ลานซักล้าง

จากเหตุโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เกิดปัญหาที่ญี่ปุ่น หลังจากที่แผ่นดินไหวและสึนามิ ทำให้ระบบหล่อเย็นมีปัญหา เตาปฏิกรณ์ร้อนเกินไป ระเบิด รังสีรั่วไหล ฯลฯ ก็เป็นเหตุให้เกิดคำถามขึ้นมาว่าควรสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์หรือไม่

แฟนบล็อกที่จับแนวทางการเขียนของผมได้ คงรู้อยู่แล้วว่าคำถามถูก-ผิดแบบนี้ ผมไม่ค่อยตอบหรอกนะครับ ผมไม่ได้กำลังทำข้อสอบอยู่นะ

แต่จะตั้งคำถามกลับ

ในปัจจุบัน การผลิตพลังงานไฟฟ้า ยังจำเป็นที่จะต้องใช้รัฐวิสาหกิจทำอยู่หรือไม่

เรามีการไฟฟ้าฝ่ายผลิต (กฟผ) ทำหน้าที่ผลิตไฟฟ้า มีโรงไฟฟ้าเอกชนขายไฟฟ้าให้ กฟผ โดย กฟผ ขายไฟฟ้าต่อให้การไฟฟ้านครหลวง (กฟน) และการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ) เราซื้อไฟฟ้าจากประเทศเพื่อนบ้านโดย กฟผ ลงทุนร่วม แล้วนำมาขายต่อเช่นกัน

ก็ไม่รู้ว่าควรจะเรียกเป็นการส่งเสริมดีหรือไม่ แต่ว่าการไฟฟ้าซื้อไฟฟ้าที่ผลิตจากพลังงานทดแทนด้วย “ค่าเพิ่ม” หมายความว่าไม่ว่าค่าไฟฟ้าจะเป็นเท่าไร ผู้ผลิตไฟฟ้าจากพลังงานทดแทน ก็จะสามารถขายไฟฟ้าในราคาที่สูงกว่าราคาขายปลีกของการไฟฟ้า เป็นระยะเวลาเท่ากับที่ได้รับการส่งเสริม (ซึ่งขึ้นกับกำลังการผลิตและชนิดของเชื้อเพลิงที่ใช้)

เรื่องนี้ดูเผินๆ เหมือนดีนะครับ แต่ว่าเอาเข้าจริงๆ กลับมีโควต้า เหตุผลก็พอฟังได้ เพราะว่ารัฐซื้อไฟฟ้าในราคาอุดหนุน (ยอมขาดทุน) แต่พออะไรที่มีโควต้าแล้ว มันก็เปิดช่องสำหรับความไม่ตรงไปตรงมา! ผมไม่ได้ยืนยันว่ามันเกิดขึ้น หรือปฏิเสธว่ามันไม่เกิดขึ้นนะครับ ผู้สนใจตรวจสอบได้เอง

ถ้าหากคิดว่าเป็นการส่งเสริมพลังงานทดแทน ทำไมไม่ปล่อยให้ผู้ผลิตไฟฟ้าเอกชน ขายพลังงานไฟฟ้าเข้าระบบโดยไม่มีโควต้าครับ จะคิดค่าผ่านสายก็คิดไป แต่ต้องยอมให้ผู้ผลิตไฟฟ้าตั้งเสาหรือเดินสายส่งไฟฟ้าได้เองด้วย เรียกว่าเปิดเสรีเรื่องการผลิตพลังงานไฟฟ้า โดยรัฐวิสาหกิจที่เกี่ยวกับกิจการไฟฟ้า เปลี่ยนแนวทางเป็นแบบรัฐวิสาหกิจที่ทำกิจการโทรคมนาคมทำ: จะเป็นคนขายส่งอย่างเดียวก็เป็นไป จะเป็นผู้รวบรวมก็ได้ หรือยังจะขายปลีกต่อไปก็ยังโอเคนะครับ แต่เมื่อมีกำไร/คืนทุกหมดแล้ว ควรเลิกผูกขาดเสียที

ผมคิดว่าที่มี adder ให้เป็นการอุดหนุนนั้น แม้จะเป็นแรงจูงใจในการลงทุน แต่ก็อาจไม่จำเป็นนัก เพราะว่าหากทำแล้วไม่มีกำไร ก็ไม่มีใครทำอยู่ดี ผู้ผลิตไฟฟ้าจากพลังงานทดแทน สามารถลดต้นทุนได้โดยการดูแลสภาพแวดล้อม ให้เอื้ออำนวยต่อการผลิตพลังงานได้ด้วยต้นทุนต่ำ

ที่จริงการมีแหล่งผลิตใหญ่ๆ ไม่กี่แห่งแล้วส่งไฟฟ้าไปทั่วนั้น กลับไม่ค่อยดีเนื่องจากมีความสูญเสียในสายส่ง แถมถ้าเกิดอะไรขึ้นกับแหล่งผลิต ก็จะกระทบคนในวงกว้าง ที่บ้านผม ไฟฟ้าไม่ค่อยดับหรอกครับ แต่จากการที่เดินทางไปยังหลายพื้นที่ตลอดหลายปีที่ผ่านมา พบว่าไฟฟ้าไม่พอ ไม่ว่าจะเป็นแหล่งท่องเที่ยวหรือไม่

แนวคิดที่น่าจะดีกว่านั้นคือมีแหล่งผลิตเล็ก กระจายอยู่ทุกพื้นที่ แหล่งผลิตไฟฟ้าเล็กๆ นั้น จ่ายพลังงานให้กับพื้นที่ของตนเป็นหลัก ลดความสูญเสียในระบบสายส่ง ถ้ามีพลังงานเหลือจึงขายให้กับพื้นที่อื่น และถ้าหากการผลิตไฟฟ้าเกิดขัดข้องเช่นจะต้องปิดเพื่อการซ่อมบำรุง ก็ยังสามารถดึงไฟฟ้าจากเครือข่ายจ่ายไฟฟ้ามาบริการชาวบ้านได้

โรงไฟฟ้านิวเคลียร์

เทคโนโลยีของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ก้าวหน้าไปมาก แม้ดูสถิติความปลอดภัยแล้ว ก็จะพบว่ามีความปลอดภัยสูง หากแต่อุบัติเหตุเกิดขึ้นได้เสมอนะครับ อุบัติ แปลว่าเกิดขึ้น

เวลาเกิดความผิดพลาดแล้ว มักมีความเสียหายใหญ่หลวงตามมา ส่วนหนึ่งนั้นเป็นเพราะโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ มีกำลังการผลิตสูง เป็นพันเมกะวัตต์ เพื่อความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ

การผลิตไฟฟ้าในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ก็จะใช้การควบคุมการแตกตัวทางนิวเคลียร์ ซึ่งเกิดความร้อนขึ้นตามธรรมชาติ ถ่ายความร้อนไปให้ของไหล แล้วนำของไหลร้อน ไปสร้างไอน้ำ เอาไปปั่นไฟอีกถ่ายหนึ่ง หากควบคุมได้ดี ก็จะไม่มีอันตราย เมื่อไหร่ที่ควบคุมไม่ได้ เมื่อนั้นก็ยุ่งครับ ถ้ากำลังไฟฟ้ามีหน่วยเป็นพันเมกะวัตต์ ความร้อนที่ไหลเวียนอยู่ในระบบยิ่งมีกำลังมากกว่านั้นอีก (เพราะเป็นไปไม่ได้ที่จะเปลี่ยนพลังงานความร้อน ไปเป็นพลังงานไฟฟ้าได้ 100% มันจะต้องมีการสูญเสียบ้าง)

ในส่วนของความปลอดภัยจากมุมมองของผมนะครับ ถ้าเราลดพลังงานความร้อนที่เตาปฏิกรณ์สร้างออกมา ซึ่งแน่นอนว่าพลังงานไฟฟ้าก็ลดลงไปด้วย เปลี่ยนไปใช้พวก micro nuclear reactor แต่มีหลายตัวกระจายกันออกไป จริงอยู่ที่งบประมาณการสร้างแต่ละโรง จะไม่สะใจบางคนเหมือนเดิม แต่ละตัวผลิตไฟฟ้าไม่เกิน 10 MW ดูแลพื้นที่ใกล้ๆ แทนที่จะดูแลไฟฟ้าทั้งภาค

แต่ราคาการสร้างโรงไฟฟ้า ไม่ได้ลดลงเป็นสัดส่วนเดียวกับกำลังไฟฟ้าที่ลดลง คงต้องหาวิธีการอื่นซึ่งผมไม่มีคำตอบสำเร็จรูปให้หรอกครับ ไม่เก่งพอ แต่สงสัยว่าจะต้องเริ่มคิดไปเรื่อยๆ เช่นแทนที่จะใช้เชื้อเพลิงนิวเคลียร์ ²³⁵U ซึ่งมีครึ่งชีวิต 710 ล้านปี ก็อาจจะต้องเปลี่ยนเป็นไอโซโทปของธาตุอื่นที่หาได้ในเมืองไทย เช่น ⁴⁰K ที่มีครึ่งชีวิต 1,260 ล้านปี — ยิ่งมีครึ่งชีวิตสั้น ก็แปลว่าเชื้อเพลิงนิวเคลียร์ปล่อยอนุภาคออกมามาก และเกิดปฏิกริยารุนแรง (ควบคุมได้ยากขึ้น) — โปแตสเซียม ⁴⁰K มีอยู่ในธรรมชาติด้วยสัดส่วน 0.0118% ครับ

ข้อเสนอนี้ มาจากความที่ผมไม่รู้อะไรเกี่ยวกับนิวเคลียร์แต่ดันไปอ่านเอกสารนี้ ก็เลยเพ้อเจ้อไปใหญ่ เช่นถ้า enrich 100 เท่า ก็อาจได้พลังงานปรมาณูเพื่อสันติจริงๆ … ก็ไม่รู้เหมือนกันครับ

ที่ยังต้องมองพลังงานนิวเคลียร์ (มองแปลว่าพิจารณาให้ถ่องแท้ครับ) ก็เพราะว่าเมืองไทยใช้ไฟฟ้ากันแบบไม่บันยะบันยัง [พลังงาน: เอาจริงแบบเล่นๆ] เราจัดหาพลังงานจากนอกประเทศมาตลอด ถ้ามันไม่มีเรื่องยุ่งระหว่างประเทศก็ยังค่อนข้างโอเคนะครับ คือหามาได้เท่าไหร่ เอาไปจ่ายเป็นค่าพลังงานหมด ปีละหลายแสนล้านบาท ถึงกระนั้น ก็ยังพออยู่ได้ แต่ถ้าเราจัดหาพลังงานได้จากในประเทศเอง และ/หรือ คอรัปชั่นน้อยลง ก็จะมีกำลังพัฒนาบ้านเมืองมากขึ้น

« « Prev : ถอดบทเรียนสึนามิที่ญี่ปุ่น 2011-03-11

Next : อาหารสำหรับกรณีฉุกเฉิน » »