ลานเก็บเรื่องมาเล่า

ข้าวที่สุกพร้อมกันหมดทั้งทุ่งนั้นก่อให้เกิดความเสียหาย เพราะหาแรงงานมาเกี่ยวให้เสร็จเร็วๆไม่ได้ สมัยก่อนคนไม่ได้เรียนหนังสือ จบ ป.4 ก็ออกมาทำไร่ทำนา แรงงานมีมาก แค่ญาติพี่น้องในสายสกุลก็มากมาย เพราะคนโบราณไม่มีการคุมกำเนิด มีลูกมาก ก็มีแรงงานมาก และวัฒนธรรมก็เอื้ออาทรกัน จึงไปเอามือเอาแรงการเกี่ยวข้าวกัน

มาสมัยใหม่ขึ้น คนไม่นิยมทำนา ไปรับราชการกัน แรงงานก็เริ่มขาดแคลน โดยเฉพาะในช่วงเกี่ยวข้าว จึงใช้วิธีลงแขก และในที่สุดลงแขกก็หดหายไปเป็นการจ้างเกี่ยวกัน เริ่มตั้งแต่ 50 บาท ปัจจุบันที่มุกดาหาร(17 พ.ย. 52 วันที่ฝนดาวตกลีโอนิดส์มา)แรงงานเกี่ยวข้าว 250 บาทต่อคนต่อวันทั้งชายหญิง ไม่รวมอาหารและการเอาอกเอาใจสารพัด เช่น มีกระทิงแดงให้ ตกบ่ายแก่ๆ บางรายขอเหล้าขาว เป็นต้น ขนาดนี้ยังหาแรงงานยาก

พนักงานขับรถ และแม่บ้านสำนักงานของผมจึงขอลาไปเกี่ยวข้าว เราก็ให้ไปเป็นสัปดาห์เลย มิเช่นนั้นข้าวจะเสียหายมากขึ้น

ย้อนกลับไปภาคกลาง เมื่อแรงงานเกี่ยวข้าวไม่พอ เจ้าของแปลงนาก็พยายามเร่งเกี่ยวเองตั้งแต่เช้ามืดจนเย็นย่ำ นี่แหละหลังสู้ฟ้า หน้าสู้ดิน ต้องก้มเกี่ยวข้าวทั้งวันปวดเมื่อยไปหมด นาหลายแปลงนั้นพื้นนาก็ยังไม่แห้งสนิทดี ยังมีน้ำอยู่ การเดินย่ำลงไปก็ยิ่งลำบากเป็นหล่มลึก และต้องเดินก้มๆเงยๆทั้งวัน ก็ยิ่งทำให้ปวดเมื่อย หมอนวดพื้นบ้านต้องทำงานหนักในช่วงนี้..

เนื่องจากน้ำเพิ่งจะลดลงไปหมาดๆ ดังกล่าวแล้วว่าพื้นท้องนาหลายแห่งก็ยังไม่แห้งสนิทดี ก็จะมีสัตว์ต่างๆที่อาศัยน้ำตกข้างในแปลงนา ชาวบ้านก็มักจะถือโอกาสจับไปทำอาหารกิน ก็เป็นหอย ส่วนใหญ่ก็เป็นปลา ที่เรียก “ปลาหลงทุ่ง” เพราะพอน้ำลดเขาหาทางออกไปตามกระแสน้ำเพื่อลงไปตามลำคลองไม่ถูก ไม่ทัน มัวเพลิดเพลินทุ่งซะ ก็หลงอยู่ในทุ่งนั่นเอง ช่วงนี้ก็จะมีสัตว์อีกชนิดหนึ่งก็จะมาหากิน เช่น งู นกเหยี่ยว นกฮูก ซึ่งจะมากลางคืน บางปีก็มีข่าวงูเห่ากัดคนตาย ญาติที่บ้านก็เคยโดยงูเห่ากัดตายในช่วงนี้แหละ

เนื่องจากแรงงานหายาก การว่าจ้างก็แพง แดดในช่วงฤดูนี้ก็จัดมาก ใครที่มีที่นามาก แรงงานน้อย เก็บเกี่ยวไม่ทัน ข้าวที่เกี่ยวมัก “หักคอรวง” เพราะแดดเผารวงข้าวจนแห้งเกินไป เมื่อเกี่ยวรวงข้าวก็จะหักตกลงพื้นท้องนา นี่เอง เป็นหน้าที่เด็กๆอย่างผมต้องเดินเอากระบุงห้อยบ่ากับพี่ๆน้องๆเดินตามคนเกี่ยวข้าวเพื่อ “เก็บข้าวตก” ได้ข้าวตกมากมายครึ่งค่อนกระบุง ต่อคน แล้วเอาไปรวมกัน ผู้ใหญ่ก็จะหาบเอาไปเก็บที่บ้านเพื่อนวดเอาเมล็ดข้าวออกจากรวงต่อไป

การเก็บข้าวตกสำหรับเด็กๆก็สนุกไปอย่าง หากมีหลายๆคนก็เล่นไปด้วยเก็บไปด้วย ผู้ใหญ่ก็ฉลาดจะเอามีดมาตัดต้นข้าวที่เป็นตอเอาตรงโคนๆที่เป็นปล้องข้าว แล้วมาทำเป็นปี่ (อธิบายยากสักหน่อยต้องเอารูปมาให้ดู แต่จะเอามาจากไหนล่ะเนี่ยะ) เอาให้เด็กๆใส่ปากเป่ากันดังลั่นทุ่ง เดินเป่าปี่จากปล้องต้นข้าวไป เดินเก็บข้าวตกไป สนุกดี….

ชาวบ้านอีกกลุ่มหนึ่งที่เป็นคนจน ไม่มีที่นา ก็จ้องว่านาใครเกี่ยวข้าวเสร็จแล้วบ้าง เขาก็จะเอาเป็ดที่เลี้ยงไว้นับร้อยนับพันตัวมาลงกินอาหารในแปลงนาข้าวที่เกี่ยวแล้วนั้น ที่เรียก “เป็ดไล่ทุ่ง” เป็ดกินอะไรก็ข้าวตกที่ตกหล่นจากการเก็บข้าวตกไม่หมดของเด็กๆนั่นแหละ มัวเป่าปี่เพลินเดินเลยรวงข้าวที่หักขอรวง นั่น และหอย ปูปลาที่ตกค้างในนานั่นคืออาหารวิเศษสุดของเป็ด ชาวบ้านก็ชอบซื้อไข่เป็ดจากเป็ดไล่ทุ่งเพราะไข่แดงจะแดงพิเศษ เพราะเขาได้อาหารดี…

ผมไม่เห็นเด็กชาวบ้านสมัยนี้เป่าปี่จากต้นข้าวเลย อิอิ..