ลานซักล้าง

แม่น้ำเจ้าพระยาตั้งแต่ อ.เมืองปทุมธานีเป็นต้นมา กว้าง 200 ม. อย่างสม่ำเสมอ ยกเว้นตรงเกาะเกร็ด นนทบุรี ซึ่งเป็นคลองขุดกว้าง 100 ม. (แต่แม่น้ำสายเก่าที่ไหลอ้อมไป อยู่ติดกันและยังกว้าง 200 ม. เช่นเดิม)

ความกว้าง 200 ม. นี้ เท่ากับที่ปากน้ำโพ นครสวรรค์ และเท่ากับที่ ต.โผงเผง อ.ป่าโมก อ่างทอง ซึ่งอยู่เหนือ อ.บางบาล อยุธยา แต่ถ้าฝนไม่ตกหนัก ผมไม่คิดว่ากรุงเทพจะจมน้ำ

ทั้งนี้เป็นเพราะความจุของลำน้ำแถบ โผงเผง บางบาล มีเพียง 1,800 ลบ.ม./วินาที อันนี้หมายความว่าถ้าน้ำไหลมาเป็นปริมาณเกินค่า 1,800 ลบ.ม./วินาที น้ำก็จะยกตัวขึ้นพ้นตลิ่ง ไหลเข้าท่วมแผ่นดิน แล้วแต่ว่าที่ไหนต่ำกว่าก็จะท่วมก่อน บางบาลจึงน้ำท่วมหนักทุกปี เมื่อเขื่อนเจ้าพระยาระบายน้ำมาเกินนี้ และน้ำไม่สามารถจัดสรรไปยังช่องทางอื่นได้ บางบาลก็ท่วมครับ

ภาพถ่ายจากดาวเทียมข้างบน แสดงสถานการณ์ของเมื่อวานนี้ เป็นลักษณะเดียวกันกับเมื่อปีที่แล้ว คือยิ่งน้ำเหนือไหลลงมาเท่าไหร่ ก็จะยิ่งล้นตลิ่งที่โผงเผงและบางบาล แล้วไหลไปตามความลาดเอียงไปทางตะวันตก เข้าท่วมบางบาล ผักไห่ เสนา และบางไทร… นอกรูปก็เป็นสุพรรณบุรี น้ำจะไหลไปลงทะเลผ่านแม่น้ำท่าจีน อาจจะท่วมนครปฐม และสมุทรสาคร ยิ่งน้ำมามากและผ่านโผงเผงไปได้น้อย น้ำก็จะยิ่งท่วมเหนือขึ้นไปทางอ่างทอง สิงห์บุรี และลพบุรี และยิ่งล้นออกในบริเวณที่กำลังท่วมอยู่

ตารางข้างบน มาจากกรมชลประทาน ถ้าคลิกดูวันอื่นที่ไม่ใช่วันนี้จะเห็นตัวเลขที่แตกต่างไป… หลายวันมานี้ เจอคนบ่นอย่างน้อยสองคนว่าตารางแบบนี้และผังน้ำ ดูไม่รู้เรื่อง… ก็ถ้าไม่รู้เรื่องแต่อยากรู้ ก็ทำความเข้าใจสิครับ ไม่ยากหรอก บ่นทำไม

สถานีวัดระดับน้ำ C.13 ท้ายเขื่อนเจ้าพระยา อ.สรรพา ชัยนาท แสดงว่าปล่อยน้ำ 3,643 ลบ.ม./วินาที แต่ความจุของลำน้ำมีเพียง 2,840 ลบ.ม./วินาที — เขื่อนไม่ได้ซาดิสต์หรอกครับ แต่น้ำเหนือมามาก แล้วน้ำก็ไม่หายไปไหน เขื่อนกั้นไว้ได้ชั่วคราวเท่านั้น (รอเวลาชาวบ้านทางใต้น้ำเก็บเกี่ยวข้าวและขนหนีให้ได้มากที่สุด) แต่เขื่อนไม่สามารถกักไว้เกินความจุของเขื่อนได้ แล้ววันนี้ก็เลยวันที่ 15 ที่เป็นเส้นตายที่ให้เกี่ยวข้าวมาแล้ว ก็ถึงเวลาจะต้องระบายน้ำออกมา

น้ำจำนวนนี้ จะใช้เวลาเดินทางจากเขื่อนเจ้าพระยาถึงสะพานพระพุทธยอดฟ้าในกรุงเทพเป็นเวลา 3½ วัน ซึ่งเป็นพื้นฐานของการเตือน ว่าวันที่ 19-20 ก.ย. นี้ น้ำอาจจะท่วมกรุงเทพ ให้เตรียมตัวไว้… การเตือนภัย ก็ต้องเตือนล่วงหน้าน่ะถูกแล้วครับ ไม่ใช่ว่าน้ำท่วมแล้วค่อยมาเตือน

แต่ผมคิดว่าปริมาณน้ำต่ำกว่า 3,800 ลบ.ม./วินาทีนี้ น้ำไม่น่ายกตัวขึ้นพ้นแนวป้องกันของกรุงเทพหรอกครับ ถ้า 4,000 ลบ.ม./วินาที มีลุ้น แต่ก็เสริมเขื่อนได้ ที่น่าห่วงคือชาวบ้านริมน้ำที่อยู่นอกแนวป้องกัน ในวันนี้ถ้าบอกให้อพยพคงยังไม่มีใครกระดิก แต่ผมว่าเมื่อน้ำมามากๆ อาจจะอยู่ไม่ได้ครับ กทม.ควรเตรียมที่พักพิงฉุกเฉินไว้ล่วงหน้าด้วย ตลอดสองฝั่งของแม่น้ำ

ถ้าใครยังทนอ่านมาถึงตรงนี้ คงยังจำได้นะครับ ว่าความจุของลำน้ำที่โผงเผงนั้น แค่ 1,800 ลบ.ม./วินาที เท่านั้น หากมีน้ำปริมาณมหาศาลไหลมา ก็จะท่วมแถวนี้เละเทะไปก่อน ลดปริมาณน้ำที่ยังคงไหลมาตากแม่น้ำเจ้าพระยาไปเรื่อยๆ (ซึ่งอยุธยาก็มีความจุของลำน้ำต่ำและน้ำท่วมอยู่ในขณะปัจจุบัน) การที่น้ำปริมาณมาก วิ่งผ่านละน้ำที่มีความจุของลำน้ำต่ำเป็นระยะทางยาวๆ น้ำก็ล้นตลิ่งเป็นทางยาวๆ ครับ

ดังนั้นคนที่ควรระวังตัวให้มาก คือชาวบ้านชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง อยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี ที่อยู่นอกแนวป้องกัน ตลอดจนชาวบ้านที่ประสบอุทกภัยอยู่ในปัจจุบัน (น้ำอาจสูงขึ้นอีกได้) น้ำเหนือหลากลงมา จะไม่ระเหยไปเฉยๆ หรอกครับ ยังไงน้ำก็จะไหลไปลงทะเล แนวที่น้ำไหลไปนั้นก็จะท่วม และเมื่อน้ำล้นตลิ่งแล้ว ทีนี้ควบคุมยากเพราะภูมิประเทศมีสูงต่ำมีร่องมีคัน เรียกว่าคาดเดาได้ยากมากเพราะเราไม่เคยมีแผนที่ความสูงอย่างละเอียด

ระดับน้ำบริเวณป้อมพระจุลจอมเกล้า ปากน้ำ สมุทรปราการ น้ำทะเลไม่หนุน

ที่เขียนมานี้ ก็เพื่อให้มุมมองอีกด้านหนึ่งเท่านั้นครับ ไม่ต้องเชื่อผม และอย่าเชื่ออะไรโดยไม่ได้พิจารณาให้ถ่องแท้ — ถ้าไม่รู้ ก็เรียนรู้ซะ

บ้านผมไม่ได้อยู่ในกรุงเทพ และอยู่ห่างแม่น้ำเจ้าพระยากิโลเดียว เวลาพ่อสร้างบ้าน ก็ถมสูงตามประสบการณ์… เมื่อตอนยังไม่ย้ายมาที่นี่ เกิดน้ำท่วมใหญ่ในกรุงเทพจากฝนพันปี ที่บ้านไม่ท่วมเลยทั้งที่ที่อื่นท่วมลึกเป็นเมตร แต่ออกไปไหนไม่ได้เหมือนกัน อันนั้นก็เป็นประสบการณ์ที่เราเรียนรู้ได้

น้ำมาคราวนี้ ผมไม่คิดว่าที่บ้านผมจะท่วม แต่ก็ไม่ประมาท ตุนสิ่งจำเป็นเอาไว้พอสมควร (ส่วนเงินสดนั้น ตุนมาตั้งแต่ปลายปีที่แล้วแน่ะครับ ไม่ได้ใช้และยังไม่ได้เอาไปฝากคืนตลอดหลายเดือนที่ผ่านมา ก็เลยไม่ต้องไปเบิกมาเพิ่ม) ฝั่งตะวันตกของกรุงเทพเสี่ยงกว่าฝั่งตะวันออกนะครับ น้ำเจ้าพระยาที่ล้นมาตั้งแต่อ่างทอง อยุธยา ไหลไปทางทุ่งทางตะวันตก โดยมีแนวป้องกันสำคัญคือถนนวงแหวนตะวันตก; ส่วนฝั่งตะวันออกของกรุงเทพนั้น มีความเสี่ยงที่แม่น้ำป่าสัก และน้ำจากนครนายก ซึ่งในปัจจุบันยังปกติอยู่ครับ

เรื่องน้ำจะท่วมกรุงเทพหรือไม่ ยังไม่ใช่ประเด็นใหญ่ อย่าคิดเหมือนกำลังทำข้อสอบถูกผิด หรือซื้อหวยแล้วลุ้นว่าถูกหรือไม่ถูกเลย เข้าใจน้ำ เข้าใจภูมิประเทศ เข้าใจความเสี่ยงของตัวเอง แล้วตัดสินใจอย่างฉลาดดีกว่าครับ ผิดถูกและเหตุผล ยังเป็นเรื่องสำคัญรองลงไป ถูกแต่ตายเพราะน้ำท่วม เป็นการถูกแบบโง่ๆ นะครับ

ไม่ว่าผมจะคิดอะไร ไม่ว่าจะมีเหตุผลอะไร ยังไงก็ไม่ประมาท ไม่เอาครอบครัวไปเสี่ยงหรอกนะครับ

« « Prev : อย่าแผ่ว

Next : เดินทางในน้ำนิ่ง » »