สูบน้ำจากแหล่งน้ำตื้น
เพราว่าน้ำไหลจากที่สูงไปที่ต่ำ แหล่งน้ำจึงมักจะอยู่ในระดับต่ำ จะนำน้ำไปใช้อะไร ก็ต้องขนน้ำขึ้นมา แต่เพราะว่าแก่เฒ่า ไม่มีแรง ติดหรู ติดสบาย หรือว่าร่ำรวยอะไรกันก็ไม่รู้ เวลาเราจะขนน้ำ ก็มักจะนึกถึงปั๊มใช้น้ำมันหรือว่าใช้ไฟฟ้า
แน่นอนครับ การเคลื่อนที่น้ำต้องใช้แรง แต่ผมไม่คิดว่ายากเกินไปหรอก
เมื่อกลางปีที่แล้ว ไปช่วยครูบาตอนที่ SCG Paper ยกพวกมาอบรมที่สวนป่า ผมไปกับกลุ่ม ๑ [มองบ้านพ่อไล] ดูภูมิประเทศแล้วสะท้อนใจ บึงน้ำที่ อบต.ขุดไว้ ยังมีน้ำอยู่บ้าง แต่ระดับน้ำอยู่ต่ำกว่าระดับของประตูระบายน้ำ (และคลองส่งน้ำ) อันนี้หมายความว่าน้ำที่มีอยู่ ส่งไปตามไร่นาไม่ได้ ต่างบ้านต่างขุดสระของตนเอง แปลกไหมครับ!!! เพราะว่าน้ำส่วนกลางพึ่งไม่ได้ — รอบสระมีถนนลูกรังดูผิวเผินเจริญดี แต่ถนนเองนั่นแหละ ที่ขวางชาวบ้านรอบๆ สระ กับแหล่งน้ำส่วนกลางของตำบล
เรื่องนี้ผมติดใจ กลับมาบ้านก็รีบค้นว่ามีวิธีไหนที่จะเคลื่อนน้ำจากแหล่งน้ำตื้นๆ ให้ไปยังที่ที่จะใช้น้ำ โดยไม่ต้องใช้น้ำมันหรือไฟฟ้าหรือไม่ — ชาวบ้านยากจน ไม่ควรจะต้องจ่ายถ้ามีทางเลือกอื่น — ก็ปรากฏว่ามีหลายวิธีครับ แต่ว่าต้องมีเครื่องมือ แล้วผมก็เขียนเรื่อง [เช็ควาล์ว]
เช็ควาล์วเป็นอุปกรณ์ที่น้ำไหลผ่านได้ทางเดียว ซื้อก็ได้-ทำเองก็ได้ สามรูปแรก น้ำไหลจากซ้ายไปขวา
รูปพวกนี้ ดูเผินๆ ก็ยุ่งยากซับซ้อน แต่ค่อยๆ ดูไปช้าๆ จะเห็นว่าเป็นสามัญสำนึกทั้งนั้นครับ ไม่ยากอะไรเลย
ส่วนรูปข้างล่างนี้ ไหลจากขวาไปซ้าย
ถ้าเป็นเช็ควาล์วแบบใช้สปริง จะติดตั้งยังไงก็ไม่เป็นไร แต่ถ้าไม่ใช้สปริง เราจะใช้แรงโน้มถ่วงของโลกกับแรงดัน เป็นตัวปิดเปิดวาลว์ จึงต้องรู้ว่าเป็นเช็ควาล์วแบบไหน และติดตั้งในระดับที่ถูกต้องด้วยนะครับ
ถ้าเป็นการสูบน้ำจากบ่อตื้น (ไม่เกิน 6-8 เมตร) เช่นอยู่สระน้ำที่ อบต.ชอบขุด แบบที่หน้าบ้านพ่อไลนี้ละก็ ใช้ได้สบายมาก คือเราจะใช้ท่อ PVC ทำลูกสูบขึ้นมาครับ
ปั๊มบ่อตื้นแบบที่ใช้เช็ควาล์วตัวเดียว
ติดตั้งเช็ควาล์วที่ปลายที่จุ่มอยู่ในน้ำ ส่วนอีกปลายหนึ่ง ก็เป็นแกนชัก หรือข้อเหวี่ยงดังตัวอย่าง
ถ้าขี้เกียจ หรือไม่มีแรง ก็ใช้เครื่องทุ่นแรงอื่น เช่นกังหันลม (จะเห็นส่วนขยับขึ้นลง ซึ่งต่อท่อเหล็กไปชักลูกสูบเพื่อปั๊มน้ำได้) จักรยาน หรือใช้เท้าถีบเพื่อผ่อนแรงได้ ดังตัวอย่างข้างล่าง แต่ทุกอย่างเป็นหลักการเดียวกันหมดครับ
คำถามสำคัญ: ทำไมถึงใช้ได้ที่ความลึก 6-8 เมตร เท่านั้น
ตอบว่าน้ำมีน้ำหนักครับ น้ำหนึ่งลูกบาศก์เมตรหนักหนึ่งตัน แต่ยังมีคำตอบย่อยอีกสองแนว คือ
- การที่จะดูดน้ำขึ้นมาจากบ่อใต้ดินตรงๆ ก็ต้องใช้แรงดูดไม่น้อยกว่าน้ำหนักของน้ำ ถ้าชักครั้งหนึ่ง ได้น้ำสองลิตรครึ่ง (กระบอกสูบเส้นผ่านศูนย์กลาง 4 นิ้ว ชักครึ่งละศอก ได้ปริมาตรน้ำ 2½ ลิตร) ก็ต้องเป็นแรงดูด 2½ กิโลกรัม ถ้าเราทำลูกสูบเอง ยากที่จะได้แรงดูดขนาดนี้ ถ้าทำแหวนของกระบอกสูบแน่นเกินไป จะใช้ไม่คล่อง แถมมีการสึกหรอกอีกต่างหาก แล้วถ้าหลวมเกินไป จะไม่มีแรงดูด
- น้ำที่ถูกดูดผ่านเช็ควาลว์ขึ้นมาอยู่ในกระบอกสูบแล้วก็มีน้ำหนัก พอเราชักลูกสูบเพื่อดูดน้ำใหม่เข้ามา น้ำเก่าที่อยู่ในกระบอกสูบ ก็พยายามจะไหลกลับลงไปในบ่อ จึงต้านกับน้ำใหม่ ยิ่งบ่ออยู่ลึก น้ำหนักของน้ำที่จะไปต้านก็ยิ่งมากไปด้วย
ดังนั้นการใช้งานปั๊มแบบนี้จึงถูกจำกัดด้วยความลึกครับ
ปั๊มบ่อตื้นแบบที่ใช้เช็ควาล์วสองตัว
ปั๊มแบบนี้วางกระบอกสูบไว้ระหว่างเช็ควาล์วสองตัว น้ำเข้าผ่านเช็ควาลว์ด้านหนึ่ง และออกผ่านเช็ควาล์วอีกดัวหนึ่ง เป็นหลักการเดียวกับที่สูบลมจักรยาน เด็กทำได้ ผู้ใหญ่ทำดี
ถ้าใช้เช็ควาลว์ตัวเดียวได้ ทำไมต้องใช้สองตัว
ใช้เช็ควาล์วสองตัวเพราะมันสร้าง head ได้สองเท่าครับ ตัวแรกใช้สูบน้ำขึ้นมา x เมตร อีกตัวใช้ดันน้ำขึ้นไปให้สูงได้อีก x เมตร ดังนั้นน้ำที่ออกจากปั๊มแบบนี้ จะมีแรงดัน เอาไปรดน้ำต้นไม้ได้รื่นเริงบันเทิงใจ
Next : สูบน้ำจากแหล่งน้ำลึก » »
2 ความคิดเห็น
[...] [สูบน้ำจากแหล่งน้ำตื้น] [...]
สนใจเครื่องสูบน้ำแบบเหยียบมากค่ะ ไม่ทราบว่าจะไปดูของจริงได้ที่ไหน พยายามทำความเข้าใจแล้วค่ะ แต่ไม่มั่นใจว่าตัวเองจะทำได้ ขอคำชี้แนะด้วยนะคะ