ลานเรียนชีวิต

มีโอกาสตระเวณเข้าพบผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมขนาดใหญ่ของรัฐหลายแห่งเพื่อติดต่อขอประชาสัมพันธ์ เลยได้เห็นห้องทำงานของท่าน ผอ.หลากรูปแบบ บางที่ก็อลังการงานก่อสร้าง บางที่ก็นะ ของที่ระลึกเอย เกียรติบัตร โล่รางวัล เครื่องรางของขลังที่เขาว่ากันว่าเป็นมงคลต่าง ๆ เอย ล้นจนตู้รอบห้องใส่ไม่พอ

ยิ่งพวกเรือสำเภาจำลองนี่ แทบจะมีอยู่ทุกที่ที่ไปเลยค่ะ มีอยู่ที่นึงเฉพาะเรือสำเภาจำลองอย่างเดียวก็ปาเข้าไป 12 ลำ! แหนะค่ะ

เอ เท่าที่รู้นี่เขาเหมาะกับการทำการค้าไม่ใช่เหรอคะ เป็น ผอ.จะเอาไว้ค้าอะไรหรือเอาไว้วิ่งฉิวตอนโยกย้าย ฮ่าๆๆ คิดขำ ๆ อ่ะค่ะ (ขืนพูดออกไป มีหวังโดนตื้บ )

หลายท่านเอกสารแฟ้มงานกองท่วมล้นจนลามไปโต๊ะเสริมซ้ายขวาอีก นึกแล้วก็เห็นใจท่านนะคะ ภารกิจด้านการบริหารก็ไม่ใช่งานหน้าเดียวแบบการสอนเสียด้วยสิ ว่าแล้วก็คิดถึงทั่น ผอ.พี่ครูอึ่งขึ้นมาเฉยเลยอ่ะ

ไปเข้าพบ ผอ.โรงเรียนมัธยมขนาดใหญ่แห่งหนึ่งเพื่อขอจัดกิจกรรมร่วมกัน แรก ๆ ก็พูดจากันดี แต่พอเรียกฝ่ายงานที่รับผิดชอบมานั่งฟัง  ท่าน ผอ.กลับขึงขัง เสียงแข็งเป็นทางการ พูดอะไรแบ่งรับแบ่งสู้ยึดกฎระเบียบทุกเรื่อง แบบที่แขกอย่างเราฟังแล้วก็อึ้งหน่อย ๆ เพราะปรับอารมณ์ตามไม่ทัน

พอคุยเสร็จก็สั่งให้ลูกน้องออกไปประสานงานกันภายนอก จึงได้ทราบว่าตะีกี้ที่ต้องขมึงทึงเพราะครูที่เรียกมารับงานเมื่อครู่มีอยู่สองประเภท คนหนึ่งกินนอกกินในรับเงินใต้โต๊ะจากงานในความรับผิดชอบ ผอ.จึงต้องป้องกันตัวเองด้วยการพูดจาขึังขัง เพื่อแสดงความโปร่งใสว่าไม่ได้มีอะไรพิเศษกับโรงเรียนนี้นะ เพื่อจะได้ไม่มีแผลให้ครูคนนั้นนำไปโจมตีได้ แล้วขอให้ไปประสานงานกับลูกน้องอีกคนซึ่งซื่อสัตย์และไว้ใจได้มากกว่า

แง่ว! ต้องหักเหลี่ยมเฉือนคมชิงไหวชิงพริบกันขนาดนี้เชียวหรือ ? นี่ขนาดเบอร์หนึ่งนะนี่ ยังต้องคอยระแวงระวังตลอดเวลา แทบไม่ต้องนึกถึงบรรยากาศการอยู่ร่วมกันของพวกครู ๆ เลยเนอะ

คันปากยิบ ๆ อยากถามท่าน ผอ.แทบแย่ว่าในเมื่อท่านเป็นคนที่มีอำนาจมากที่สุดในโรงเรียนแล้ว ไปกลัวเขาทำอาไร๊ ทำไมยังทนให้เกิดเรื่องแบบนี้อยู่ได้ จัดการเลยพวกโกงเนี่ยะ วิธีการมีตั้งร้อยแปด

ปั๊ดโธ่ อำนาจก็มีอยู่ในมือน่าจะใช้ให้เป็นประโยชน์ เขาให้มาบริหารนะท่าน เอาเลย ใช้อำนาจที่มีจัดการเลยจะช้าอยู่ไยเดี๋ยวฤดูกาลโยกย้ายมาถึงก็แก้ไม่ทันกันพอดี วัฒนธรรมไม่ซื่อแบบนี้ก็จะยิ่งฝังรากลึกปีแล้วปีเล่าเหมือนที่ผ่าน ๆ มา

ได้แต่แฮ่ม ๆ อยู่ในใจว่านี่ถ้าเป็นท่านประธานฯ ของหนูนะ จ๋วยไปแล้ว  ขอบอก!

ผอ.ท่านเล่าต่ออีกว่า

เป็น ผอ.โรงเรียนไม่ใช่ง่าย ๆ นะอาจารย์ พวกครูน่ะเขาฟังเราที่ไหน แต่ละคนเก๋า ๆ แก่ ๆ อยู่กันมาก่อนทั้งนั้น เส้นสายก็ไม่ใช่เล่น ๆ จะไปสั่งจะไปเปลี่ยนอะไรมันมีการเมืองเป็นก๊กเป็นเหล่าทั้งนั้น ขืนไม่ดูตาม้าตาเรือ ผอ.ถูกเล่นงานเอาได้ง่าย ๆ นะ สมัยนี้มีทั้งสมาคมผู้ปกครอง กรรมการสถานศึกษา ไหนจะครู ไหนจะกฎหมายสิทธิเด็ก ไหนจะผู้ปกครอง ต้นสังกัดอีก ชุมชนอีก

โอย…อย่าให้เซดเลย

ปัญหาเรื่องคุณธรรมแบบนี้ ครูปูถือว่ารับไม่ได้สำหรับสถานศึกษาค่ะ ควรหยิบมาเป็นประเด็นใหญ่ ประกาศเรื่องธรรมาภิบาลเป็นนโยบายเร่งด่วน ลากปัญหาออกมาในที่แจ้ง ไล่ตามตีแผ่ไปเรื่อย ๆ ดูซิว่าเบอร์หนึ่งขององค์กรลงมาเอาจริงเสียอย่าง แก้ไม่ได้ก็ให้มันรู้ไป

ยิ่งพูด ลมยิ่งออกหูวุ๊ย

สีหน้า สายตาท่านแสดงความเหนื่อยหนักอย่างเห็นได้ชัด สอดรับกับทรงผมที่ยุ่งเหยิงเสียนี่กระไร ผู้น้อยอย่างเราก็ได้แต่ยิ้มแหย ๆ

ก็ขนาด ผอ.ยังเซดไม่ออก แล้วหนูจะไปเหลือเหรอคะ

ไอ้เราก็ไม่เคยอยู่ในระบบราชการ ระเบียบขั้นตอนวิธีปฏิบัติต่าง ๆ ก็ไม่รู้เรื่องกับใครเสียด้วยสิ รู้แต่ว่าถ้ามีการโกงก็ต้องแก้ค่ะ จะไปทนทำไม นี่สถานศึกษานะ นอกจากภาระด้านการสอนแล้ว ครูทุกคนยังมีภารกิจในการเป็นต้นแบบอีกด้วยนะ อย่าลืม!

รู้ตัวแล้วล่ะ ว่าตัวเองไม่เหมาะที่จะอยู่ในระบบราชการเป็นแน่แท้

ประสบการณ์ที่มีก็แค่ในแบบของเรา จะไปรู้ได้ยังไงว่าวิธีการของเราจะใช้ได้กับบริบทแบบอื่น ผอ.ท่านอาจมีภาวะบีบคั้นอื่นที่ทำให้ไม่สามารถแก้ได้ปุบปับ หรืออาจเริ่มทำอะไรไปแล้วบ้างก็ได้ เพียงแต่ถือโอกาสระบายกับคนนอกเสียหน่อย

ไอ้เราสิ ฟังแล้วก็ไม่วาง ดันเอามาคันคะยือต่อเองเสียนี่ เฮ้อ…

ระหว่างที่กำลังคิดตามสิ่งที่ผู้ใหญ่กำลังคุยกันอยู่นั้น ก็เหลือบไปเห็นพระราชดำรัสในกรอบทองแขวนอยู่ที่ผนังเหนือที่นั่งทำงานของ ผอ.ท่านนั้น  จึงเอ่ยปากขออนุญาตจด  ผอ.ท่านนั้นจึงลุกไปยืนอ่านตาม แล้วหันกลับมาส่งยิ้มเย็น ๆ ให้เหมือนเป็นการอนุญาต

พระราชดำรัส

ถ้าครูไม่ห่วงประโยชน์ที่ควรจะห่วง หันไปห่วงอำนาจ ห่วงตำแหน่ง

ห่วงสิทธิ์และห่วงรายได้กันมาก ๆ เข้าแล้ว จะเอาจิตเอาใจที่ไหน มาห่วงความรู้

ความดี  ความเจริญของครู ความห่วงในสิ่งเหล่านั้น ก็จะค่อย ๆ บั่นทอนทำลาย

ความเป็นครูไปจนหมดสิ้น  จะไม่มีอะไรดีเหลือไว้พอที่ตัวเองจะภาคภูมิใจหรือ

ผูกใจใครไว้ได้ ความเป็นครูก็จะไม่มีค่าเหลืออยู่ให้เป็นที่เคารพบูชาอีกต่อไป

พระราชทานแก่ครูอาวุโส ในโอกาสเข้าเฝ้า ฯ

ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน

วันเสาร์ที่ 21 ตุลาคม  2521

« « Prev : ดับทุกข์ด้วยต้นทุนชีวิตจากครอบครัว

Next : นักสืบประจำโรงเรียน » »