หมอเจ๊เรียนโลก

เปลือกโลกที่มีความหนา ๓๕ กิโลเมตร มีส่วนบนโผล่ขึ้นมาเป็นส่วนของทวีป  มีส่วนล่างเป็นพื้นของมหาสมุทรหรือเป็นหินรองรับน้ำทะเล

แต่เดิมเขาว่ากันว่า เปลือกโลกมีแผ่นเดียว เรียกชื่อว่า  “พันเจีย” รอยแยกและแผ่นต่างๆที่มี ๑๓ แผ่นนั้นเกิดขึ้นภายหลัง

แผ่นเหล่านี้เคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลาอย่างช้าๆ เมื่อไรเคลื่อนเร็ว ก็เป็นเรื่อง เกิดแผ่นดินไหว ภูเขาไฟระเบิดขึ้นเมื่อนั้น

การเคลื่อนของเปลือกโลก มี ๓ แบบ คือ เคลื่อนเข้าหากันจนชนกันหรือเบียดอัดกันจนแผ่นนูนขึ้น เคลื่อนแยกจากกัน และ ไถลในแนวขนานกัน

ตรงไหนที่แยกออกจากกัน ตรงนั้นก็จะมีปรากฏการณ์เกิดขึ้น ถ้าเกิดบนทวีปก็เกิดหุบเขายุบ แล้วมีน้ำเข้ามาอยู่แทนที่สะสมกลายเป็นทะเล หรือบึงขนาดใหญ่  ถ้าเกิดในทะเลก็จะรอยแยกที่พื้นทะเล เกิดเทือกเขากลางสมุทร และแผ่นดินไหว มีภูเขาไฟและลาวาไหลอยู่ใต้ทะเล

ภาพซ้าย ตัวอย่างแผ่นทวีปเคลื่อนแยกออกจากกันบนทวีปแล้วทำให้เกิดหุบเขายุบ : สีฟ้า คือ หุบเขายุบ

ภาพขวา-ภาพจำลองการเกิดน้ำพุร้อนแบบที่ ๑

ตรงไหนที่เคลื่อนเข้าหากันจนชนกัน ก็จะเกิดปรากฏการณ์ได้ ๓ แบบ แล้วแต่ว่าเป็นการชนกันของแผ่นทวีปกับแผ่นหินก้นทะเล หรือไม่ใช่

ถ้าแผ่นทวีปชนกับแผ่นหินก้นทะเล ก็จะเกิดร่องใต้ทะเลและเทือกเขาตามแนวขอบทวีป เป็นแนวภูเขาไฟชายฝั่ง และแผ่นดินไหวรุนแรง

ถ้าแผ่นทวีปชนกันเอง ก็จะเกิดการเกยกัน และเกิดเทือกเขาใหม่จากแผ่นที่เกย และเกิดที่ราบใหม่จากแผ่นที่มุดต่ำกว่า

ถ้าแผ่นหินก้นทะเลชนกันเอง ก็จะเกิดการเกยกัน ปลายของแผ่นที่มุดจะกลายเป็นแมกมา ปะทุขึ้นมากลายเป็นแนวภูเขาไฟใต้สมุทร และมีร่องใต้ทะเลลึก ที่ทำให้เกิดแผ่นดินไหว ภูเขาไฟที่เกิดขึ้น เป็นภูเขาไฟที่ยังทรงพลัง

ภาพซ้าย-ภาพตัวอย่างแผ่นหินเปลือกโลกใต้ทะเลส่วนล่างชนกันเอง แล้วทำให้เกิดภูเขาไฟที่ยังทรงพลัง : สีเทาคือเปลือกโลกส่วนล่าง สีฟ้าคือเปลือกโลกส่วนบน

ภาพขวา - ภาพจำลองการเกิดน้ำพุร้อนแบบที่ ๒

ตรงไหนที่ไถลในแนวขนานกัน ถ้าเกิดไถลมาเฉือนกัน ก็จะมีรอยเลื่อนเฉือนระนาบ มีแนวเหลื่อม เป็นรอยแยกในแนวตั้งฉากกับเทือกเขาในมหาสมุทรและรอยแยกใต้น้ำ ไถลมาเฉือนกันแล้วเกิดอะไรขึ้น ก็อยู่ที่คู่เฉือน  ปรากฏการณ์ของคู่เฉือนก็เหมือนกับคู่ชนข้างบน

ภาพข้างบนที่นำมาเทียบดู ทำให้เห็นภาพน้ำพุร้อนกระบี่ ซึ่งมีทั้งจืดและเค็มว่า ถ้าตรงนี้เคยเกี่ยวข้องกับภูเขาไฟมาในอดีต แล้วนำประสบการณ์สึนามิมาประกอบด้วย ความสัมพันธ์ของเปลือกโลกที่น่าจะเป็นสาเหตุให้เกิดน้ำพุร้อนตรงนี้ คือ แบบคู่ชนมากกว่าคู่แยก

ถ้าเชื่อตามว่าภูเขาไฟที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่นี้ดับลงแล้ว แล้วมาดูลักษณะที่เป็นอยู่ของน้ำพุร้อนที่มีน้ำผิวดินขังเป็นแอ่ง บางที่ก็ไหลได้คล้ายธารน้ำไหล บางที่ก็แค่เอ่อให้เห็นควันพอให้รู้ว่าน้ำผิวดินนั้นร้อน ความน่าจะเป็นของคู่ชนก็จะเป็นแบบแผ่นหินใต้น้ำกับแผ่นทวีปชนกัน ส่วนการเกิดน้ำพุร้อนที่กระบี่ก็น่าจะเป็นตามแบบจำลองที่ ๒

แล้วภูเขาไฟที่ดับแล้วนั้นอยู่ตรงไหนกัน ไม่พบว่าระบุชัดไว้ที่ไหนเลยว่าเคยค้นหา ดังนั้น ถ้าเชื่อแบบจำลองความสัมพันธ์ที่ถอดมาได้ว่า คู่ชนเป็นแผ่นหินใต้น้ำกับแผ่นทวีปชนกัน ตราบใดที่ยังไม่รู้ว่าตัวภูเขาไฟอยู่ตรงไหน ก็ไม่สามารถเชื่อได้ว่ากระบี่จะไม่เกิดแผ่นดินไหวในพื้นที่

อย่างนี้การเตรียมพร้อมก็ต้องให้รับมือภัยพิบัติพวกนี้ได้ : สึนามิ  หลุมยุบ แผ่นดินไหว ดินถล่ม

คงต้องสร้างระบบเฝ้าระวังภัยพวกนี้ต่อไปไว้ด้วย จะได้ใช้สะกิดเตือนตัวเองให้ตื่นตัว เตรียมพร้อมกันได้ก่อนคนอื่นเขาส่งเสียงเตือนมา เพื่อความเร็วในการช่วยคน

« « Prev : ตามรอยน้ำพุร้อน (๔)

Next : ตามรอยน้ำพุร้อน (๖) » »