T&V และ V&C system
อ่าน: 4435
ประมาณ 30 ปีที่ผ่านมา ท่านที่คลุกคลีกับการส่งเสริมการเกษตร จะได้ยินคำว่า T&V system คำนี้มาจาก Training and Visiting System เป็นหลักการของนักส่งเสริมการเกษตร ที่กรมส่งเสริมการเกษตร กำหนดให้เกษตรตำบลทั่วประเทศใช้หลักการนี้ กล่าวคือ เมื่อจัดฝึกอบรมเกษตรกรในหลักสูตรใดๆไปแล้ว ก็จะต้องมีแผนงานออกไปเยี่ยมเยือนในชุมชนต่อเนื่องต่อไปอีก เพื่อดูการเปลี่ยนแปลง และเติมเต็มต่างๆทางหลักการ วิชาการกัน
ดูเหมือนจะมีแผนงานนัดพบเกษตรกรตามจุดต่างๆ เช่นทุกวันพุธ ไปพบเกษตรกรหมู่ที่ 5 ที่ศาลากลางบ้าน เพื่อพูดคุยกันในเรื่องที่อบรมมาแล้ว ปัญหาอุปสรรค และอื่นๆ ทราบมาว่าแผนงานนี้ล้มเหลวในที่สุด
เท่าที่ผมทราบ T&V system มาจากวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกของชาวอิสราเอล ที่รัฐบาลไทยโดยกรมทส่งเสริมการเกษตรนำมาใช้ ผมว่าหลักการดี แต่แนวทางปฏิบัติไม่สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงของชุมชนแบบไทยๆ
เมื่อปี 2551 โดยประมาณ ผมรับผิดชอบงานที่มุกดาหาร แล้วมีโครงการสูบน้ำด้วยไฟฟ้าขึ้นในพื้นที่ที่รับผิดชอบ เราส่งเสริมชาวบ้านปลูกพืชในระบบ Contract farming ที่หลายๆคนรังเกียจนัก แต่กลุ่มธุรกิจที่เราทำสัญญากันนั้นคือ โครงการหลวงเต่างอย มาส่งเสริมชาวบ้านผลิตมะเขือเทศส่งโรงงานผลิตน้ำมะเขือเทศเข้มข้นส่งออกนอก
อาว์เปลี่ยนเอาตัวทุ่มเทลงงานนี้เต็มที่ ในฐานะผู้เชี่ยวชาญด้านการเกษตร ส่วนหนึ่งเราใช้ระบบที่พัฒนามาจาก T&V system คือ V&C system หรือ Visiting and Coaching system ผมเองคลุกคลีกับแนวทาง T&V มาก่อน เห็นจุดอ่อน จึงพัฒนามาเป็น V&C system
แนวทางคือ เมื่อ อบรมเกษตรกรเรื่องการเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจแล้ว ก็ให้เขาเริ่มกระบวนการเพาะปลูกตามขั้นตอนต่างๆ ภายใต้การกำกับ ของเจ้าหน้าที่วิชาการของโรงงานและของโครงการ แต่ส่วนใหญ่นักวิชาการโครงการเป็นผู้ทำหน้าที่นี้
ไปเยี่ยมเยือนแปลงเกษตรกร คุยกัน แนะนำในสิ่งที่เกษตรกรควรทำ เพิ่มเติมในสิ่งที่นักวิชาการเห็นว่าควรแนะนำ คือการทำหน้าที่ Coaching แก่เกษตรกรนั่นเอง หากทำอย่างเข้มข้น เกษตรกรก็จะจัดเจนในกระบวนการผลิตตามหลักการที่ควรทำ ก็เป็นหลักประกันผลผลิตที่จะเกิดขึ้น เพราะเราทราบดีว่า ระบบ Contract farming นั้น ก็คือ ระบบ Intensive crop นั้นเอง เกษตรกรที่ไม่คุ้นเคยก็จะบกพร่องต่อสิ่วที่ควรทำตามกำหนดทางหลักการวิชาการ…..
แม่พิมพ์ โถตันคำ เป็นเกษตรกรตัวเล็กๆ เป็นสตรี เป็นปราชญ์ชาวบ้านในด้านเศรษฐกิจแบบพอเพียง ในรูปแบบไร่นาสวนผสม แม่พิมพ์จบแค่ ป 4 แต่คลุกคลีกับเครือข่ายอินแปงมานาน ผ่านการฝึกอบรม ศึกษาดูงานภายใต้ ส.ป.ก. มานาน
วันนี้ผมมาเยี่ยมแม่พิมพ์ คุยกัน ตอนหนึ่งแม่พิมพ์บอกว่า ส.ป.ก. เรามีโครงการเกษตรกรทายาท เอาเยาวชนมาอบรมแบบเข้มข้นแล้วก็ปล่อยกลับบ้านใครบ้านมันไป แล้วแม่พิมพ์ก็ชวนเพื่อนเกษตรกรวิทยากรในเครือข่าย ไปเยี่ยม ลูกศิษย์ที่เป็นลูกหลานเหล่านั้น สองเดือนครั้งโดยประมาณ วนเวียนไปหาคนนั้นคนนี้ เอาข้าวไปกินกัน แล้วไปดูว่าเกษตรกรทายาทเหล่านั้นทำอะไรไปแล้วบ้าง ไปพูดคุยกัน ไปช่วยให้กำลังใจ ให้แนวคิด ให้ความรู้เพิ่มเติม จนถึงไปช่วยกันลงมือปลูกพืชให้เป็นที่ระลึก
ผมถามแม่พิมพ์ว่า ใครให้แม่พิมพ์ทำเช่นนั้น แม่พิมพ์บอกว่า ทำเอง ก็เอ็นดูลูกหลาน มาอบรมแล้วมันจะไปทำต่ออย่างไรก็ไปเยี่ยมกัน ……
ให้ตายซิ….ผมนึก นี่แม่พิมพ์ไม่ได้เรียนการส่งเสริมการเกษตร ไม่เคยฝึกอบรมเรื่อง T&V system แต่แม่พิมพ์เอาความคิดเรื่องนี้มาอย่างไร นี่มันหลักการ V&C system
จริงๆ มันเป็นสำนึกพื้นฐานของ “ครูคน”
