ลานดงหลวง

เรื่องอยากจะเขียนมีเยอะ แต่เวลามีจำกัด ก็จัดลำดับเอา

เดี๋ยวจะลืมซะก่อนเลยเอาเรื่องนี้มาเขียน คือหลังจากที่เที่ยวลาวใต้ ที่ยังเขียนไม่จบ โครงการที่ผมสังกัดก็ยกทัพไปดูงานที่โครงการพระราชดำริภูพาน สกลนคร ความจริงมาดูงานหลายครั้งแล้ว ก็ชอบทุกครั้งครับ วันนี้ผมเอาวัวพิเศษมาฝากชาวลานยามร้อนแดงกัน

วัวตัวนี้มีความพิเศษมากๆครับ ไม่ทายให้เสียเวลาแล้ว อิอิ

เป็นวัว ชื่อพันธุ์ ซิมเมนทอล (Simmental) มาจากประเทศเดนมาร์ค เมืองน้ำนม ดูทรวดทรงองค์เอวซิ สวยสง่านะครับ พ่อครูบาฯคงรู้จักดี

ความพิเศษของพันธุ์นี้คือ ให้ทั้งเนื้อและนม พี่เลี้ยงที่ดูแลอธิบายว่า หากเนื้อวัวราคาดีก็ขุนเป็นวัวเนื้อ เมื่อใดที่ราคานมวัวสูง ให้กำไร ก็เลี้ยงเพื่อเอาน้ำนม ซึ่งก็ขึ้นกับการให้อาหาร

วัวพันธุ์นี้มีเหตุผลที่เขาให้มาน่าสนใจนะครับ คนเลี้ยงมีทางเลือก เจ้าตัวนี้ต้องเรียกคุณมั๊งครับ เพราะเป็นวัวของพระเทพฯครับที่ชาวบ้านถวายให้พระองค์ท่าน และนำมาขยายพันธุ์ให้ชาวบ้านต่อไป

ความพิเศษอีกประการคือ ลายขาวน้ำตาลข้างตัวเขานั้นเป็นรูปแผนที่ประเทศไทยครับ มันช่างบังเอิญจริงๆ เจ้าของเดิมซึ่งเป็นชาวบ้านจึงถวายให้พระเทพฯ และพระองค์ก็เอามาไว้ที่โครงการพระราชดำริภูพาน เพื่อประสงค์ขยายพันธุ์ให้ผสกนิกรดังกล่าว

ตรงสะบักก็มีรูปแผนที่ ดูเอาเองนะครับคล้ายๆแผนที่ทวีปอะไรครับ ซิมเมนทอนตัวนี้ให้ลูก 11 รุ่นแล้ว ขยายให้ชาวบ้านไปเลี้ยงได้มากมายทั่วทั้งจังหวัดสกลนครแล้ว

เธอมีชื่อนะครับ ผมไม่ได้ถามที่มาของชื่อ แต่พี่เลี้ยงบอกว่าเธอชื่อ “คุณกลอรี่” ครับ

ใครผ่านไปสกลนครแวะที่โครงการพระราชดำริภูพานได้นะครับมีกิจการที่น่าสนใจมากมายมหาศาลครับ

เฮ่อ…….พี่ใหญ่เขาบอกจะไปม๊อบ เราขอหมอบดีกว่า

ว๊ากกกก หนูจ๋าอย่าดึงงงงง

ไม่ไปม๊อบหรอก ม่ายปายยยยยย

นี่…ได้ข่าวว่าเขาชวนกันไปม๊อบกันเรื่องอะไรนี่แหละ…

ว่าจะไปด้วยนะเนี่ย…ไม่ได้ ไม่ได้ แรงๆอย่างเราอยู่เฉยๆได้อย่างไร

อย่างงี้มันต้องถอน เอ้ย..มันต้องม๊อบ มันต้องม๊อบบบบบ

ลูกพี่ขับดีดีหน่อย มันเซ… เดี่ยวตกรถไปไม่ถึงม๊อบ..

ได้ข่าวพี่น้องไปกันเยอะเชียว..ว๊าว คงสนุกน่าดู เบื่อท้องถิ่นนี่แล้วไปเที่ยวต่างถิ่นบ้างก็ไม่เลวนะลูกพี่ เอ้า…ลูกพี่ขับเร็วๆ แต่ดีดีหน่อยนะ..

เฮ้ย…ไปด้วยกัยว๊อย…ไปม๊อบบบบ ไปเร็วววว ที่นอน ที่กินไม่ต้องห่วง ลูกพี่เตรียมไว้เพียบเลย

เขาบอกว่าต้องสงบ สันติ อหิงสา…เออ แต่วันก่อนบอกให้เอาขวดไปใส่น้ำมันนี่หว่า มันจะเอาอย่างไงของมันวะ คนเดียวกันพูดสองครั้งไม่เหมือนกัน เดี๋ยวก็เห่าใส่ซะเลย ฉับฉนว่ะ เพื่อน..

หรือลูกพี่ว่าไง เอ้า..ขับไปดีดี..ขับไป….

ลูกพี่..ข้าว่าไม่ต้องเอามันลงอ่ะ ขับไปอย่างนี้แหละดีกว่า เดี๋ยวไม่ทันเขาน่ะลูกพี่ เอามันไปด้วย เอาไปปาบ้านคนเล่น ปาแบบมันมันไง…

ว่าไงลูกพี่…เห็นด้วยแมะ…ขับเงียบไปเลยนะ ดุนิดเดียวทำซึม…ว่าไงลูกพี่พูดบ้างซี…

โอย..เหนื่อยว๊อย.. ให้เราเห่าอยู่ตัวเดียว

โอย เมื่อยว๊อย..นั่งดีก่า….

เอ้า ขับไปดีดีลูกพี่ เมื่อยแล้ว ขอนั่งหน่อยนะ ขับไป ขับไป..

เฮ่อ…ไม่ปงไม่ไปมันแล้ว ม๊อบ แม๊บ อะไรนั่น เบื่อว่ะ กลับบ้านเราดีกว่านะลูกพี่

โฮ่ง โฮ่ง….

เตรียมตัวไปสำนักงานก่อนที่จะเข้าพื้นที่ดงหลวงเพื่อประสานงานเตรียมงานวันไทบรู เจ้าหน้าที่โทรมาบอกว่าขณะนี้มี ม๊อบ ชาวบ้านมาปิดสำนักงานแล้ว…??!!

เมื่อเดินทางไปถึงก็เห็นชาวบ้านจำนวนสัก 50 คนกำลังพูดใส่เครื่องขยายเสียงดังๆโจมตีเจ้าหน้าที่ ส.ป.ก. พยายามนั่งฟังอยู่ข้างนอกว่ามันเรื่องอะไรกัน คงไม่ได้มาไล่เรา อิอิ คงไม่ได้มาเกี่ยวข้องกับงานที่เรารับผิดชอบ แต่มันเรื่องอะไรหนอ..

..เราสมัชชาเกษตรกรสี่ภาคมาทวงถามเรื่องการจัดซื้อที่ดิน ทำไมมันช้ามากจนป่านนี้แล้วยังไม่รู้เรื่องเลย หรือมัวคอรัปชั่นกันอยู่ รัฐบาลอนุมัติเงินมา 1700 ล้านมาแล้วตั้งแต่ปี 51 นี่ปี 53 แล้วยังไม่มีอะไรคืบหน้าเลยมุกดาหาร ไม่ทำงานก็ออกไป ทำไม่ได้ก็ออกไป…ฯลฯ…. เราจะไม่เจรจา เราจะรอเพื่อนที่มาจากนครพนม สกลนคร กาฬสินธุ์……ฯลฯ

เมื่อทราบเรื่องจากการไฮปาร์คของผู้นำแล้วผมก็พอทราบเรื่องนี้มาบ้าง เพราะนี่เป็นครั้งที่ 2 แล้วที่เกิด Mob มาปิดส.ป.ก. แต่คราวนี้แรงกว่า

ผมเห็นผู้นำคนหนึ่งมาจากดงหลวงจึงเข้าไปคุยด้วย.. สักพักหนึ่งผมเสนอว่า มันต้องคุยกันนะครับ หากไม่คุยกันมันก็ไม่รู้เรื่อง พี่น้องไปด่าส.ป.ก. เขาก๊อกสั่นขวับหายกระเจิดกระเจิงไปหมดแล้ว เอาชาวบ้านมามากมาย เอาเสียงมาตะโกนใส่ ใช้คำหยาบคาย มันมีแต่จะเตลิดเปิดเปิง หากอยากได้ตามที่หวังต้องก้าวออกไปคุยกัน เจรจากัน มีเหตุผลอะไรก็คุยกัน ต่อรองกันด้วยเหตุผล หาจุดที่รับกันได้ทั้งสองฝ่าย เอาแต่ด่าใส่แล้วมันจะได้คำตอบอะไร….

ทั้งๆที่ผมก็เข้าใจจิตวิทยามวลชน(เพราะเคยผ่านมาพอสมควร) อยู่บ้างว่า ความร้อนที่มีนั้นต้องให้ราลงไปบ้างก่อน หากหยิบเหตุผลมาพูดตอนร้อนนั้น ต่อให้พูดไพเราะที่สุด ต่อให้ผู้พูดมีความโดดเด่นใดๆก็ตาม สู้ความร้อนไม่ได้ ผู้พูดต่างหากจะมอดไหม้ไป ปล่อยให้ร้อนราลงก่อนแล้วก็พูดอย่างจริงใจเสนอทางออก การตอบรับจะมีมากกว่า

แต่เรื่องนี้ไม่ใช่ยุทธวิธีการหาจังหวะพูดเท่านั้น แต่ระดับของประเด็นการม็อบนั้นคืออะไรด้วย กรณีวันนี้ผมว่าใช้ยุทธวิธีนี้ได้ และต่อมาก็มีการนั่งเจรจาจริงๆ แน่นอนผมไม่ได้อยู่ตรงนั้น..

เพราะผมมีนัดกับข้าราชการหลายต่อหลายคนที่ดงหลวง ต้องเดินทางไปตามนัด..ขณะเดียวกันก็มีเวทีอยู่ที่จังหวัดตามรูปนี้ในเวลาเดียวกัน

ผมลองถามผู้นำที่มาจากดงหลวงว่า…เสร็จนี่แล้วจะเลยไปหน้าศาลากลางไหมครับ…ไม่ไปหรอกครับ คนละกลุ่มกัน คนละประเด็นกัน เสื้อแดงนั่นเขาเพื่อคนคนเดียว เป็นประโยชน์ของคนเดียว เราไม่ร่วมครับ…

ผมเดินทางต่อเข้าดงหลวงด้วยความคิดอะไรมากมาย….

กำหนดการ การประชุมสัมมนาเครือข่ายไทบรู อ.ดงหลวง ครั้งที่ 4

วันที่ 24-25 มีนาคม 2553

ณ ห้องประชุมอำเภอดงหลวง ต.ดงหลวง อ.ดงหลวง จ.มุกดาหาร

เข้าสู่ฤดูร้อน กรมอุตุประกาศว่าพายุจะเข้าในสัปดาห์นี้ ข้างนอกหน้าต่างห้องพักลมพัดไหวให้ใบมะพร้าวไกวแกว่ง ผมใช้เวลาทบทวนงานวันที่ผ่านมา

ความเมื่อยล้าของร่างกายเริ่มปรากฏให้ผมได้รู้สึกเมื่อมานั่งดูและฟังเสียงธรรมชาติ แต่เมื่อไหร่ที่เราลุกขึ้นเดินเข้าสู่ชนบทความรู้สึกเหล่านี้มันเปลี่ยนไปเป็นความคิดว่าจะทำอย่างไรให้พี่น้องดีขึ้น หลายครั้งที่เราไม่ได้กินข้าวกลางวัน หรือข้าวกลางวันไปกินเอาตอนบ่ายโมง บ่ายสองโมง
เหงื่อที่ท่วมเสื้อจนรู้สึกเหนอหนะตัวเอง

ถูกคาดหวังว่างานในพื้นที่จะต้องมีผลออกมาดี เข้าเป้า สุดยอด เอาไปคุยได้ แต่เมื่อของจริงไม่เป็นไปเช่นนั้น ผู้คาดหวังก็ผิดหวัง แล้วตาของเขาก็หันมามองเรา ..ในสายตานั้นส่งภาษาตะโกนดังลั่นออกมาว่า…คุณทำงานห่วยแตก.. ตรงข้ามสายตาเราที่มองไปยังพวกกลุ่มนั้น อยากจะตะโกนว่า ..มึ..แน่จริงลงมาทำดูแมะ….

ช่วงเวลาที่ผ่านมา สองมือสองเท้าที่แปดเปื้อนฝุ่น บอกให้ผมรู้ว่ากระบวนการทำงานพัฒนาสังคมนั้นต้องปรับเปลี่ยนอีกมาก เราไม่มีโอกาสสร้างโครงการเช่นนั้น เราทำงานภายใต้ข้อจำกัด และตั้งใจว่าภายใต้ข้อจำกัดนั้นเราจะทำดีที่สุดได้อย่างไร เป็นประเด็นใหญ่ที่ติดบนหัวตลอดเวลา

แต่เราก็แอบน้ำตาซึมเมื่อชาวบ้านบางคนเดินมาจับมือแล้วขอบคุณที่มาเปิดโลกใหม่ให้กับเขาและครอบครัว ภาพเช่นนี้ไม่ปรากฏในรายงานการประเมินผล สาระเช่นนี้ไม่ปรากฏในรายงานการติดตามใดๆ

ช่างเถอะ..อาหารที่อร่อยที่สุดในโลก เพลงที่ไพเราะที่สุดในโลก … ก็ไม่ได้สร้างความสุขเท่ากับคำพูดไม่กี่คำที่ชาวบ้านบ่งบอกเราพร้อมด้วยสายตาที่จริงใจ

บ่ายวันที่ 4 มีนาคม ที่ดงหลวง…

แม่….. แม่….. แม่……. พ่อ…… พ่อ…. พ่อ….

แม่จ๋า…. พ่อจ๋า…แม่อยู่ไหน พ่ออยู่ไหน หนูหาไม่เจอ…. แม่จ๋า แม่อยู่หน๋ายยยยยย

หนูไม่เกเรแล้ว หนูจะอยู่ใกล้ๆแม่ตลอดเวลาเลย หนูคิดถึงแม่ แม่อยู่หน๋าย… หนูรักพ่อ… หนูรักแม่….แม่จ๋า….

(เขาคงหลงแม่ครับ วิ่งออกมาจากป่าข้างทางแล้ววิ่งเยาะๆไปตามถนนที่ไปทางหมู่บ้าน เขาคงจะวิ่งไปบ้านเพื่อหาแม่หาพ่อเขา น่ารักนะครับ ผมขับรถค่อยๆตามเขาไปเป็นกิโลเลย..)

บนรถ Mitsubishi Strada ที่ผมใช้มันมาเกือบ 10 ปี เป็นรถของโครงการที่ผมทำงานอยู่ ซึ่งมีพนักงานขับรถให้ แต่ส่วนใหญ่ผมก็ขับเองเสียมากกว่า พนักงานขับรถก็ทำทุกอย่าง เหมือนผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ หรือเป็นทีมงานคนหนึ่ง เราก็รักใคร่กันแบบพี่น้อง เปลี่ยนพนักงานไปหลายคนตามวิถี แต่พิลาเป็นคนเดียวที่ยังคงอยู่กับเรา เรียบง่าย ไม่ดูดาย ขยัน ทำทุกอย่างที่ทำได้ เห็นรถเปื้อนนิดเดียวไม่ได้ เอาไปล้างให้ทันที  เราจึงรักใคร่คนนี้ อาว์เปลี่ยนเอาไปใช้ประจำสมัยอยู่ดงหลวง เพราะไม่พูดมาก ทำลูกเดียว

รถโครงการนั้นเดินทางทุกวันไม่คันนี้ก็คันโน้น การดูแลรักษาจึงเป็นเรื่องสำคัญ เราต้องเอาเข้าศูนย์ตรวจสอบทุกระยะทางกำหนด แม้ว่าราคาจะแพงกว่าร้านซ่อมข้างนอกแต่เราก็ยอม (บางครั้งก็ห่วยแตก)

พื้นที่ทำงานดงหลวงที่ไกลที่สุดระยะทางจากที่ทำงานไปประมาณ 100 กม. คือ ตำบลกกตูม ซึ่งติดกับ อ.เขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ ไป-กลับแต่ละทีต้องวางแผนดีดี

เช้าวันนั้นผมขับรถจากขอนแก่นกลับไปมุกดาหาร เวลา 11:35 น. เลขไมล์บอกระยะทางที่ผมขับมา 117 กิโลเมตรจากขอนแก่น มุ่งหน้าไปมุกดาหาร

เลขไมล์บอกระยะทางรวมทั้งหมดที่วิ่งมาเท่ากับ 456,789 กิโลเมตรพอดี โห พอดีเลยที่เห็นเลขไมล์สะสม เลยเอากล้องมาถ่ายเก็บไว้เป็นประวัติศาสตร์การเดินทางของเรา นี่คือการเดินทางซึ่งส่วนใหญ่ระยะทางนั้นคือการทำงานในดงหลวง

ผมอยากจะรู้ว่ามันไกลแค่ไหน หากเราขับรถเป็นระยะทาง 4 แสนกว่ากิโลเมตรบนเส้นทางตรงตลอด ก็ลองเอาไปเทียบคร่าวๆกับเส้นรอบวงของโลก ก็ลองไปวัดเส้นรอบวงโลกด้วย Google earth แบบคร่าวๆ พบว่าเส้นรอบวงของโลกอยู่ที่ 40,012.01 กม.

โห…ถ้าเช่นนั้นผมขับรถรอบโลกได้ 11 รอบโดยประมาณ หากคิดมูลค่าที่ใช้ไปคงมากมายทีเดียวนะครับ เดี่ยวต้องไปเอาสถิติค่าน้ำมันเชื้อเพลิงจากระบบบัญชีมาดูซะหน่อย บางทีอาจจะซื้อรถได้อีกคันแน่ๆเลย นี่คือต้นทุนการทำงานพัฒนาชนบท ที่เราไม่เคยคิดมาก่อน

เอ…คิดไปคิดมาเปลี่ยนจาก ปิคอัพเป็นจักรยานซะดีมั๊งเนียะ อิอิ คงพิลึกพิลั่นแน่เลย..

คู่นี้หายี่ห้อไม่พบ เจ้าของรักมาก ใช้ทุกโอกาส จะขึ้นเขาลงห้วย เลี้ยงควาย ไปทำบุญ เข้าเมือง ไปอำเภอ และมาประชุม.. เจ้าของเป็นผู้นำชุมชนเครือข่ายไทบรูในอ.ดงหลวง มุกดาหาร คนหนึ่งครับ

ส่วนคู่นี้ไม่ใช่มาจากเฮติ นะครับ แต่ได้มาจาก FW mail ที่หลายท่านคงได้รับเหมือนกัน

ผมว่าคนเราเมื่ออยู่ในสภาพแร้นแค้น ก็จะมีนวัตกรรมง่ายๆเกิดขึ้น เพราะคนเราก็จะสร้างสรรค์สิ่งรอบตัวเอามาใช้ประโยชน์ นี่คือสังคมที่ไม่มีเงิน

เมื่อมีเงินเราก็ซื้อ ซื้อ ซื้อ.. มีคนทำขาย มีแบบให้เลือก มีรสนิยม…ฯลฯ…และอีกหลายอย่างตามมา

เช้าวันที่จะต้องเข้าไปดงหลวงเพื่อจัดประชุมชาวบ้านวันนั้น อากาศหนาวลง หลังจากที่อุ่นขึ้นมาสองสัปดาห์ เราเองชอบอากาศแบบนี้ แต่หลายคนต้องคว้าเอาเสื้อหนาๆแขนยาวมาใส่ ผมขับรถเอง มีน้องร่วมงานนั่งไปด้วย คุยกันไปหลายเรื่อง

แล้วสายตาผมก็เห็นเด็กกลุ่มหนึ่งเดินหิ้วถุงดำข้างถนน สัญชาติญาณนักข้าวเก่า ผมก็หยุดรถแล้วก็ลงมาดูเด็กกลุ่มนี้ แล้วก็เดินไปสอบถามเพื่อให้กระจ่างต่อพฤติกรรมที่เห็น

หนูมาเก็บขยะหน้าบ้านต่างๆค่ะ เอาไปให้ที่สถานีอนามัยค่ะ หมูเพิ่งมาครั้งแรก แต่คนอื่นมากันก่อนหลายวันแล้ว คุณครูจัดเวรมาเก็บขยะค่ะ….

ผมเอ่ยปากขอดูขยะในถุงดำได้ไหมว่าได้อะไรมาบ้าง.. เด็กๆตอบว่าได้ซิคะ

ผมคุยอีกสองสามคำถามก็ปล่อยให้เด็กทำหน้าที่ของเขาไป ก่อนที่ผมจะขึ้นรถไปยังภารกิจที่นัดหมายเช้านี้ ผมมองไปอีกซอยซึ่งอยู่อีกฟากของถนน ผมเห็นกลุ่มเด็กชายทำในสิ่งเดียวกัน เขาคงแบ่งพื้นที่รับผิดชอบกัน…

แหมน่ารักที่สุดเลยที่เห็นภาพเหล่านี้ และชุมชนนี้ก็สะอาด ชื่นอกชื่นใจ ผ่านไปมาก็เห็นทุกอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่สกปรก รุงรัง น่าอยู่น่าอาศัย ชุมชนนี้เป็นผู้ไท อยู่บริเวณตะวันออกของตัวอำเภอดงหลวง

ผมขับรถไปก็รู้สึกว่าเช้านี้รู้สึกดีดีจังเลย