ฝนฟ้า นาข้าว..
ขอลอก Freemind หน่อยนะ คือว่า บันทึกยาว เพราะกระชับพื้นที่ไม่ได้ อันตรายหากฝืนอารมณ์อ่าน ..แค่บันทึกเก็บไว้เฉยๆ..
ใครเคยไปเที่ยวนครเวียงจันทร์ช่วงฤดูฝนก็จะเห็นความแตกต่างจากกรุงเทพฯมหานครอย่างน้อยก็หนึ่งอย่างคือ ใจกลางนครเวียงจันทร์ยังทำนาติดกับตึกรูปทรงฝรั่งเศสเลย ผมไม่ได้ไปนานแล้วไม่ทราบว่าเปลี่ยนแปลงเป็นตึกไปหมดหรือยัง หากมาดูกรุงเทพฯนั้น ในอดีตน่าจะเป็นเช่นนั้น ปัจจุบันที่นากลายเป็นเงินทองมหาศาล แปรเปลี่ยนเป็นอาคารพานิชไปหมดแล้ว มีแต่รอบนอกเท่านั้นที่ยังมีการทำนาอยู่บ้าง เพราะสังคมเราเป็นเกษตรกรรม
ยิ่งนครเวียงจันทร์ ความเป็นสังคมเกษตรกรรมยังมีมาก ผมเคยทราบว่าข้าราชการรับราชการแล้วก็ต้องทำนาด้วย คุณครู อาจารย์ ก็ต้องทำนา ไม่งั้นรายได้ไม่พอกิน… สมัยผมเด็กๆ พ่อเป็นครูใหญ่ ก็ต้องทำนาด้วยเหมือนกัน จำได้ว่าช่วงฤดูทำนาเคยเรียนครึ่งวัน แล้วครูๆทั้งหมดก็กลับไปรีบทำนา.. เดี๋ยวนี้ไม่มีแล้ว ครูอยากทำนาด้วยก็ต้องจ้างแรงงาน เพราะระเบียบราชการไม่อนุญาตให้ทำเช่นอดีต
แตง แม่บ้านสำนักงานผม และ พิลา พนักงานขับรถผม บ้านยังทำนา เขาลาหยุดช่วงนี้ประจำเพราะต้องไปไถนา ดำนา แม้รับจ้างช่วงวันหยุดก็ทำ เพราะค่าจ้างเดี๋ยวนี้วันละ 200 บาทขึ้นไปแล้ว ผมอนุญาตให้เขาไปทำนาได้เต็มที่ เพราะเข้าใจวิถีชีวิตเขา เงินเดือนไม่สูง รายจ่ายมาก ก็ต้องทำนากิน และรับจ้างดำนาตามโอกาส รถนั้นผมขับเองได้
สำหรับพิลานั้น พิเศษหน่อยเพราะเขาทำนาอินทรีย์ ที่เอาความรู้ไปจากการที่เราไปอบรมชาวบ้านในพื้นที่โครงการ เขาก็แอบฟัง แล้วเอาความรู้ไปใช้จนได้ผลขึ้นมา และข้าวอินทรีย์ของเขาขยายในเครือญาติ และเริ่มกระขยายสู่เพื่อนบ้านแล้ว หลังจากรีรอมาหลายปีเพื่อให้แน่ใจว่า เออ ดีจริง.. นี่คือชาวบ้าน.. ทางภาคเหนือเรียกว่า..”ถ้าผ่อ” หรือรอดู หากดีจริงก็ค่อยทำตาม นักพัฒนาหลายคนก็ใช้สูตร..ค้นหาชาวบ้านที่ “หัวไวใจสู้” .. แล้วสนับสนุนให้ทำกิจกรรมนำร่อง..เมื่อได้ผลแล้วชาวบ้านอื่นๆจะทำตาม
ปีนี้แตง เล่าให้ฟังว่า นาเสียหายมาก เพราะ ฝนไม่ตกตามฤดูกาล กะไม่ถูกว่าจะมาเมื่อไหร่ ทิ้งช่วงเมื่อไหร่ ฝนหนักๆจะมาเมื่อไหร่ ไม่เหมือนอดีต ที่จะมีความสม่ำเสมอมากกว่าปัจจุบัน
ชาวนาไม่รู้ว่าควรตกกล้าข้าวเมื่อไหร่ถึงจะพอดี เพื่อป้องกันไว้ก่อนก็ตกกล้าตั้งแต่ต้นฤดู พอมีฝนลงมาบ้างก็แบ่งเอาไปดำนา นาไหนที่น้ำไม่เพียงพอก็รอฝนไปก่อน รอไปรอมาฝนก็ไม่มาสักที กล้าข้าวก็เลยอายุที่ควรจะเอาไปปลูก ชาวนาบางคนก็ ตกกล้าใหม่ครั้งที่สอง แล้วก็นั่งรอฝนอีก… เมื่อฝนมาก็เอาไปปลูก หลายครอบครัว กล้าหมด ไม่เพียงพอ ก็ต้องไปขอจากญาติพี่น้อง หรือไปซื้อมาจากคนอื่น หมู่บ้านอื่น หากไม่มี หรือหาไม่ได้ นาแปลงนั้นก็ทิ้งร้างไปสำหรับปีนี้ ผลกระทบชัดเจนคือ จำนวนพื้นที่ที่ได้น้ำได้ข้าวนั้นไม่เพียงพอที่ผลผลิตจะเก็บไว้กิน ยิ่งต้นกล้ามีอายุไม่เหมาะสมช่วงปลูก และหรือโดนน้ำท่วมช่วงฝนตกหนัก ก็กระทบต่อความสมบูรณ์ของต้นข้าว กระทบต่อปริมาณผลผลิตอีก
เดือนนี้หากใครไม่ดำนาอีก ก็หมดโอกาสแล้วสำหรับนาข้าวปีนี้ เพราะเลยช่วงเหมาะสมในการทำนา
การทำนานั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ชาวบ้านจะรู้ว่านาตัวเองอยู่ในภูมินิเวศที่ลุ่ม หรือ ลุ่มสลับดอนหรือที่ดอนน้ำท่วมถึง หรือที่ดอนน้ำไม่ท่วม หรือที่สูง เพราะต้องตัดสินใจเลือกพันธุ์ข้าวที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่นั้นๆ(ป้าจุ๋มรู้ดีกว่าผม) แต่ปัญหาคือ กล้าข้าวไม่พอเพราะเหตุการณ์ดังกล่าว คือความแปรปรวนของดินฟ้าอากาศ
ผมเคยศึกษาคร่าวๆที่จังหวัดชัยภูมิว่า ชาวนามีกระบวนการตัดสินใจอย่างไร เมื่อดินฟ้าอากาศแปรปรวน หากฝนดีน้ำดี ในนาลุ่มก็ดำนาตามปกติ เมื่อฝนมาบ้างไม่มาบ้าง น้ำไม่ท่วมแปลงนา และเวลาล่วงเลยมาหลานเดือนแล้ว ชาวนาต้องตัดสินใจทำอะไรสักอย่าง หากนั่งรอฝนก็เสี่ยง จึงตัดสินใจทำนาหยอด เอาไม้แหลมมาสักที่นา มีคนเดินตามหลังเอาเมล็ดข้าวหยอดลงหลุม แล้วเอาเท้าเหยียบกลบ และหากปล่อยไปอีกก็เสี่ยงครั้งสุดท้าย หยอดก็ไม่ได้ แต่ก็อยากเสี่ยงจึงตัดสินใจหว่าน หากมีฝนมาก็ดีไป หากฝนทิ้งช่วงอีก ก็แทบไม่เหลือข้าวไว้กิน ปีนั้นเตรียมลงไปหางานทำในเมืองได้แล้ว…
อาชีพทำนาในเขตน้ำฝน ก็ขึ้นกับฟ้าฝน ที่นาในเขตชนประทานก็นั่งยิ้มได้บ้าง แต่เมืองไทยมีพื้นที่ชลประทานไม่ถึงร้อยละ 10 (นี่ตัวเลขหลายปีแล้ว) หมายความว่าเกษตรกรมากกว่าร้อยละ 80 ต้องเผชิญโชคชะตากับฟ้าฝน
และทั้งหมดนี้ก็กระทบต่อการทำกิจกรรมเพื่อ “การพึ่งตนเอง” ของโครงการด้วย เมื่อข้าวไม่พอกินเพราะดินฟ้าอากาศ… ก็จำเป็นต้องหาเงินไปซื้อข้าว ก็ต้องมุ่งทำกิจกรรมที่สามารถทำเงินได้ ในวงจรชีวิตชาวบ้านนั้น มีแต่มันสำปะหลังเท่านั้นที่เป็นพืชหลักประกันการมีข้าวกิน….เมื่อไม่มีข้าวก็ไปขุดมันขาย แม้ว่าจะยังไม่ได้อายุครบกำหนดก็ตาม ก็ขุดเอาไปขายเอาเงินมาซื้อข้าว..
แตง บอกผมว่า ช่วงทำนานั้น บางครอบครัวข้าวเก่าที่เก็บเอาไว้กินจากปีก่อนเริ่มลดลง หรือบางครอบครัวก็หมดแล้ว รอข้าวใหม่.. แตงบอกต่อว่า อาจารย์..เมื่อคืนก่อนมีการ “ขโมยมันฯ” ในสวนไปขายกันแล้ว เพราะมันฯราคาดี เขามาขโมยกลางคืน ไปขุดเอาจากสวนมันเลยเป็นคันรถเลย..
นี่คือชีวิตชาวนาที่มีแต่ความเสี่ยง จริงๆผมอยากทบทวนงานพัฒนาที่ทำกันจริงๆ อย่ามานั่งเขียนรายงานสวยๆกันเลย…
Next : รอรถ.. ข้าว.. เดินทาง.. » »
14 ความคิดเห็น
อยากอ่านจากของจริงแบบที่พี่เขียนค่ะ
วันก่อนดูรายการทีวีเขาไปสัมภาษณ์ชาวบ้าน อ. กัลยานิวัฒนา (อำเภอใหม่ของเชียงใหม่) ชาวบ้านพูดได้น่าสะอึกมากค่ะ เขาบอกว่าถ้าอยู่กันแบบวัฒนธรรมของเขา ป่าไม้ต้นไม้ลำธารจะยังอยู่และช่วยกันดูแล แต่เมื่อรัฐบาลเข้ามาพัฒนา กฎหมายก็บังคับว่าจะให้สิทธิที่ทำกินก็ต้องเป็นที่โล่ง ชาวบ้านเลยตัดไม้ให้เตียนเพื่อให้ได้สิทธิ์ และไม่นานก็จะไม่มีที่ทำกิน
พอความเจริญมายกหมู่บ้านเขาเป็นอำเภอขึ้นมา ก็จะมีคนสนใจมาพัฒนา เขากังวลกันอนาคตของหมู่บ้านมากเลย
..ตอนนี้มีศิษย์เป็นคนลาว 2 คน น่ารักมาก ….แต่เริ่มเห็นว่า 2 เดือนที่มาอยู่มาเรียน เขาเปลี่ยนไปเพื่อให้กลมกลืนกับสังคมที่นี่ การเปลี่ยนแปลงเป็นเรื่องที่ต้องยอมรับว่าเป็นปกติ…แต่จะทำอย่างไรไม่ให้เปลี่ยนไปสู่ทางเสื่อมเร็วเกินไปคะพี่??
คล้ายๆกันน้องสร้อย ที่ สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น อดีตเคยเปิดหลักสูตรนานาชาติ Master of Rural Development Management (MRDM) มีนักศึกษามาจาก ลาว เวียตนาม ภูฐาน จีน แม้แต่ทางยุโรปก็มาเรียน
คนข้างกายบอกว่า เปรียบเทียบชัดเจนได้เลยว่า นักศึกษาจากเวียตนามวันแรกมาอย่างไร วันจบกลับไปก็เป็นเช่นนั้น แต่นักศึกษาลาว วันกลับไปนั้นตรงข้ามกับวันมา นี่หมายถึงการแต่งเนื้อแต่งตัว ความประพฤติ เพราะคนลาวนั้นจะเปลี่ยนเป็นความทันสมัยของบ้านเราไปหหมด เสื้อผ้า การแต่งตัว การซื้อหาของฟุ่มเฟือย
คุยกันว่าระบบหล่อหลอมสำนึกแตกต่างกัน คนเเวียตนามเข้ามาเรียน คนเวียตนามในไทยก็ก้าวเข้ามาช่วยเหลือเจือจุนกันเต็มที่ แม้ให้ที่พักอาศัย แต่คนลาวไม่ค่อยเห็นมี ที่ด่านตรวจคนเข้า-ออกหนองคายไปเวียงจันทร์ เคยเห็นคนหนุ่มสาวหอบเอาเครื่องเสียงจากบ้านเราข้ามไป นึกถึงชาวนาไทยกลุ่มหนึ่งที่ไปรับจ้างทำงานซาอุฯ วันเดินทางลงจากเครื่องบิน มีแต่หอบกระเป๋าใหญ่ๆกลับมาเกือบทุกคน บางคนมีมากกว่า 1 ใบ ใหญ่แบบหิ้ว หรือลากไม่ได้ ต้องใช้รถเข็น บางทีก็ขำเพราะบางคนหิ้วเอาทีวีเข้ามา…
กระบวนการเรียนรู้เราไม่มีระบบการสร้างภูมิคุ้มกัน หรือการกรองติดตัวเตือนสติ สำนึกว่า อะไร เกินไป อะไรพอดี พระราชดำรัส ความพอเพียงนั้นเหมาะสมที่สุด เพียงแต่ว่าเราจะสร้างสำนึกความพอเพียงอย่างไรให้ติดตัว ติดหัว ติดสำนึกในคนของเรา ของลาว…
การบอกกล่าวคงไม่เพียงพอ
น่าสนใจว่าเวียตนามมีระบบอะไรที่ทำให้ประชากรเขาเป็นเช่นนั้น ไม่อยากบอกว่า เพราะเขาเป็นสังคมนิยม หรือ คอมมิวนิสต์
ประเด็นของน้องสร้อยน่าสนใจมากครับ..
บันทึกของพี่บางทรายไม่ยาวเลยค่ะหากเทียบกับ “สาระ” ที่มีในบันทึก
พูดภาษาน้องก็ต้องว่า … เรื่องซีเรียสแต่เล่าได้สบาย ๆ …
การทำนาของชาวนาไทยย้งคงต้อง “รอฟ้ารอฝน” และดูจากข้อมูลที่ว่าเมืองไทยมีพื้นที่ชลประทานเพียง 10% ยิ่งขำ (ปนเศร้า) ประเทศที่ส่งข้าวออกเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก เป็นครัวโลก แต่ยังพัฒนาระบบชลประทานน้อยมาก ๆ
เราควรหันมาทบทวน ไม่ใช่นั่งเขียนหรือสรุปรายงานเท่านั้น… นี่คือความจริง แต่ระบบราชการหรือแม้ NGO บางกลุ่มก็ยังอยู่ในกรอบของคำว่า “อำนาจ” ในหลาย ๆ มิติ
นั่นคือ หากหัวไม่ทำ หางก็ไม่กระดิกเช่นกัน (ขออภัยหากแรงไปค่ะ)
หรือว่า…เราเรียกร้องกันมากเกินไป แต่ไม่มีใครกล้าลงมือทำ…
ครูท่านหนึ่งของน้องบอกว่า จะเปลี่ยนอะไร ไม่ใช่แค่คำพูดหรู ๆ เปลี่ยนที่ตัวเองก่อนแล้วโลกจะเปลี่ยนน่ะ มันไม่ทันกาล แต่ควรเปลี่ยนทั้งคนและ “สังคม” ไปพร้อม ๆ กัน ไม่งั้นคนเพียงคนเดียวหรือคนน้อย ๆ ก็ต้านสังคมใหญ่ไม่ได้อยู่ดี…
อ้าว…แล้วใครล่ะจะแก้ระบบสังคม…ถ้าไม่ใช่ “เรา”
คิดไปก็งง ๆ ไปค่ะ
เราเอง เราทุกคนเป็นผู้เปลี่ยนแปลง(ในทางที่ดี) คนละมือสองมือ ใช่แล้ว freemind ครับ
เพียงแต่ว่า บุคคล กลุ่ม องค์กร โครงการ ระบบ จะมีจุดร่วมกันอย่างไรให้เกิดกระบวนทั้งเล็กและใหญ่ แต่ไม่รอ ไม่ต้องรอ ใครทำอะไรได้ก็ทำไป
เรื่องใหญ่ๆนี้ สำคัญนี้ ไม่ว่าใครก็สำคัญครับ ค่อยคุยต่อนะ ไปทำงานก่อน
cialis vendo madrid
http://cheapcialisoks.com/ - cialis
cialis online
cialis acquist
viagra 100mg prix pharmacie
http://cheapviagra-ok.com/ - buy viagra
viagra generic
viagra pink reviews
only here buy cialis where
cialis online
generic cialis
cialis kaufen lastschrift
viagra patents
http://viagrafaaq.com/ - buy generic viagra
viagra cheapviagra 100mg dosage
http://viagrapurchsaseua.com/ - generic viagra online
buy generic viagra
viagra 100 review
http://viagrafaaq.com/ - cheap viagra
cheap viagra
try it cialis dosecialis como salen inglaterrawhat is generic cialis 10mgcialis vegetalbuy one day cialiscialis and trimix togetherwe choice cialis usnow cialis payment paypalcialis 5 mg salefor sale cialis tabletscanadian cialisbilliges cialis bestellenaustralia cialis buycialis 5mg preise osterreichcout du cialisil cialis generico e sicuro?buy cheapest daily cialiswow womans cialiscialis online forucialis nuchtern einnehmencialis kanada bestellen onlineosu cialis generico forum,enter site cialis tabsbuy cialis in sohofarmacia uk cialisprezzo cialis da 5 mgachat cialis 2 5 mgcialis 20 mlacheter cialis suisscialis online express200 cialiswe like it cialis low pricegeneric cialis potencycialis causes me headachecounterfeit cialis ukordering cialis onlinecialis hearing lossblog how to order cialiscialis indiegenerika cialis levitracialis miglior prezzo italiaprescription cialis canadacialis 5 mg generikacialis historicialis per duratacialis discounts and couponscialis or genericcialis free printable coupongeneric cheap cialis online5mg cialis onlinekaufen cialis nachnahmepurchase cialis no rxwow buy cialis australiawe like it generic cialis usacialis ou autresforo cialis genericosventa de cialis en iquiquecialis online generic eumail order cialis from canadahow to buy cialiscialis canada buy onlinecialis kaufen in hamburgsite once daily cialis costtry it buy 5 mg cialisgenerico para 20 mg cialiscialis online italicialis with paypalexpress cialis deliverypurchase cialis prescriptioncialis levitra paypalcialis tabs 20mgvendo cialis toscanacialis dove acquistarecialis cheap overseascialis venta 2010cialis generico en mexico dfcialis 20mg tadalafil preisecialis prices comparisonlook there lowest price cialischeapest cialis for saleusefull link brand name cialiscialis 5 mg 28 stvendo cialis generico chilebipolar specialist low pricecialis for men costou acheter du cialis au canadacialis daily us pricecialis extenze togethercialis pillola costocialis e ipertensione lievdonde compro cialis 10try it cialis mail ordercialis deutschland kaufpaypal cialis descuentocanada cialis generic onlinecialis okay fur frauengeneric cialis melbournecialis commercialbuy low cost cialis soft tabcialis online offercialis 20 mg 4 tablcialis senza ricetta svizzercialis costs,try it non pescription cialiscialis en ligne du canadacialis 5mg tablettencialis pastilla oralil cialis fa dimagrirepurchase cialis canada onlinecheap cialis softonly here cialis mail ordercialis 50mg buyachat de cialis non generiquewe like it cialis to ordercialis hace efectlook there get cialis cheapcialis generic lowest pricecialis on line basso costocialis 4cpr riv 20mgcialis chennaiwe recommend soft tab cialisprix medicament cialis marocnew cialis daily dosecialis pill ukonly now cialis 2.5 mgprice cialis daily use 5mgcialis comlrar con mastercardcan you two take 10mg cialisquanto costa cialis originalemedicament cialis generiquecialis campione libero ukcialis generico 5 mg prezzgeneric cialis online 10mgbuy cialis online soft tabsbest price on cialis 20mg online order cialiswow approval cialis fdawant to purchase cialisdosaggio cialisachetez cialis profesionalcialis comprar en farmaciablack buy generic cialiscialis daily in what mgscialis frankreich rezeptfreicialis angebotcialis laboratoire lillytarif cialis andorrecheapest cialis availablecialis expirycialis drug prescriptioncompra de los cialisenter site cialis soft tabscialis liquid formcialis generika online kaufencompri cialis in farmacielevitra 2cialiscost cialiscialis daily use pricecompare prices on cialiscialis trial samples canadafree cialis sample pack in usageneric cialis salescialis-pille-kaufvendita farmaci online cialislevitra cialis professionnelbrand cialis from uksoft cialis now cheapcialis generico funziona?buy cialis fast deliverycialis effettfollow link best cialiscialis da europalaboratoire lilly cialiscialis que es yahoosuper cialis ukbuy cialis in sebokengcialis 33 annicialis uk the cheapestcialis try before buywhats best to take cialisonline cialis kaufencanada pharmacy cialis onlineonly now best quality cialiscialis price 4 tabletsback cialis guarantee moneysito cialis genericogeneric cialis united stateslook there buy generic cialison line cost of cialiscialis generico torinocialis prise en chargeamerican cialiscialis pas cher a pariscialis kaufen frankreiccialis 40 mg online australiaonly best offers mexico cialisgenerico de cialis en perucialis pillen deutschlandaffairs cialis veteransarticles on generic cialisclick here soft tab cialisonly today cialis 10 mgonly now canadain cialiscomprar cialis medicamentocialis bestellen in frankreichpills price india cialisorder safe generic cialiscialis acheter en belgiqueis cialis by prescription onlycialis edemacialis daily costuser reviews of cialishow much cialis costtadalafil cialis best usagecheap cialis from ukis cialis generic legal in uscialis pfizer achatacquisto cialis originalcialis gelenkschmerzenthe best site cialis australiacorporate finance specialistcialis impotenza o levitrventa cialis soft cubanowow buy cialis mexicowhere can i get cialisfollow link online us cialisbest price online daily cialiscialis kaufen shopbuy cialis 5mg tabletscialis switzerlandwhere to buy cheap cialiscialis overnight delivery usacialis quanto custacheap cialis online 5b mgthe best choice cialis on lineforo cialis onlinecialis for cheapwill cialis available genericcialis 5 mg au canadacialis 2 comprimescialis 7.5 mgcialis and pregnancyingredient in cialisbuy over counter cialiscialis 20 posologiadverse effects cialisdonde compra cialis en madridwe choice cialis online indiaonly here buy cialis in canadacost of 20mg cialis
http://cialispqh.com/ - cialis
cheap cialis
try it cialis dosecialis como salen inglaterrawhat is generic cialis 10mgcialis vegetalbuy one day cialiscialis and trimix togetherwe choice cialis usnow cialis payment paypalcialis 5 mg salefor sale cialis tabletscanadian cialisbilliges cialis bestellenaustralia cialis buycialis 5mg preise osterreichcout du cialisil cialis generico e sicuro?buy cheapest daily cialiswow womans cialiscialis online forucialis nuchtern einnehmencialis kanada bestellen onlineosu cialis generico forum,enter site cialis tabsbuy cialis in sohofarmacia uk cialisprezzo cialis da 5 mgachat cialis 2 5 mgcialis 20 mlacheter cialis suisscialis online express200 cialiswe like it cialis low pricegeneric cialis potencycialis causes me headachecounterfeit cialis ukordering cialis onlinecialis hearing lossblog how to order cialiscialis indiegenerika cialis levitracialis miglior prezzo italiaprescription cialis canadacialis 5 mg generikacialis historicialis per duratacialis discounts and couponscialis or genericcialis free printable coupongeneric cheap cialis online5mg cialis onlinekaufen cialis nachnahmepurchase cialis no rxwow buy cialis australiawe like it generic cialis usacialis ou autresforo cialis genericosventa de cialis en iquiquecialis online generic eumail order cialis from canadahow to buy cialiscialis canada buy onlinecialis kaufen in hamburgsite once daily cialis costtry it buy 5 mg cialisgenerico para 20 mg cialiscialis online italicialis with paypalexpress cialis deliverypurchase cialis prescriptioncialis levitra paypalcialis tabs 20mgvendo cialis toscanacialis dove acquistarecialis cheap overseascialis venta 2010cialis generico en mexico dfcialis 20mg tadalafil preisecialis prices comparisonlook there lowest price cialischeapest cialis for saleusefull link brand name cialiscialis 5 mg 28 stvendo cialis generico chilebipolar specialist low pricecialis for men costou acheter du cialis au canadacialis daily us pricecialis extenze togethercialis pillola costocialis e ipertensione lievdonde compro cialis 10try it cialis mail ordercialis deutschland kaufpaypal cialis descuentocanada cialis generic onlinecialis okay fur frauengeneric cialis melbournecialis commercialbuy low cost cialis soft tabcialis online offercialis 20 mg 4 tablcialis senza ricetta svizzercialis costs,try it non pescription cialiscialis en ligne du canadacialis 5mg tablettencialis pastilla oralil cialis fa dimagrirepurchase cialis canada onlinecheap cialis softonly here cialis mail ordercialis 50mg buyachat de cialis non generiquewe like it cialis to ordercialis hace efectlook there get cialis cheapcialis generic lowest pricecialis on line basso costocialis 4cpr riv 20mgcialis chennaiwe recommend soft tab cialisprix medicament cialis marocnew cialis daily dosecialis pill ukonly now cialis 2.5 mgprice cialis daily use 5mgcialis comlrar con mastercardcan you two take 10mg cialisquanto costa cialis originalemedicament cialis generiquecialis campione libero ukcialis generico 5 mg prezzgeneric cialis online 10mgbuy cialis online soft tabsbest price on cialis 20mg online order cialiswow approval cialis fdawant to purchase cialisdosaggio cialisachetez cialis profesionalcialis comprar en farmaciablack buy generic cialiscialis daily in what mgscialis frankreich rezeptfreicialis angebotcialis laboratoire lillytarif cialis andorrecheapest cialis availablecialis expirycialis drug prescriptioncompra de los cialisenter site cialis soft tabscialis liquid formcialis generika online kaufencompri cialis in farmacielevitra 2cialiscost cialiscialis daily use pricecompare prices on cialiscialis trial samples canadafree cialis sample pack in usageneric cialis salescialis-pille-kaufvendita farmaci online cialislevitra cialis professionnelbrand cialis from uksoft cialis now cheapcialis generico funziona?buy cialis fast deliverycialis effettfollow link best cialiscialis da europalaboratoire lilly cialiscialis que es yahoosuper cialis ukbuy cialis in sebokengcialis 33 annicialis uk the cheapestcialis try before buywhats best to take cialisonline cialis kaufencanada pharmacy cialis onlineonly now best quality cialiscialis price 4 tabletsback cialis guarantee moneysito cialis genericogeneric cialis united stateslook there buy generic cialison line cost of cialiscialis generico torinocialis prise en chargeamerican cialiscialis pas cher a pariscialis kaufen frankreiccialis 40 mg online australiaonly best offers mexico cialisgenerico de cialis en perucialis pillen deutschlandaffairs cialis veteransarticles on generic cialisclick here soft tab cialisonly today cialis 10 mgonly now canadain cialiscomprar cialis medicamentocialis bestellen in frankreichpills price india cialisorder safe generic cialiscialis acheter en belgiqueis cialis by prescription onlycialis edemacialis daily costuser reviews of cialishow much cialis costtadalafil cialis best usagecheap cialis from ukis cialis generic legal in uscialis pfizer achatacquisto cialis originalcialis gelenkschmerzenthe best site cialis australiacorporate finance specialistcialis impotenza o levitrventa cialis soft cubanowow buy cialis mexicowhere can i get cialisfollow link online us cialisbest price online daily cialiscialis kaufen shopbuy cialis 5mg tabletscialis switzerlandwhere to buy cheap cialiscialis overnight delivery usacialis quanto custacheap cialis online 5b mgthe best choice cialis on lineforo cialis onlinecialis for cheapwill cialis available genericcialis 5 mg au canadacialis 2 comprimescialis 7.5 mgcialis and pregnancyingredient in cialisbuy over counter cialiscialis 20 posologiadverse effects cialisdonde compra cialis en madridwe choice cialis online indiaonly here buy cialis in canadacost of 20mg cialis
Wonderful items from you, man. I have take note your stuff prior to and you are just too great.
I actually like what you have obtained here, certainly like what you
are stating and the way by which you say it.
You make it enjoyable and you still care for to stay it smart.
I can’t wait to read much more from you. That is
actually a great website.
Hi! http://gocialisgjb.com/daily cialis cialis for sale cialis for order [url=http://gocialisgjb.com/]cialis for sale[/url] ’
Hi, i read your blog occasionally and i own a similar one and i was just wondering if you get a lot of spam comments?
If so how do you reduce it, any plugin or anything you
can suggest? I get so much lately it’s driving me insane so any help is very much appreciated.
Hi All![url=http://viasergeneric.com/]viagra[/url] viagra pictures viagra OK’