ลานซักล้าง

บันทึกนี้ ต่อจากตอนที่ 3

วันเสาร์-อาทิตย์ที่ 23-24 ที่จะถึงนี้ จะมีงาน BarCamp Bangkok ครั้งที่ 4 ที่มหาวิทยาลัยศรีปทุม บางเขน

งาน BarCamp เป็นงานชุมนุม geek จะมีผู้ที่มีความรู้ทางไอที มารวมกันเพื่อแลกเปลี่ยนแง่คิด มุมมอง ประสบการณ์ และเป็นโอกาสที่จะระดมสรรพกำลัง ไปร่วมกันทำงานที่มีประโยชน์

ในงานนี้ สปอนเซอร์รายหนึ่งบอกว่าจะจัด Crisis Camp ระดมคนทำงานเรื่องข้อมูลเชิงแผนที่ของวิกฤตการณ์ครั้งนี้

@thaiflood “ตลาดนัดจิตอาสาช่วยเหลือภัยพิบัติ” #CrisisCampTH เสาร์-อาทิตย์ 23-24 นี้ (ข้ามคืน) ที่ม.ศรีปทุมบางเขน #thaiflood

– ที่มา twitter

ผมคงไปร่วมไม่ได้หรอกครับ สวนป่ามีอบรมนักศึกษาจากคณะพยาบาล มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ชนกันพอดี ก็ไปช่วยไม่ได้เลย ดังนั้นบันทึกนี้ ก็จะพยายามเรียบเรียงแง่คิดมุมมอง และประสบการณ์เกี่ยวกับการจัดการภัยพิบัติเอาไว้ หวังว่าจะมีใครได้ประโยชน์บ้าง ส่วนเกี่ยว-ไม่เกี่ยว ทำ-ไม่ทำ ใช่-ไม่ใช่ ขึ้นกับบริบทครับ

เรื่องระบบข้อมูลสนับสนุนการตัดสินใจนี้ คงไม่จบในบันทึกเดียว บันทึกนี้ จะพาขี่ม้าเลียบค่ายก่อน

มุมมองทั่วไปเกี่ยวกับการจัดการภัยพิบัติ

สถานการณ์ของผู้มีส่วนเกี่ยวข้องนั้น น่าสงสารครับ มองจากภายนอกไม่ค่อยรู้หรอก

งานเหล่านี้เรามักมองว่าเป็นหน้าที่ของส่วนราชการ ตลอดจนอาสาสมัคร มูลนิธิ+องค์กรไม่แสวงหาผลกำไร อาสาสมัครต่างๆ แต่เรามักไม่มองว่าเรื่องความปลอดภัยของสังคมที่เราอยู่นั้น เป็นผลประโยชน์ร่วมกัน และเป็นหน้าที่ของทุกคน จะดูแต่สิทธิและเรียกร้องเอาจากผู้อื่นอยู่เนืองๆ

องค์กรภาครัฐ

องค์กรภาครัฐนั้นมีกรอบที่ชัดเจน มีอำนาจหน้าที่ตามที่กำหนดไว้ในกฏหมายหรือกฏกระทรวง ผู้ที่ออกกฏที่แบ่งส่วนราชการก็ไม่ได้เข้าใจขอบเขตของงาน ดังนั้นงานที่ควรจะทำร่วมกัน กลับแยกเป็นเบี้ยหัวแตกไปอยู่ตามหน่วยงานต่างๆ งบประมาณ…เฮ้อ…กระบวนการงบประมาณ ผูกกับ KPI (อ่านว่ากะปิ) หมายความว่าจะต้องเป็นโครงการระยะสั้นมาก ถ้าตั้งงบผูกพันธ์เป็นเรื่องใหญ่ทันที เปลี่ยน รมต. เปลี่ยนอธิบดี/ผู้อำนวยการ มีการโยกงบกันให้วุ่นวาย ทั้งที่กฎระเบียบก็เข้มงวดมาก จนทำในสิ่งที่ควรทำแทบไม่ได้เลย

ก่อนเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ครั้งนี้ ถามว่ามีการเตือนหรือไม่ ผมเห็นว่ามีครับ แต่ถ้าไม่มีความรู้เฉพาะ จะฟังไม่รู้เรื่อง ซึ่งถ้าฟังไม่รู้เรื่อง เตือนกับไม่เตือนมีค่าเท่ากัน

ในเมื่อต่างหน่วยต่างทำกันคนละนิด ตามภารกิจหลัก ชาวบ้านคนไหนล่ะครับ จะไปไล่ดูเว็บต่างๆ แล้วประมวลความจริงที่เกิดขึ้นได้ทั้งหมด

มีคำอธิบายว่า ข้อมูลต่างๆ อยู่บนเว็บแล้ว อันนี้ก็ต้องถามกลับเหมือนกัน ว่าท่านคิดว่าจะมีใครมีเวลาว่างมากจนไปนั่ง refresh เว็บของหน่วยงานท่านตลอดเวลาหรืออย่างไรครับ ข้อมูลต่างๆ ที่มีบนเว็บเป็นข้อสนเทศ​ (raw data) ไม่ใช่สารสนเทศ​ (information) นะครับ ถ้าหน่วยงานเป็นผู้เชี่ยวชาญ ช่วยแปลงเป็นข้อมูลที่มีความหมาย และเป็นภาษาไทยหน่อยดีไหมครับ

ระบบการติดต่อของหน่วยราชการนั้น ขึ้นชื่ออยู่แล้วว่า… แค่ข้ามกรมก็ลำบากแล้ว ข้ามกระทรวงยิ่งไปกันใหญ่ หน่วยงานต่างๆ จำเป็นต้องร่วมมือกันครับ — เอาเข้าจริง มันก็ไม่ง่ายเหมือนกับนั่งวิจารณ์อยู่วงนอกหรอกนะครับ ผมมีประสบการณ์เรื่องนี้มา ประเด็นของเรื่องไม่ใช่การตำหนิ แต่เป็นการชี้ประเด็นให้เห็นข้อบกพร่อง เพื่อที่จะเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งที่ดีกว่า

องค์กรสาธารณกุศล

องค์กรภาคเอกชน ไม่มีแหล่งเงินทุนสนับสนุน ดังนั้นต้องพึ่งเงินบริจาคจากประชาชน ซึ่งหมายความว่าต้องดัง ต้องเด่น จึงจะมีคนรู้จัก ก่อนจะได้รับเงินบริจาคมาทำงานต่างๆ ได้ มีบางองค์กรที่ล้ำเส้นหรือทำสิ่งที่ไม่ถูกต้องเหมือนกันครับ แต่เป็นส่วนน้อย

ข้อดีขององค์กรสาธารณกุศล คือเขายืนระยะได้นาน เขาส่งคนลงไปอยู่ในพื้นที่ได้ (ถ้ายังมีความสนับสนุน)

อาสาสมัคร

อาสาสมัครนี่ล่ะครับ เป็นกลุ่มที่อยากจะพูดถึงในบันทึกนี้

อาสาสมัครมาเอง ด้วยเวลาส่วนตัวและค่าใช้จ่ายส่วนตัว ไม่ได้รับสิ่งตอบแทน นอกจากความสุขใจที่ได้ทำในสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น ต่างคนต่างมาจากหลากหลายสาขาอาชีพ มีความรู้ความชำนาญที่แตกต่างกัน เรื่องนี้กลับเป็นเรื่องดี เพราะว่าถ้าทุกคนเหมือนกันหมด ก็จะไม่ต่างอะไรกับผลผลิตทางอุตสาหกรรม

เพราะว่าอาสาสมัครมาจากคนละทิศคนละทาง และมีความแตกต่างกันเป็นอย่างมาก จึงเป็นเรื่องสำคัญที่ผู้ที่ organize อาสาสมัคร จึงต้องชัดเจนเรื่องเป้าหมายว่าจะทำอะไร ส่วนทำอย่างไรนั้น ควรจะฟังให้มากๆ ต่างคนต่างชำนาญกันคนละทาง จึงน่าจะได้มุมมองดีๆ มากมาย มีของดีแล้วต้องเรียนรู้ให้เป็นครับ

เท่าที่พูดคุยและติดตามความคืบหน้า คิดว่างานที่อยากให้ทำร่วมกันคือการทำแผนที่สถานการณ์ครับ

แผนที่สถานการณ์ คือแผนที่ที่ประกอบไปด้วยชั้นของข้อมูล (layer) ซึ่งเอาซ้อนกันแล้วจะเห็นภาพที่สมบูรณ์ เรียกว่าเป็นการบูรณาการข้อมูลก็ได้

เมืองไทยไม่เคยมีแผนที่สถานการณ์ที่เป็นสาธารณะ ดังนั้นชาวบ้านอย่างเรา ก็ต้องอาศัยการเตือนจากผู้มีข้อมูล หรือไม่ก็ไปพึ่งหมอดู ผู้เชี่ยวชาญ ซึ่งก็มีข้อมูลเพียงบางด้านเท่านั้น (แถมพูดไม่ค่อยรู้เรื่องด้วย)

แผนที่สถานการณ์ที่(ผม)อยากได้ คือแผนที่ออนไลน์ที่

1. เปิดให้ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตเข้ามาดูได้ เว็บหรือมือถือก็ใช้ได้เหมือนกัน
2. รับแผนที่และข้อมูลไปแสดงได้ เป็นการเผยแพร่สถานการณ์ล่าสุดออกในวงกว้าง ให้ทุกคนได้รับข้อมูลล่าสุดเพื่อที่จะตัดสินใจได้อย่างเหมาะสม ไม่ทำเกิดปัญหาคอขวดที่เซอร์เวอร์หรือแบนด์วิธ
3. รายงานสถานการณ์ล่าสุดได้ เมื่อข้อมูลในแต่ละชั้นข้อมูลเช่นระดับน้ำ ณ.​ตำแหน่งต่างๆ เปลี่ยนไป แผนที่ก็เปลี่ยนตาม (ที่จริงชั้นข้อมูลนั้นเปลี่ยน)
4. สำหรับชั้นข้อมูล อย่างน้อยน่าจะมีดังนี้
   • Base Map เป็นแผนที่พื้นหลัง
   • layer ที่แสดงสภาพถนน และระดับน้ำที่ท่วม layer นี้มีความจำเป็นเพราะจะได้ดูได้ว่าความช่วยเหลือจะเข้าไปในพื้นที่ได้อย่างไร; กรมทางหลวง อัพเดตข้อมูลเส้นทางทางหลวงแผ่นดินให้วันละหลายครั้ง แต่ข้อมูลเป็น text (pdf) ที่ http://www.doh.go.th/; กรมทางหลวงชนบท ขณะที่เขียนนี้ยังตรวจสอบไม่ได้ แต่อาจจะมีสภาพเส้นทางที่ http://202.52.7.134/ หรือเข้าที่ http://gis1.drr.go.th/ แล้วคลิกสภาพเส้นทาง; ตำรวจทางหลวง ไม่มีข้อมูลบนเว็บ http://www.highwaypolice.org/
   • layer แสดงระดับน้ำที่วัดได้จากระบบโทรมาตรของกรมชลประทาน ที่ http://122.155.12.58/ [ข้อมูลน้ำจากระบบโทรมาตรของกรมชลประทาน]; ระบบโทรมาตรของ กทม. ที่ http://dds.bangkok.go.th/scada/
   • layer แสดงปริมาณน้ำฝนสะสมรายวัน โดยสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและการเกษตร ที่ http://www.thaiweather.net/Interpolated/ShowImg.php
   • — คงพอได้ไอเดียกันแล้ว ว่าข้อมูลกระจัดกระจายอย่างไร ทำไมจึงประสานงานกันได้ยาก —
   • layer ที่แสดงจุดที่มีการขอความช่วยเหลือฉุกเฉิน พร้อมทั้งบรรยายสถานการณ์โดยละเอียด
   • layer ที่แสดงจุดที่ทีมช่วยเหลือต่างๆ เข้าไปช่วยเหลือแล้ว พร้อมทั้งรายละเอียด ลงวันที่เวลา เพื่อที่จะได้กระจายความช่วยเหลือออกไป โดยไม่แห่เข้าไปที่เดียวกันถี่หรือห่างเกินไป
   • layer ที่แสดงสถานีฐานของโครงข่ายโทรศัพท์มือถือที่ยังทำงานอยู่ ทั้งนี้เพื่อให้เข้าใจว่ายังสามารถติดต่อได้ในพื้นที่ใดบ้าง (และพื้นที่ที่ไม่เคยมีการแจ้งสถานการณ์ออกมา เป็นเพราะติดต่อไม่ได้หรือเปล่า) — สถานการณ์นี้เคยเกิดเมื่อตอนน้ำท่วมใหญ่ภาคกลางเมื่อคราวที่แล้ว โทรศัพท์มือถือใช้ไม่ได้ในบางพื้นที่เพราะสถานีฐานก็ถูกน้ำท่วมด้วย
   • layer แสดงที่ตั้งของหน่วยช่วยเหลือ ทั้งถาวรและชั่วคราว
   • layer แสดงรูปถ่ายจากพื้นที่ต่างๆ ที่แสดงระดับน้ำ เช่นถ่ายรูปเทียบกับคน/รถ พร้อมทั้งบรรยายสถานการณ์อย่างละเอียด จำเป็นต้องมีพิกัด/ตำแหน่งที่ถูกต้อง เพื่อที่ความช่วยเหลือจะได้ไปถูกที่
   • layer แสดงสถานีบริการน้ำมัน และแก๊ส ที่ยังเปิดบริการอยู่
5. อันนี้ไม่เกี่ยวกับไอทีหรือระบบข้อมูลสนับสนุนการตัดสินใจ ถ้าอยากช่วยแต่ไม่รู้จะช่วยยังไง ซื้อเรือส่งไปครับ จำเป็นมากๆๆๆๆๆๆ คราวนี้หนักและนานแน่ หลังจากน้ำท่วม ภัยหนาวจะตามมาอีก

อย่าลืมว่าอุทกภัยครั้งนี้ เกิดขึ้นในวงกว้างมาก จำเป็นต้องระดมสรรพกำลังมาช่วยกันกรองข้อมูลครับ

บันทึกนี้ แค่เขียนความคิดว่า Crisis Map ขั้นต่ำ ควรจะมีอะไรบ้าง ขอยกสิ่งที่ควรทำไปไว้อีกบันทึกหนึ่ง

« « Prev : ฤๅจะถึงคราวกุลาร้องไห้ (3)

Next : ฤๅจะถึงคราวกุลาร้องไห้ (5) » »