินอ่อนลงแล้ว
• ถ้าจะออกจากสวนป่าหลังเที่ยง ควรพิจารณาค้างอีกคืนหนึ่ง ระยะระหว่างสวนป่าถึงบ้านป้าจุ๋ม 400 กม.กับเศษอีกนิดหน่อย วันนี้ใช้เวลาขับห้าชั่วโมงสิบห้านาที (รวมเวลาหยุดพักยี่สิบนาที) แต่ช่วงท้ายๆ มีอาการอ่อนเพลีย และมืดแถวหนองแค/สระบุรี จึงไม่ควรเสี่ยง
• ผมร่วมกิจกรรมวงอ่างปลาเป็นครั้งแรก เล่นไม่เป็น แต่ฟังการอธิบายแล้วเล่นเลย; ด้วยข้อจำกัดของเวลาประกอบกับเด็กอาจโดยรังสีของประสบการณ์ ทำให้ไม่กล้าถาม วงอ่างปลาจึงเป็นรูปแบบของวงอ่างปลาแต่ไม่คล้ายวงอ่างปลา ก็ไม่เป็นไรหรอกครับ ถือเป็นการจุดประกายเกี่ยวกับแนวคิด ระบบความคิด วิธีมอง วิธีเรียนรู้ วิธีทำ การสร้างกำลังใจ (ให้ตัวเอง) อันเป็นทักษะที่ฝึกได้ — แน่นอนว่าเด็กแต่ละคนจะได้อะไรไปไม่เท่ากัน แต่ได้ไปบ้างก็ยังดีกว่าผ่านไปเฉยๆ — จะใช้กิจกรรมนี้ น่าจะมีเด็กที่กล้าและตั้งคำถามเป็น ยิ่งเป็นคำถามกวนประสาท (แต่เป็นคำถามที่ดี) จะยิ่งสนุกและได้รับประโยชน์ด้วยกันทุกฝ่าย ทั้งผู้ถาม ผู้ฟัง และผู้ตอบ
• ไม่ได้ยินกระบวนกรพูดถึงเรื่องอดีต ปัจจุบัน และอนาคต; ความสำเร็จ/ความล้มเหลว เป็นเรื่องของอดีต ซึ่งผ่านไปแล้ว อย่าไปติดอยู่กับมัน
• ไม่ได้ยินกระบวนกรพูดถึง self-esteem (ค้นหา) ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญ ที่จะช่วยให้ชีวิตยืนหยัดอยู่ได้อย่างไม่แก่วงไปแกว่งมา; คนที่มี self-esteem สูง เข้าใจคุณค่าของตนตามความเป็นจริง และแกว่งไปมาน้อยเมื่อเจอกับโลกธรรม
• ในค่ายต่อๆ ไป อาจจะต้องช่วยหาความสำเร็จย่อยๆ ให้กับผู้เข้ารับการอบรมทุกคน ให้ทุกคนเข้าใจว่าความแตกต่างนั้นมีค่า ต่างมีดีกันคนละด้านสองด้าน ไม่มีใครห่วยแตกจนสมควรจะแยกตัวออกไปจากกลุ่ม (Developing Your Child’s Self-Esteem) — ระบบการศึกษาปกติที่สอนตามหลักสูตร ละเลยเรื่องนี้เป็นอย่างมาก พ่อแม่เลี้ยงลูกโดยขาดความรู้เรื่องนี้ ทำให้เด็กโหยหาการยอมรับ/ความสำเร็จอย่างฉาบฉวย แล้วในที่สุดก็เป็นคนที่ไม่มีความอดทน ติดเพื่อน/ติดเกมส์ จับจด เอาแต่ใจตัว

ร้อนครับ ร้อนมาก อุณหภูมิในร่ม 40.5°C

ผมมาสวนป่าคราวนี้ เป็นช่วงที่นิสิตแพทย์มาเยี่ยม โดยวิชาชีพอาจไม่มีอะไรเกี่ยวกัน แต่ในฐานะความเป็นคนแล้ว มีประสบการณ์แง่คิดจะแลกเปลี่ยนได้ถ้าต้องการครับ

มาสวนป่าเที่ยวนี้ เอาอุปกรณ์ Ulem มาทดลอง สองครั้งที่ผ่านมา ไม่มีเวลาทำจริงๆ คราวนี้มีอาจารย์แฮนดี้มาด้วย ก็อยากให้อาจารย์ได้ลองทำดูทั้งกระบวนการครับ

ช่วงบ่ายเมื่อวาน ผมงัดเอาชุดทดลองออกมาเล่น ไม่ได้เปิดไต๋ทั้งหมด แต่เปิดออกทีละขั้น จนในที่สุดเราก็ได้อุปกรณ์ที่ทำงานได้ (ทดลองมาแล้วจากบ้าน) มีป้าจุ๋ม/อ.แฮนดี้ร่วมเล่นด้วย เวลาเปิดผมร้องเตือนว่าระวังเปียก แต่กลับกลายเป็นว่าป้าจุ๋มไม่กลัวเปียก เพราะว่าเวลาเปิดแล้ว ละอองน้ำทำให้เย็นสบาย

เช้าวันนี้ก็จะเป็นการประยุกต์ใช้งานจริง โดยจะติดตั้ง Ulem เพื่อจ่ายน้ำสองหัวจ่าย ระบบควบคุมหนึ่งชุด ติดไว้บริเวณต้นไม้ระหว่างอาคารใหญ่กับครัว เชื่อว่าจะสร้างความชุ่มชื้น/ลดความร้อนบริเวณครัวลงได้บ้าง จริงอยู่ที่ Ulem เป็นอุปกรณ์ให้น้ำแก่พืช แต่ถ้าเลือกพืชกับคน เลือกหมู่คนที่ทำครัวให้เรากินก่อนครับ

ไปสวนป่าคราวนี้ ผมเสียดายแทนผู้ที่ไม่ได้ไปร่วมครับ เป็นโอกาสที่หาได้ยากที่มีโอกาสได้พูดคุยแลกเปลี่ยนกับภูมิปัญญาของแท้ และผมก็เสียดายกับผู้ที่ไปร่วมเหมือนกัน ที่เวลาที่ได้พูดคุยกันน้อยไปหน่อย ยังไม่จุใจเลย (แต่ยังดีกว่าการไม่ได้คุบ หรือไม่ได้ฟังและพิจารณาตาม)

ในงานตีแตกอีสาน (เฮฯ 7) ครูบาโยนไมค์ให้ผมเป็นคิวแรก เหมือนเป็นการเตะคิกออฟ ทำให้เครียดเหมือนกัน เพราะว่าผู้ฟังมีจำนวนมาก มีพื้นฐานหลากหลาย เป็นเรื่องที่จริงจัง ทำให้ปล่อยมุกไม่ออก เลยเครียด อิอิ

แต่มันก็ผ่านไปได้แม้จะพูดสด — มีข้อมูลจดไว้เอามาใช้ หนึ่งบรรทัด — ผมไม่ได้พูดประเด็นสำคัญหลายประเด็นเนื่องจากข้อจำกัดของเวลา; มันเครียดเพราะอยากให้ผู้ฟังเข้าใจ แต่ก็ยากที่จะทำให้ผู้ไม่มีพื้นฐานเข้าใจและคิดต่อได้บ้าง ในขณะเดียวกันก็ไม่ทำให้ผู้ที่มีพื้นฐานมาเบื่อ

ยังไงก็ผ่านไปแล้วนะครับ เครียดไปก็เท่านั้น อิอิ ดีกว่า

คราวนี้ ยุ่งจนไม่มีเวลาถ่ายภาพ ยกเว้นตอนกลางคืนก่อนนอน แล้วเนื่องจากคุยและฟังตลอดเวลา ทำให้ไม่มีโอกาสได้รายงานความเป็นไปเหมือน เฮฯ หก ซึ่งผมกลับถือเป็นกำไรชีวิตของนะผมครับ — เรื่องแบบนี้ ไม่แสวงหาก็ไม่เจอ; ต่อให้ได้ไปพบพาน ถ้าไม่คิด ไม่นำไปใช้ ก็จะผ่านไปเฉยๆ

กราบขออภัยอย่างยิ่งสำหรับท่านที่ไม่ได้ไปคุยด้วยครับ คนเยอะ ป๊อปน่าดูเลยเรา

ระหว่างเดินทางไปสวนป่าเมื่อวันที่ 6 ก.พ. ที่ไหนสักที่ระหว่าง อ.ชุมพวง กับ อ.สตึก มืดพอดี เจอเขาเผาไร่อ้อยริมถนนครับ

ที่จริง มันควรจะเป็นเรื่องที่พบเห็นกันทั่วไป สำหรับผู้ที่เดินทางบ่อยๆ แต่สำหรับคนกรุงซึ่งหลังจากป่วยจนไม่ค่อยได้เดินทางไปต่างจังหวัดแล้ว ป้าจุ๋มกรุณาอธิบายว่าเค้าเผาเพราะเชื่อว่าจะเก็บเกี่ยวได้ง่ายขึ้น ว่าแล้วก็จอดรถให้ผมลงมาถ่ายรูป (ส่วนตัวเอง ถ่ายรูปจากที่นั่งคนขับ ฮี่ฮี่)

ฟังดูก็มีเหตุผลนะครับ คือใบกับเศษใบหายไป เหลือแต่ลำอ้อยโด่เด่ แต่มันก็น่าคิดว่าเพียงเพื่อความสะดวก ควรจะทำอย่างนี้หรือ

อ่านต่อ »