คนถางทาง

…จำไม่ได้ว่าโพสต์ไปหรือยัง..ถ้าแล้ว..กราบขออภัยโต้ย..ก็แก่แล้ว ย่อมคี่ลืมเป็นทำมดา

เป็นที่ทราบกันดีว่าฝรั่ง (โดยเฉลี่ย) มีสำนึกในหน้าที่มากกว่าคนไทย  ทำอะไรจริงจัง ส่วนไทยเราเหลาะแหละ ทำไปเล่นไป หลายคนไม่ทำอะไรเลย (เพราะมีนายคุ้มกะลาหัว)

ส่วนพวกนายเล่าทำอะไรกันบ้าง ของฝรั่งนายก็ทำงานของนายไปตามหน้าที่ ส่วนของไทย นายมักไม่ค่อยทำงานเต็มที่ แต่เอาเวลาไปประจบสอพลอนายใหญ่ขึ้นไปเสียมาก  นายใหญ่ก็สอพลอต่อไปเป็นทอดๆ  จนนายใหญ่ๆ เสียผู้เสียคนกันหมด  เพราะด้านชาชินกับระบบนี้  พอตนเองขึ้นไปใหญ่ก็คาดหวังว่าลูกน้องจะต้องสอพลอตน

พอหัวมันเน่าเสียแล้วจะให้หางมันหอมนั้นมันก็ยาก มันก็เลยเน่าทั้งระบบในที่สุด

สาเหตุน่าจะคือ นิสัยอิงตน กับ อิงนาย อีกแล้ว

คือ ฝรั่งเขาอิงตน อิงความสามารถตนเป็นหลัก การจะไต่เต้าในหน้าที่ก็ต้องแสดงผลงานแห่งตนให้เป็นที่ประจักษ์  ส่วนไทยเราอิงนาย การจะไต่เต้าก็ต้องทำให้นายรัก ต้องเป็นไปพวกเป็นกลุ่มของนาย ไปกินข้าวกับนาย คอยเทกระโถนรับใช้   ส่วนผลงานนั้นเป็นรอง

ดังนั้นคำว่า “สำนึกในหน้าที่” นี้มีอะไรซ่อนเร้นอยู่  มันเป็นผลพวงของ “นิสัยแห่งสังคม” ด้วย

การแก้ปัญหาของไทยเรา ใช่ว่าจะไปปรับระบบให้คนไทยเราทั้งหมดมีนิสัยอิงตนแบบฝรั่ง ซึ่งผมเคยบอกแล้วว่ามันยากมาก เพราะเป็นผลสะสมหลายพันปีของวัฒนธรรม  แต่เราควรมาคิดกันว่าทำอย่างไรดีจะทำให้ “เจ้านาย” จำนวนน้อยนั้น เป็นคนเก่งคนดีให้ได้ เพราะถ้านายเก่งดีมีคุณธรรมเสียแล้วก็จะไม่ยอมรับการสอพลอของลูกน้อง ระบบสอพลอก็จะค่อยๆ สูญหายไปเอง

ทำอย่างไรจะนำระบบ “ทศพิธราชธรรม” กลับเข้ามาใช้เป็นกรอบการทำงานของ “นาย” ได้เหมือนในอดีตที่เจ้านายมักมีธรรมทั้งสิบนี้ จน “ไพร่ฟ้าหน้าไส” ไปตามๆกัน  ถ้าการปกครองในช่วงใด ไพร่ฟ้าหน้าซีด  ผู้ปกครองมักอยู่ไม่ได้  ต้องถูกำจัดไปในที่สุด

คำว่าทศพิธราชธรรม นี้คือ ธรรมสำหรับนักปกครอง ซึ่งหมายรวมนักปกครองทุกระดับ ตั้งแต่พระมหากษัตริย์จนถึงหัวหน้าแผนก

สมัยโบราณของไทยเรานั้นแม้แต่ “ทาส” ก็ได้รับการปกครองเลี้ยงดูอย่างเมตตาธรรมเป็นส่วนใหญ่จากนายทาส  ดังหลักฐานปรากฏว่า เมื่อร. ๕  ทรงเลิกทาส ทาสจำนวนมากไม่ยอมเป็นอิสระ กลับอาสาเป็นทาสต่อ เนื่องเพราะสบายดีและมีสุขเมื่ออยู่กับนายทาส เพราะได้รับการเลี้ยงดูเป็นอย่างดีนั่นเอง นี่แสดงว่านายทาสคงมี ทศพิธราชธรรมพอควรทีเดียว

เห็นได้ชัดว่ากษัตริย์ทรงมีทศพิธราชธรรม เพราะวังกษัตริย์ไทยโบราณนั้นเล็กมาก สมเด็จพระนเรศวรที่ทรงมีอำนาจชี้เป็นชี้ตายได้มหาศาล ไม่เคยทรงเกณฑ์แรงงานประชาราษฎร์มาสร้างวังหรูหรา (เหมือนแวร์ซาย และ บัคกิงแฮม ของอังกฤษและฝรั่งเศส) แต่กลับทรงอยู่วังจันทรเกษมที่เป็นเพียงบ้านไม้หลังเล็กๆเท่านั้น  วังที่ใหญ่ที่สุดคือวังพระนารายณ์ที่ลพบุรี แต่ก็ไม่ได้กระผีกของแวร์ซายอยู่ดี) 

นี่คือจุดแข็งสำคัญของวัฒนธรรมไทยในอดีต ที่เราลืมกันไปหมดแล้ว หันไปสมาทานระบบฝรั่งมาใช้ โดยที่เราไม่ได้มีลักษณะนิสัยที่สอดคล้อง  มันก็เลยผิดฝาผิดตัว ทำให้ประเทศเราด้อยพัฒนามาจนบัดนี้ ทั้งที่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์นั้นประเทศไทยพัฒนาเท่าเทียมยุโรปในทุกด้านก็ว่าได้  ไม่ว่าจะในด้านสถาปัตยกรรม การก่อสร้าง การปืน การเรือ

การที่ระบบทศพิธราชธรรมดำรงอยู่ได้ก็เพราะในสมัยโบราณ ศาสนจักรมีความเข้มแข็งเท่าอาณาจักร พระยังสอนนายทั้งหลายได้ให้เป็นนายที่ดีได้นั่นเอง แต่วันนี้พระเราก็สมาทานเอาระบบฆราวาสมาใช้เต็มๆ พระผู้น้อยก็ต้องสอพลอพระผู้ใหญ่ เพื่อที่จะไต่เต้าทางสมณศักดิ์ เวลาที่จะมาศึกษาธรรมวินัยและมาสอนคนก็น้อยลงไป

…ทวิช จิตรสมบูรณ์  (๓ พย. ๕๓)

« « Prev : ขี้เล็บที่ปลายเส้นก๋วยเตี๋ยว

Next : จดหมายด่วนถึงลมอันเป็นที่รัก » »