ลานซักล้าง

บ้านไม่ใช่ของเล่นราคาแพง เมื่อจะสร้างบ้านก็แล้วแต่ความต้องการที่มีอยู่

สี่เดือนที่ผ่านมา ผมก็ยุ่งแต่กับเรื่องบ้านและหมู่บ้านโลกนี่ละครับ ถ้าไม่มีที่พักถาวร ก็ยากที่จะดูแลผลักดันโครงการหมู่บ้านโลกได้ ครูบาท่านกรุณากันที่แปลงสวยในชายป่าเอาไว้ให้ เป็นรูปเหลี่ยมแต่ไม่ใช่สี่เหลี่ยมจตุรัส ขนาด 19×21x17.5×18 เมตร ที่ดินในชายป่ามีปลวกมีแมลง ดังนั้นก็ต้องถม แต่เมื่อถมแล้วดินยังไม่ได้บดอัด จึงเสี่ยงมากที่จะสร้างบ้านใกล้ไหล่ของที่ดิน

หลายเดือนมานี้ แผนเกี่ยวกับหมู่บ้านโลกเปลี่ยนแปลงไปมากมายแล้ว ด้วยความเห็นชอบของครูบา ที่พักจะไม่สร้างใหม่ แต่จะเอางบประมาณส่วนนี้มาปรับปรุงที่พักของสวนป่าแทน งานก่อสร้างจึงเหลือแต่บ้านของตัวเอง

สำหรับบ้าน น่าจะมีห้องส่วนตัวในบริเวณที่สังเกตได้รอบ มีห้องที่กันไว้ให้พ่อแม่ (ซึ่งท่านคงไม่มาพักอยู่ดีเนื่องจากระยะทางไกลจากบ้านมาก) มีเผื่อไว้สำหรับครอบครัวของน้องอีก 3 ครอบครัว ซึ่งหากว่าจะมาพร้อมกันหมด ผมก็จะออกมานอนข้างนอก

แบบข้างล่างนี้ ลองพยายามจัดเอาความต้องการ ขึ้นรูปผังของบ้านออกมาก่อน รูปนี้คงยังสร้างไม่ได้เนื่องจากอยู่ใกล้ขอบที่ดินเกินไป แต่ก็มีประเด็นทางการก่อสร้างหลายประเด็นซึ่งแก้ไขไปแล้ว ยังไงก็ต้องลองเอาบ้านลงในที่ไปก่อน แล้วค่อยแก้ไขเรื่องอื่นทีหลัง

อ่านต่อ »

ไปๆ มาๆ สวนป่านี้เหนื่อยไม่ใช่เล่น แต่ความเหนื่อยนี้ ดูกระจอกมากเมื่อเทียบกับความทุ่มเทที่ ปรีดา ลิ้มนนทกุล ทำ

คุณปรีดาเป็นผู้ทุพพลภาพสิ้นเชิงถาวร ตามหลักทางด้านความหมายทางกายภาพ แต่ทางด้านจิตใจคงไม่ใช่ ไม่ได้เป็นลูกจ้างใคร เพราะไม่มีใครจ้าง กำลังทำงาน เพราะชอบทำงาน เพราะรักงาน และถ้าเพราะไม่ทำงาน อาจทำให้รู้สึกว่า เป็นผู้ทุพพลภาพสิ้นเชิงถาวร คุณปรีดาพิการทั้งแขนและขา นั่งรถเข็นตลอดเวลา เดินทางลำบากมาก แต่คุณปรีดาและทีมคนพิการคอยช่วยเหลือ thaiflood อยู่เบื้องหลัง คอยประสานและตรวจสอบข้อมูลในพื้นที่

คุณปรีดาทำโครงการ  “ถุงยังชีพถาวร เพื่อการฟื้นฟูอาชีพผู้ประสบภัย” เป็นความพยายามจะหมุนวงล้อของชีวิตผู้ประสบภัยขึ้นมาใหม่อีกครั้งหนึ่ง ถุงยังชีพอาจช่วยบรรเทาความทุกข์ยากได้ชั่วคราว แต่ไม่ได้ตอบโจทย์ว่า เมื่อถุงยังชีพ+กระแสความช่วยเหลือหมดไป ผู้ประสบภัยจะทำอย่างไรต่อ

โครงการนี้ระดมปัจจัยเพื่อนำไปเป็นทุนฟื้นฟูชีวิตของผู้ประสบภัย หากได้เงินจากผลผลิต ก็นำมาคืนโครงการเพื่อที่จะใช้เป็นทุนหมุนเวียนช่วยเหลือพื้นที่อื่นต่อไป ความคืบหน้าของโครงการ ติดตามได้ที่ http://selfreliefpackage.blogspot.com/

อ่านต่อ »

ในเมื่อจะปลูกผักกิน ก็อย่ายอมให้ข้อจำกัดเรื่งพื้นที่มาขัดขวางนะครับ

ในกรณีที่บ้านไม่มีที่ดินจะขุดแปลงผักเลย  ทำไมต้องขุดดินด้วย??

แทนที่จะขุด เราใช้วิธีก่อ “กระถาง” ขึ้นมาแทนได้ เรียกว่าเป็นสวนแบบยก (Raised bed garden) วิธีนี้ใช้กับคอนโดมิเนียม อพาร์ตเมนท์ อาคารพานิชย์ หรือถนน (ซีเมนต์ ยางมะตอย อิฐ แม้แต่กระเบื้อง) ก็ได้

ปูนเมื่อโดนแดดเผาก็จะร้อน ทำอันตรายต่อรากพืช ดังนั้นเราก็ก่อหรือเรียงอิฐขึ้นมาบนพื้นปูนนั่นแหละ เอาฉนวนความร้อนปูไว้ชั้นล่างๆ แล้วชั้นบนเป็นดินให้รากต้นไม้โตได้ (ยกต้นไม้ขึ้นสูงหนีความร้อน) วิธีนี้เหมาะกับพืชผักล้มลุกซึ่งมีรากฝอยไม่ลึกนักเช่นผักสวนครัวต่างๆ

เมื่อรดน้ำ น้ำบางส่วน(น้อย)จะซึมออกที่พื้น บางส่วนจะเป็นความชุ่มชื้นอยู่ในดินให้รากต้นไม้เอาไปใช้ได้

อ่านต่อ »

มันไม่ใช่เต้นท์ แต่น่าจะเรียกว่าที่ซุกหัวนอนคนเดียวมากกว่าครับ

ผมว่าเท่มากเลย กันลม กันแดด กันฝน กันจิ้งจกตุ๊กแกและงู สร้างจาก coroplastic ขนาดใหญ่สุดสามแผ่น เมืองไทยเรียกฟิวเจอร์บอร์ดหรือพีพีบอร์ด (พลาสติกลูกฟูก) ดังนั้นจึงแข็งแรงและกันน้ำได้พอสมควร ด้วยความเป็นพลาสติกลูกฟูกจึงกันความหนาวเย็นข้างนอกได้ด้วย

อ่านต่อ »

งานเฮฮาศาสตร์ครั้งที่ 9 ซึ่งเดิมจุดพลุไว้ในเฟสบุ๊คว่าเป็นระหว่างวันที่ 29 มีนาคม ถึง 2 เมษายน ก็จบลงเมื่อคืนอย่างสนุกสนาน

วันนี้คณะสุดท้ายซึ่งประกอบไปด้วยพี่บู๊ด อาเปลี่ยน น้าจู และน้าเล็กก็เดินทางกลับ งานเฮฮาศาสตร์ก็เป็นเพียงงานพบปะสังสรรค์ระหว่างเพื่อนฝูงต่างถิ่นฐาน ต่างสาขาอาชีพที่มีความสนิทชิดเชื้อ ในคราวนี้เป็นเรื่องแปลกที่ไม่มานัดในลานเจ๊าะแจ๊ะแต่กลับไปนัดในกลุ่มปิดบน เฟสบุ๊ค มีสมาชิกหลายท่านติดภารกิจ ไม่สามารถมาได้ ซึ่งผมก็คิดว่าไม่ควรจะทุรนทุรายว่าจะต้องมาให้ได้หรอกครับ มาได้ก็ดี มาไม่ได้ก็ไม่เป็นไร มีกลุ่มย่อยย่องมาหาครูบาด้วยความห่วงใย จะเรียกว่าอะไรก็ไม่ได้เปลี่ยนความผูกพันที่มีต่อกัน แต่ถ้าไม่มีความผูกพัน เรียกเฮอะไรก็ไม่มีความหมายอยู่ดี

เฮ1 สวนป่า เฮ2 สวนป่า เฮ3 ดงหลวง เฮ4 ภูเก็ต เฮ5 สวนป่า เฮ6 เชียงราย เฮ7 สวนป่า เฮ8 กระบี่ เฮ9 ครั้งนี้ที่สวนป่า เฮ10 อาจจะเป็นไชยา-สุราษฎร์ ซึ่งยังมีเฮย่อย เฮกลุ่มเล็ก เฮห่วงใย เฮเดี่ยว เฮอะไรต่อมิอะไรอีกมากมาย

คณะของ อ.แฮนดี้มาตั้งแต่เย็นวันที่ 28 มาถึงแล้วร้อง “อ้าว ยังไม่มีใครมาเลยหรือ” มีสิครับ ผมไง 27มีนา-4เมษา จอมป่วนแม้ภารกิจรัดตัวแต่ก็ตามมาในวันที่ 31 ครูปูพาพาแฟนคลับครูบาบนเฟสบุ๊คมาด้วย (น้องจูกับน้องเล็ก) พี่บู๊ดสับหลีกภารกิจเพื่อมางานนี้ และยังพาอาเปลี่ยนมาด้วย คุณไพจิตรและเพื่อน (แฟนคลับบนเฟสบุ๊ค) ขับรถมาจากหนองบัวลำภูพร้อมของฝากอร่อยมากมาย หนิงกับคุณแม่ขับรถมาจากมหาสารคาม

อ่านต่อ »

บันทึกนี้เป็นบันทึกที่ 1,400 ที่ลานซักล้างนี้

หลังจากจดๆ จ้องๆ เรื่องแบบ+การวางแผนงานก่อสร้างมานาน วันนี้ครูบาก็เริ่มการปรับปรุงพื้นที่ในบริเวณส่วนต่อขยายของสวนป่า

ขุดร่องดักน้ำฝน (สีแดง) ตลอดแนวถนน เอาดินมาถมถนนกลบหลุมบ่อแล้วบดอัด ร่องดักน้ำฝนนี้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะเนื่องจากทางตะวันตกสูงกว่าทางตะวันออก เอาแทรกเตอร์เกลี่ยดินให้ได้ระดับ (สีน้ำเงิน)

บ้านใหม่ของครูบา (สีชมพู) อยู่ระหว่างแนวต้นไม้ ใกล้บ่อบาดาลบ่อที่สองตรงข้ามเตาถ่าน ทางขวาของบ้านใหม่ของครูบา มีแปลงปลูกผักใหม่ยาว 100 เมตร ตอนที่กลับจากสวนป่าเมื่ออาทิตย์ก่อนเห็นร่องเดียว แต่ได้ยินครูบาบอกคนงานว่าให้เพิ่มอีกร่องหนึ่ง

บ้านใหม่ของครูบาอยู่ในพื้นที่แปลงวิจัยอะคาเซีย มีถนนล้อมรอบทั้งสี่ด้านซึ่งด้านหนึ่งเป็นถนนเก่า สามารถใช้เป็น jogging track ระยะทางรอบละ 500 เมตรได้

นอกจากนี้ ยังปรับปรุงพื้นที่ (สีน้ำเงิน) ให้เรียบ อาจจะทำเป็นที่นั่งคุยกัน หรือที่นั่งพักผ่อน หลบร้อนได้ง่ายเนื่องจากข้างหลังเป็นป่า

ที่พักซึ่งเป็นอาคารกลุ่มแรก (สีเขียว) จะตั้งไปทางตะวันตกเพื่อให้แนวไม้ใหญ่บังแดดตะวันตกช่วงบ่าย จุดที่ดีสำหรับจะตั้งเสาสัญญาณอินเทอร์เน็ตจะอยู่ทางเหนือของกลุ่มอาคารแรก เนื่องจากต้นไม้ตลอดแนว line of sight เข้าไปยังอำเภอไม่สูง เข้าถึงไฟฟ้าและไฟฟ้าสำรองได้ง่าย ทางตะวันออกของกลุ่มอาคารแรก อาจจะเป็นลานดินและจะไม่เป็นลานคอนกรีตแน่นอน บริเวณนี้ต้องการให้โล่งเนื่องจาก

อ่านต่อ »

ทีแรก จะเขียนเรื่องแนวคิด permaculture ในสวนป่าครับ แต่สวนป่าเป็นอย่างนี้อยู่แล้วเป็นส่วนใหญ่ จึงเปลี่ยนชื่อเป็นหมู่บ้านโลก เนื่องจากจะมีการทดลองอะไรแปลกๆ ที่นี่ด้วย เพื่อเสริมให้ให้สวนป่ายืนอยู่บนวิถีที่พึ่งพาตัวเองได้ยิ่งกว่านี้ ถ้าไปถึงขั้นไม่ต้องซื้ออะไรเลย ก็จะยอดมาก

คำว่า permaculture นี้ อ.วิทยากร เชียงกูลแปลไว้ว่า “ระบบการวางแผนและออกแบบการเพาะปลูก การจัดการผลผลิตและชุมชนที่มุ่งให้เกิดการใช้แรงงาน ทรัพยากรและพลังงานอย่างเหมาะสม เพื่อความยั่งยืนและเกื้อกูลกันของสิ่งมีชีวิตกับธรรมชาติ หลีกเลี่ยงการทำลายความสมดุล หรือก่อให้เกิดสภาพแวดล้อมเป็นพิษ คำนี้เป็นคำย่อมาจาก permanent agriculture (การเกษตรแบบถาวร) และ permanent culture (วัฒนธรรมแบบถาวร)”… ครั้นจะใช้คำว่าการเกษตรแบบถาวร หรือวัฒนธรรมแบบถาวร ก็ขัดกับความเชื่อส่วนตัวว่าไม่มีอะไรถาวรหรอกครับ เลยใช้คำภาษาอังกฤษไปก่อน

Permaculture ใช้ 7 หลักการ ซึ่งโดยรวมแล้วคือ ทรัพยากรเป็นสิ่งมีค่าที่มีอยู่อย่างจำกัด ใช้ได้แต่ใช้ให้คุ้มค่าที่สุด และไม่มีของเหลือครับ

1. ใช้อย่างอนุรักษ์ - ใช้เฉพาะที่จำเป็น ใช้เท่าที่จำเป็นเท่านั้น การใช้อย่างอนุรักษ์ไม่ได้หมายถึงการไม่ใช้ แต่เป็นการ
2. ใช้ให้เกิดประโยชน์หลายทาง - เช่นน้ำอาบแล้วแทนที่จะทิ้งไปเฉยๆ ก็นำไปรดต้นไม้ หรือลงบ่อน้ำเพื่อเลี้ยงสัตว์ หรือปลูกต้นไม้ ให้ร่มเงา รักษาดิน ใบไม้นำไปหมักเป็นปุ๋ย ให้ผล ให้เนื้อไม้
3. ไม่พึ่งทรัพยากรอย่างใดอย่างหนึ่งโดยเฉพาะ - ไม่ให้ระบบใดระบบหนึ่งเป็นจุดตาย เช่นแหล่งน้ำ ก็มีน้ำประปา น้ำผิวดิน น้ำบาดาล และน้ำฝน ถ้าประปาหยุดไหล ก็ยังพึ่งแหล่งน้ำอื่นๆ ได้
4. แทรกอยู่ในธรรมชาติ - ในธรรมชาติทุกสิ่งพึ่งพากันและกันทั้งนั้น วิถีชีวิตมนุษย์ก็ทำได้เช่นกัน เช่นเศษอาหารนำไปหมักเป็นปุ๋ย ปุ๋ยนำไปบำรุงต้นไม้ ต้นไม้ให้อาหาร อาหารหลังจากบริโภคแล้ว นำเศษอาหารไปหมักเป็นปุ๋ย; เศษใบไม้ ถ้าคิดว่ามันไม่สวย อย่าเก็บกวาดเพื่อเผาทิ้ง แต่นำเศษใบไม้ไปหมักเป็นปุ๋ย เพื่อไปบำรุงต้นไม้อีกที
5. ทำในขนาดที่เหมาะสม - สามารถทำงานได้ ด้วยเวลา ทักษะ และเงินที่มี ไม่ทำมากเกินไป หัดพอเสียบ้าง ไฟฟ้าถึงจะใช้ไฟจากการไฟฟ้าได้ แต่ก็ควรหาทางปั่นไฟเอง ถ้าไฟฟ้าดับ ไฟฟ้าที่ปั่นเองเพียงพอสำหรับอะไรบ้าง เราก็จะพบว่าเราจะใช้ไฟฟ้าเท่าที่จำเป็นเท่านั้น ซึ่งก็ควรมองกลับว่าแล้วเครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีอยู่ เป็นสิ่งจำเป็นหรือไม่
6. มีความหลากหลาย - ธรรมชาติพึ่งพากันเสมอ ดังนั้นจึงหลีกเลี่ยงเกษตรเชิงเดี่ยว; แม้แต่สวนดอกไม้ ก็ยังไม่มีดอกไม้ชนิดเดียว แล้วทำไมจึงควรจะปลูกพืชเชิงเดี่ยวซึ่งเป็นเรื่องที่นายทุนเค้าผลักดันเพื่อที่จะสะดวกในการมากว้างซื้อผลิตภัณฑ์เป็นจำนวนมาก ทำให้ต้นทุนค่าขนส่งลดลง; โลกร้อน ลมฟ้าอากาศแปรปรวน ปีแล้งมีศัตรูพืชชนิดหนึ่งรบกวน แต่ปีที่น้ำฝนมาก กลับมีศัตรูพืชอีกชนิดหนึ่ง ดังนั้นการปลูกพืชที่มีความหลากหลายจะช่วยให้มีผลผลิตออกมาสม่ำเสมอ
7. ถ้าผลผลิตดี มีเหลือ ก็แจกจ่าย - แม้แต่ต้นไม้ ถ้าเพาะมาเผื่อจนเกินเนื้อที่ปลูก ก็อาจจะนำไปปลูกในชุมชน เป็นการปรับปรุงชุมชนนั้นให้ดีขึ้น

อ่านต่อ »

เวลาคนเราจะสร้างบ้าน ก็ควรจะมีอิสระที่จะได้ในสิ่งที่ตนเห็นว่าจำเป็น ซึ่งสำหรับผมแล้ว แค่ที่นอนสะอาด  สงบสบาย ปลอดภัย และมีเน็ตก็พอแล้ว

สิ่งอำนวยความสะดวกที่คุ้นเคยมาตลอดชีวิต ถ้ามีก็ดี แต่ถ้าไม่มีก็ต้องอยู่ให้ได้ พอถึงเวลาสร้างเอง กลับรู้สึกว่าจะไม่ได้ทำตามใจตัวเอง หมู่บ้านโลกเป็นเรื่องของคนอื่นเป็นส่วนใหญ่ครับ ถ้าจะให้ผู้ที่มาเรียนรู้ที่สวนป่าได้รับความสะดวกสบายพอสมควร จะต้องทำอะไรหลายอย่างเหมือนกันนะเนี่ย แต่แทนที่จะสร้างทุกอย่างรวมเอาไว้ในอาคารเดียว ผมคิดว่าแยกเป็นอาคารเล็กๆ แก้ไขดัดแปลงได้โดยอิสระดีกว่า

แบบอันนี้เป็นสำนักงาน และเป็นที่พักของวิทยากรที่มาช่วยบรรยายที่สวนป่า

อ่านต่อ »

Plaza หมายถึงลักษณะลานกว้าง สามารถใช้ได้หลายวัตถุประสงค์

วิธีที่ง่ายที่สุด คือถมดินให้สูง บดอัด แล้วปูพื้นด้วยหินหรือกระเบื้องครับ วิธีนี้สิ้นเปลืองวัสดุ แรงงาน และเสียเวลามาก ในสมัยอาณาจักรโรมัน มีวิธีสร้างพลาซาซึ่งแปลกดี เค้าเอาหม้อไหลงไปเป็นฐานราก แล้วจึงปูพื้นทับอีกที น้ำหนักกระจายลงสู่ดินผ่านหม้อไหต่างๆ ภายหลังพัฒนามาเป็นเสาเล็กๆ หลายๆ ต้น ช่วยกันรับน้ำหนัก

ต่อมาเมื่อมีการใช้เหล็กและปูนในการก่อสร้าง การก่อสร้างพลาซาก็เปลี่ยนไปเป็นการตอกเสาเข็มและก่อคาน โดยน้ำหนักพื้นกระจายไปสู่คาน ซึ่งถ่ายน้ำหนักให้เสาเข็มอีกที

คลิปข้างล่างนี้เป็นวิธีผสมผสาน โดยสร้างเสาเล็กๆ ขึ้นมาจำนวนมาก แล้วเทคอนกรีตพื้นอยู่บนเหล่าเสานั้นเลย ช่างก่อสร้างก็คงจะคิดว่าไอ้นี่มันบ้า แค่ทำไม้แบบสำหรับเสาเล็ก จำนวนมากก็ตายแล้ว… วิธีนี้เค้ามีแบบหล่อทำด้วยพลาสติกครับ วางแบบหล่อแล้วเทปูนทับเลย ดูคลิปก่อนดีกว่า

อ่านต่อ »

น้องชายงานยุ่ง ตอนนี้ไปเชียงใหม่ ยังไม่มีเวลาทำแบบที่พักที่หมู่บ้านโลก

เมื่อคืนก็เลยเปิด SketchUp มาเขียนแบบเล่น ซึ่งถ้าผู้ชำนาญการก่อสร้างเห็นแล้วคงก่ายหน้าผาก สร้างได้แต่แพง (โค้งแพงกว่าเหลี่ยม) แต่ถึงอย่างไรก็ไม่เสียหายที่จะเขียนเล่น

ผมวางแปลนบ้านเป็นรูปโดนัท ยกพื้นขึ้น 60 ซม. ด้านล่างโบ๋ๆ ให้ลมผ่านได้ โครงสร้างหลักเป็นวงกลมที่มาตัดเป็นแปดส่วน ที่จริงเป็นแปดเหลี่ยม มีคอร์ตในร่มอยู่ตรงกลาง ในแปดส่วนนั้น แบ่งเป็นห้องพักรูปร่างสี่เหลี่ยมคางหมูหกห้อง อีกสองส่วนเป็นทางเข้ากับห้องน้ำ

อ่านต่อ »