ทางเลือกที่ไม่มีอิสระ
อ่าน: 3466คืนนี้คุยกับกัลยาณมิตรท่านหนึ่งซึ่งหนีไปนอนแล้วอย่างรวดเร็ว เก็บประเด็นที่ดีมาได้
เมื่อเราได้รับทางเลือกมา ก็คิดว่ามีอิสระที่จะเลือก — เรื่องนี้ น่าจะใคร่ควรดูอีกทีครับ — ทางเลือกที่ให้นั้นถูกกำหนดมาให้แล้ว อย่างนี้มันอิสระตรงไหน???
บรรดาข้อเสนอที่บอกว่าต้องเป็นอย่างนี้เท่านั้น ตกผลึกมาแล้ว อย่างนี้เรียกว่าข้อเสนอได้ยังไง???
ขับรถจากนครสวรรค์ไปพิษณุโลก ไปได้ทางเดียวหรือ???
จะหาทางออกให้กับปัญหาซับซ้อน มีทางออกทางเดียวเท่านั้นจริงหรือ???
8 ความคิดเห็น
ประเด็นนี้ พอเทียบเคียงได้กับที่ชิสโฮลม์อธิบายไว้ทำนองว่า…
ถ้าเรามีของอุปโภคบริโภคเหลือเฟือ และเรามีหน้าที่จะต้องบริจาคส่วนเหลือนี้ให้ใครบางคนในโลกนี้ นัยนี้เป็นภาคบังคับ…
แต่โลกนี้นอกจากเราแล้ว ยังมีคนอื่นคือ ก. ข. ค. ง. … ดังนั้น การที่เราจะให้ใครนั้น มิใช่ภาคบังคับ นัยนี้เป็นสิ่งที่เราเลือกได้…
อิสระในการเลือกก็เช่นเดียวกัน แม้ว่าเราจะมีอิสระในการเลือก แต่เราจะต้องอยู่ภายในกรอบบางอย่างที่กำหนดไว้ซึ่งเป็นภาคบังคับ… แต่ถ้าสิ่งที่เราจะเลือกได้นั้น ถูกกำหนดไว้เพียงอย่างเดียว เรียกว่า “บังคับเลือก” ซึ่งนัยนี้ จะกล่าวว่ามีอิสระในการเลือกก็น่าจะไม่ได้…
ซาร์ตบอกว่า “มนุษย์ถูกสาปให้มีเสรีภาพ” นั่นคือ เราจะเลือกตามที่ถูกบังคับไว้ หรือจะไม่เลือกคือปฏิเสธในสิ่งที่ถูกบังคับก็ได้ ซึ่งโดยที่สุดก็คือการยอมตายเพื่อที่จะไม่เลือกสิ่งที่ถูกบังคับไว้นั่นเอง…
เจริญพร
อย่างงี้ต้องเล่านิทานอีกรอบเพื่อประกอบความเข้าใจของผู้อ่าน
นิทานมีอยู่ว่า ชาวนายากจนคนหนึ่งติดเงินเศรษฐีจำนวนมากจนไม่อาจใช้คืนได้ เศรษฐีแก่ขี้โกงหวังจะได้ลูกสาวคนสวยของชาวนาจึงเสนอว่าถ้ายกลูกสาวให้จะยกหนี้ให้หมดเลย แต่ชาวนากับลูกก็ไม่ยอมรับข้อเสนอ
เมื่อไม่ได้ผล จึงจงใจเร่งรัดหนี้สินและต้องการจะทำให้คนเห็นว่าตนมีความเมตตา จึงเสนออุบาย โดยพูดว่าให้โชคชะตาเป็นคนกำหนดให้ละกัน…เขาจะใส่ก้อนหิน 2 ก้อนในถุงผ้า คือก้อนสีขาวกับก้อนสีดำ แล้วให้สาวน้อยล้วงหยิบขึ้นมา ถ้าได้สีดำเธอต้องแต่งงานกับเศรษฐีและหนี้สินจะหมดไป ถ้าหยิบได้สีขาว ก็ไม่ต้องแต่งงานแถมยกหนี้สินให้ด้วย แต่ถ้าปฏิเสธที่จะเลือกหยิบ เศรษฐีจะแจ้งตำมะหนวดจับฐานไม่ชดใช้หนี้
ขณะที่พูด เศรษฐีก็ก้มหยิบกรวด 2 ก้อนจากพื้นถนนใส่ในถุงทันที ลูกสาวชาวนาสังเกตเห็นว่าอีตานี่หยิบแต่กรวดสีดำ 2 ก้อนใส่ในถุง จากนั้นเศรษฐีก็ทำทีเรียกชาวบ้านทั้งหมดมาเป็นสักขีพยาน แล้วยื่นถุงมาให้สาวน้อยหยิบทันที
ถ้าเป็นเรา…เราจะทำยังไงคะ
เปิดโปงให้รู้ไปเลยว่าอีตานี่ขี้โกง แล้วสาวน้อยก็ต้องเลือกใหม่อีกครั้ง ? บนโชคชะตาที่ต้องเสี่ยงให้หยิบได้แต่สีขาวเท่านั้นอย่างนั้นหรือ ^ ^…
สาวน้อยคนนี้มีวิธีเลือกที่ฉลาดค่ะ สร้างโอกาสชนะจากสิ่งที่เป็นรองอยู่ด้วยการล้วงมือไปหยิบ แล้วปาหินลงน้ำ พร้อมบอกว่า…ดูในถุงสิคะว่าเหลือก้อนหินสีอะไร ถ้าเป็นสีดำก็แสดงว่าฉันหยิบสีขาว
ทุกวันเราตื่นมาพร้อมกับมีปัญหาอยู่รอบด้าน บางปัญหาอาจไม่ต้องรีบร้อนเลือกบนทางที่ถูกกำหนดมาเช่นต้องสัยนติวิธี หรือต้องยุบสภา หรือฯลฯ เพราะปัญหาไม่มีทางแก้ทางเดียวนี่คะ… ปัญหาที่ยิ่งซับซ้อนจนมองเกือบไม่เห็นทางออกก็อาจกลายเป็นโอกาสได้ถ้าเรา”เลือกคำตอบ”ที่ถูกต้องไม่ใช่เหรอคะ
ถนนที่เราเดินล้วนโรยด้วยก้อนกรวด หนามแหลมจนบอบช้ำ และหลายครั้งก็มีคนเผลอตัวหยิบก้อนกรวดใส่ถุงมาให้เราเลือก ซึ่งบางคนคิดว่า”ต้องหยิบก้อนกรวดในสีที่ต้องการเท่านั้นถึงจะชนะ” …แต่จริงๆแล้ว เรามีวิธีหยิบมากกว่านั้นไม่ใช่เหรอคะ
(ขอบคุณสิ่งที่ทำให้คิดจากพี่ปะการังไว้ในที่นี้ด้วยค่ะ)
เคยตอบข้อสอบ… มี 5 ตัวเลือก
แต่คิดว่าไม่ใช่คำตอบที่ถูก เลย เขียนตอบ ไปข้าง ๆ …
อาจารย์ไม่ให้คะแนน (กะแล้ว) บอกว่าตอบไม่ตรงคำถาม … เฮ้อ…
ตอบ—
ล้วงหินมาทั้ง 2 ลูก แล้วเอาปาหัวเจ้าเศรษฐีขี้โกง
ทุกคนก็จะเห็นว่า เจ้าหนี้หน้าเลือดนี่โกงจริงๆ
หนี้จึงเป็นโมฆะ แถมได้สั่งสอนคนขี้โกงด้วย
ทำให้คนอื่นที่เห็นข้อฉ่อฉล จะได้ระวังตัว
ไม่ไปเป็นหนี้ โดนเอาเปรียบอีก
นอกจากปลดหนี้ตัวเองแล้ว ยังได้ชี้กลโกงให้เพื่อนบ้านเห็นด้วย..
แคว๊กๆ..
[...] ทางเลือกที่ไม่มีอิสระ [...]
ทางเลือกที่ให้นั้นถูกกำหนดมาให้แล้ว อย่างนี้มันอิสระตรงไหน??? ทางเลือกที่ไม่อิสระ เขาไม่น่าจะเรียกทางเลือกนะคะ น่าจะเรีบกว่าทางบังคับให้เลือก สำหรับอาม่าไม่มีปัญญาเลือกแน่นอน คงต้องย้อนถามว่าให้เลือกทำไม?…….