ลานซักล้าง

เมื่อตอนหัวค่ำ คุยกับ ผอ.ศูนย์ข้อมูลและการจัดการความรู้ สมาคมสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทย (@MunicipalLeague) บนทวิตเตอร์ ร้อยข้อความเป็นเรื่องให้แล้ว ถ้าห้วนไปบ้าง ก็เพราะข้อจำกัดของความยาวแต่ละข้อความนะครับ

@iwhale: เรื่องเศร้าคือยังไม่ได้ถุงยังชีพ เรื่องเศร้ากว่าคือได้ถุงยังชีพจนล้น ดีที่สุดคือป้องกันให้ไม่ต้องส่งถุงยังชีพอีก #thaiflood

@superconductor: ปัญหา last miles? ชาวบ้านกระจัดกระจายอยู่ตรงไหนบ้างก็ไม่รู้ ขนส่งลำบาก เรือ-รถไม่มี ขนส่งของลำบาก #thaiflood ถ้าไม่รู้ ทำไมไม่รู้

@MunicipalLeague: @superconductor @iwhale ชาวบ้านกระจัดกระจายอยู่ตรงไหนบ้างก็ไม่รู้ขนส่งลำบาก  #thaiflood / ติดต่อเทศบาล อบต.สิคะรู้ทุกหลืบของพท.(มีเบอร์โทรค่ะ)

@superconductor: ควรจะเป็นอย่างนั้นล่ะครับ แต่เห็นเรียกชาวบ้านมารับแจกของ+ซองทุกที… เฮ้อ ว่าจะไม่บ่นแล้วเชียว

@MunicipalLeague: แล้วแต่พท.นะคะ ท้องถิ่นก็คนเหมือนกับเรา มีดีบ้างเลวบ้างเป็นธรรมดา แต่ส่วนมากจะโอเคนะคะ เรื่องไหนเป็นประโยชน์ก็ประสานกันนะ

@superconductor: ถนนขาด-ท่วม-เสีย เข้าพื้นที่ลำบาก เรือทานแรงน้ำไม่ไหว ชาวบ้านออกมาลำบาก เสบียงส่งเข้าพื้นที่ลำบากเหมือนกัน คอปเตอร์ไม่พอ — ถ้าจะให้ความช่วยเหลือกระจายได้ แก้ปัญหาโลจิสติกส์+คมนาคมก่อนครับ หรืออพยพชาวบ้านไปที่ปลอดภัย (ที่ไหน? พอไหม?)

@MunicipalLeague: ปัญหาหนึ่งที่สำคัญคือชาวบ้านไม่ยอมย้ายออก หลายพท.ท้องถิ่นแจ้งเตือนหรือเอาเรือเข้าไปรับ ชาวบ้านรวมถึงพระตามวัด — ไม่ยอมอพยพออกมาเพราะห่วงข้าของ พอตกดึกน้ำขึ้นสูงและเชี่ยว ไฟดับ ไปช่วยเพราะอันตรายมาก ปัญหาออกสื่อว่าไม่มีหน่วยไหนไปช่วย — บางแห่งทางขาดชาวบ้านออกมาลำบาก นายกอบต.หรือผู้ใหญ่เป็นตัวแทนออกมารับ แต่คนบริจาคก็อยากเอาไปมอบให้ถึงมือ #ละเหี่ยใจ — ถุงยังชีพมากมาย ต่างคนต่างเอาไปให้ใครๆก็อยากเอาไปให้ถึงมือชาวบ้าน บางแห่งมี500หลัง300หลังแรกได้หลายรอบอีก200ได้1รอบจากเทศบาล

@superconductor: จริงครับ แต่ชาวบ้านเดือดร้อนก็ต้องเข้าไปช่วย ชิมิ สังคมไทยยึดแต่มุมมองของตัวเอง จึงขาดความเข้าใจความจริงจากอีกมุมหนึ่ง

@MunicipalLeague: จริงค่ะ ตอนนี้ที่น่าสงสารที่สุดคือเทศบาลหรืออบต.ที่ไม่รู้จักใคร ขอกาชาดหรือ ปภ.ก็รอขั้นตอน แทบไม่มีถุงยังชีพมาเลย — บางแห่งคอนเนกชั่นดี มีทั้งช่องนู้นนี้ขนมาให้กันเพียบ อย่างทันท่วงที/ ไม่รู้จักคนโทรไปเบอร์กลางก็รอแล้วรออีก

ผมไม่ทราบว่าท่านผู้อ่านคิดอย่างไรหรอกนะครับ เริ่มต้น @iwhale ตั้งข้อสังเกตว่าถุงยังชีพ ไปกองกันอยู่ตรงที่ของลง การแจกจ่ายไปยังผู้ประสบภัยล่าช้า ที่ได้แล้วก็ได้อีก ดีที่สุดคือชุมชนพึ่งตัวเองได้บ้าง ไม่ต้องพึ่งความช่วยเหลือจากภายนอกมากนัก @superconductor (ผมเอง) เสนอว่าเรื่องการแจกจ่ายถุงยังชีพ เป็นปัญหา logistics หรือเปล่า เข้าใจว่ายังมีน้ำท่วมสูง ถนนบางเส้นขาด หรือน้ำท่วมสูงรถเล็กผ่านไม่ได้ หรือถนนเสียบรรทุกของหนักไม่ได้ ขนส่งทางบกไม่ได้ ทางน้ำไม่ได้ ทางอากาศก็ไม่ได้ @MunicipalLeague บอกว่าเทศบาล อบต.รู้จักพื้นที่ดี แต่มีปัญหาการช่วยเหลือหลายอย่าง

เท่าที่ติดตามสถานการณ์จากหลายแหล่งหลายมุม เห็นปัญหาพื้นฐานหลายอย่างครับ

1. เมื่อทางการเตือนภัย ชาวบ้านไม่เชื่อ ไม่อพยพ ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะไม่เคยเกิดอย่างนี้มาก่อน แต่เหตุอุทกภัยครั้งนี้ ชาวบ้านก็ไม่รู้ว่าปริมาณน้ำฝนที่ตกในหกวัน มากเท่ากับที่ตกครึ่งหนึ่งของปีที่แล้ว ข้อมูลการตัดสินใจสำคัญตกหล่นหายไป
2. “เครือข่าย” ในพื้นที่ประสบภัยยังพัฒนาได้อีก จำเป็นที่จะต้องมีการสื่อสารที่ดีโดยเฉพาะอย่างยิ่งในเวลาฉุกเฉิน บ้านของท่าน บ้านพี่น้องของท่าน อย่ารอการจัดสรรงบประมาณจากส่วนกลางเลยครับ ยิ่งภัยยังไม่เกิด ยิ่งน่าพิจารณา; เรื่องการไม่มีเส้นแล้วไม่ได้รับความสนใจ เป็นเรื่องที่ผิดปกติที่กลายเป็นความธรรมดาไปแล้ว บ่นไปก็ไม่ได้อะไรหรอกนะครับ ขอบเขตอำนาจของ อปท.อยู่ในพื้นที่ ออกนอกพื้นที่ก็มีปัญหาทันที แต่คำว่าเพื่อนนั้น ไม่จำเป็นต้องอยู่ในละแวกเดียวกันนะครับ — สื่อไปได้แถวขอบๆ ของเขตภัยพิบัติ ลึกกว่านั้น เขาก็เข้าไม่ถึงเพราะไม่ใช่คนในพื้นที่
3. โดยรวม ผมเห็นว่าชุมชนยังจัดการความเสี่ยงของตนได้ไม่ดี เรื่องเหล่านี้ต้องคุยกันทั้งชุมชน น่าจะมี
   • มีการวิเคราะห์ความเสี่ยงของชุมชนร่วมกัน
   • มีการเตรียมแผนไว้ล่วงหน้า
   • มีพื้นที่ปลอดภัยสำหรับให้คนทั้งชุมชนอาศัยชั่วคราวได้ มีแหล่งน้ำจืด หรือเก็บกักน้ำฝนจากหลังคาได้
   • มีวิธีขอความช่วยเหลือฉุกเฉิน เช่นวิทยุ เรือพร้อมเครื่องเรือและน้ำมันพอไป-กลับ ฯลฯ
   • มีแหล่งอาหาร น้ำ และพลังงาน พอจะพึ่งตนเองได้สักพัก — ไม่ต้องเว่อร์จนขนาดสร้างหลุมหลบภัยนิวเคลียร์ แล้วกักตุนอาหารสำหรับทุกคนไว้สามเดือน
   • เมื่อมีการเตือนภัยแล้วจำเป็นต้องอพยพ จริงอยู่ที่ว่าการตัดสินใจว่าจะอพยพหรือไม่ เป็นสิทธิ์ของชาวบ้านแต่ละคน แต่ทุกคนควรจะรู้ว่าสถานที่ปลอดภัยของชุมชนอยู่ที่ไหน จะเดินไปได้ทางไหนอย่างไร ใช้เวลาเท่าไหร่
   • มีการฝึกซ้อมหนีภัย ตลอดจนแบ่งหน้าที่สำหรับการพึ่งตนเองของชุมชน ในระหว่างที่ความช่วยเหลือยังไม่เข้ามา
   • ที่สำคัญคือให้ทุกคนรู้ว่าสถานที่ปลอดภัยนั้น เป็นจุดที่ความช่วยเหลือจากภายนอกจะมาลงก่อนที่อื่น (มีตำแหน่งที่แน่นอนในแผนที่ และจังหวัด-อำเภอ-ปภ.-กาชาด รู้ว่าอยู่ตรงไหน) สถานที่ปลอดภัยของชุมชนจะ “ได้ก่อน” เพราะเป็นศูนย์กระจายความช่วยเหลือสำหรับพื้นทืี่
4. อปท.ควรย้อนกลับไปดูการจัดสรรงบประมาณของตัวท่านเองบ้างเหมือนกัน ว่าใช้งบซ่อมสร้างเท่าไหร่(กี่เปอร์เซ็นต์) แล้วงบป้องกันเท่าไหร่(น้อยเป็นกี่เท่าของงบซ่อมสร้าง) ภัยพิบัติไม่ได้เกิดบ่อย แต่เมื่อเกิดขึ้นครั้งหนึ่งแล้ว มีคนในเขตของท่านหมดตัวกันหลายครอบครัวนะครับ เงินเยียวยาจากรัฐแทบไม่มีความหมายเลย (แต่ยังดีกว่าไม่ได้)
5. ในเวลาวิกฤต อปท.จะมีงานหนักเพิ่มขึ้นอีกหลายเท่าหากชาวบ้านพึ่งตนเองไม่ได้เลย จะมีคนไม่พอใจมากมาย เพราะเขาเหล่านั้นไม่ได้เตรียมตัวไว้ก่อน พวกนี้คงไม่เคออ่าน [คนหลังบ้าน] หรือคิดว่าเรื่องของตนสำคัญที่สุด — อันนี้อย่าทำใจนะครับ ควรเข้าใจมากกว่า — ที่จริงก็เข้าใจได้อยู่แล้วล่ะ เพราะบ้านของเจ้าหน้าที่ อปท.ก็โดนเหมือนกัน! แต่มันเป็นทั้งหน้าที่และความรับผิดชอบนะครับ สถานการณ์สร้างวีรบุรุษฉันใด คนจริงที่ยืนหยัดทำหน้าที่ฝ่าฟันความยากลำบาก ก็สมควรจะได้รับคำยกย่องฉันนั้น

การจัดการภัยพิบัติ ไม่มีสูตรสำเร็จ เพราะแต่ละพื้นที่นั้นแตกต่างกัน จึงมีความเสี่ยงไม่เหมือนกัน เป็นเรื่องสำคัญที่สุดที่ชาวบ้านในแต่ละพื้นที่ จะต้องเข้าใจความเสี่ยงของตัวเอง และหาทางป้องกันหรือทางหนีทีไล่เอาไว้ล่วงหน้า เมื่อเกิดภัยแล้ว จะอลหม่านจนทำอะไรไม่ถูกหรอกครับ *ทำล่วงหน้า* *ทำล่วงหน้า* *ทำล่วงหน้า*

มูลนิธิโอเพ่นแคร์ ทำวารสารโอเพ่นแคร์ รายไตรมาส แจกให้ อบต.ทั่วประเทศ วารสารนี้พูดถึงความเสี่ยงในรูปแบบต่างๆ อาจจะยังมีเหลือสำหรับแจกองค์กรที่จะนำไปแจกต่อได้บ้าง แต่คงไม่พอสำหรับแจกผู้สนใจทุกท่าน สนใจติดต่อ info at opencare dot org ครับ

« « Prev : การ์ตูนร่วมด้วยช่วยป้องกันดินถล่ม

Next : ระวัง-ยิง-เล็ง » »