นันทิ
อ่าน: 6078น้องสะใภ้ เอาหนังสือมาให้สองเล่มกับซีดีสองแผ่น จากพระอาจารย์คึกฤทธิ์ โสตฺถิผโล วัดนาป่าพง เปิดอ่านอย่างรวดเร็ว ก็เจอคำว่านันทิครับ
นันทิ แปลง่ายๆ ว่า ความเพลิดเพลิน — ซึ่งเป็นเหตุของราคะ | การระงับนันทิ จึงดับราคะ (ซึ่งราคะไม่ใช่แค่กามราคะหรอกครับ เดี๋ยวเขียนต่อข้างล่าง) มีอรรถกถา นันทิขยสูตรอธิบายไว้น่าคิดว่า
อรรถกถานันทิขยสูตรที่ ๑ - ๒
ในสูตรที่ ๑- ๒ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-
คำว่า นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย, ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย เพราะ ความเพลิดเพลินสิ้นไป ราคะก็สิ้นไป. เพราะราคะสิ้นไป ความเพลิดเพลิน ก็สิ้นไปนี้ ท่านกล่าวไว้เพื่อกระทำให้ต่างจากอรรถแห่งคำเหล่านี้ว่า
นนฺทิ หรือว่า ราโค. อนึ่ง บุคคลเมื่อเบื่อหน่ายด้วยนิพพิทานุปัสสนา ชื่อว่าย่อมละนันทิ ความเพลิดเพลิน เมื่อคลายความกำหนัดด้วยวิราคานุปัสสนา ชื่อว่าย่อมละราคะ.
ด้วยอันดับคำเพียงเท่านี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงให้วิปัสสนาจบลงแล้ว ทรงแสดงมรรคจิตในที่นี้ว่า เพราะราคะสิ้นไป นันทิก็สิ้นไป
ดังนี้แล้วแสดงผลจิตว่า เพราะนันทิ-ราคะสิ้น จิตหลุดพ้นแล้วแล.
จบ อรรถกถานันทิขยสูตรที่ ๑ ๒
ความเพลิดเพลิน คงจะไม่ได้หมายความเพียงความสนุกเพลิดเพลินเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการติดใจ หลงไหล เหมือนการเติมเชื้อลงไปในกองไฟ; บางทีมองเป็นปฏิกริยาที่เกิดขึ้นในใจโดยอัตโนมัติ (อัตโนเมติก) โดยไม่รู้ตัว หรือรู้ตัวแต่ไม่สามารถหักห้ามใจได้; มองอีกทีเหมือนเชียร์กีฬา หรืออินกับเหตุการณ์อะไรมากๆ แบบเดียวกับอินกับละคร ทั้งที่ตนเองก็ไม่สามารถจะทำอะไรกับเหตุการณ์นั้นได้เช่นกัน (แต่ไม่รู้ตัว และใจล่องลอยรับความทุกข์ไปสุมใจโดยไม่รู้ตัว)
