หมอเจ๊เล่าเรื่อง

คุณภาพชีวิตขั้นต่ำที่สังคมนักวิชาการกำหนดขึ้นเพื่อชวนใช้วัดคุณภาพชีวิตคนไทย 6 ด้าน เป็นเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับคนไทยตั้งแต่ก่อนเกิดจนใกล้ตาย

เรื่องราวของแต่ละวัยเป็นเรื่องใกล้ตัวที่เกี่ยวข้องการอยู่รอด และการอยู่รอดอย่างมีความหมายกับตนเองในการดำรงตนอยู่ร่วมในสังคม  เรื่องราวของการอยู่รอดจึงเริ่มต้นตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา จนกระทั่งถือกำเนิด และเจริญวัย

จปฐ. กำหนดคุณภาพชีวิต 6 ด้าน ที่มีความเกี่ยวข้องอยู่กับเรื่องเหล่านี้ไว้ : สุขภาพดี มีบ้านอาศัย ฝักใฝ่การศึกษา รายได้ก้าวหน้า ปลูกฝังค่านิยมไทย  ร่วมใจพัฒนา

ในเมื่อจปฐ.มุ่งหวังความสุขกาย สุขใจ และสังคมเป็นสุข จปฐ.จึงยังมีเรื่องราวที่เชื่อมโยงอยู่กับการสาธารณสุขในหลายแง่มุม ในขณะที่จปฐ.ในแต่ละด้านมีมุมเน้นต่างกันไป  การสาธารณสุขที่มาเกี่ยวข้องอยู่กับจปฐ.จึงเน้นที่มุมของ “การสาธารณสุขมูลฐาน” มากกว่ามุมอื่นใด

ขอชวนมาดูรายละเอียดของจปฐ.ว่ามันบรรจุเรื่องราวใดไว้บ้างกันหน่อยค่ะ

คุณภาพชีวิตด้านสุขภาพดี ได้บรรจุเรื่องการเข้าถึงบริการป้องกันโรคและการเข้าถึงสิทธิของการได้รับบริการด้านรักษาพยาบาลไว้เป็นจุดเน้นสำคัญ โดยมีกรอบเน้นไปที่สตรีที่กำลังเป็นมารดา เด็กทารก ไปจนถึงผู้สูงอายุเข้าถึงบริการป้องกันโรค

คุณภาพชีวิตด้านที่อยู่อาศัยและสภาพแวดล้อมเหมาะสม ได้บรรจุเรื่องการมีที่อยู่ที่มั่นคง น้ำดื่มบริโภคและอุปโภค ความสะอาดของครัวเรือน การถูกรบกวนจากมลพิษ ความปลอดภัยจากอุบัติภัย การได้รับการปกป้องคุ้มครอง และการอยู่ร่วมในครอบครัวที่สร้างความอบอุ่นให้กัน จุดเน้น คือ ความปลอดภัยที่เกิดจากปัญญาแห่งการปฏิบัติตนภายใต้กฎหมายไทย การเคารพสิทธิและดำรงศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์เมื่ออยู่ร่วมกัน

คุณภาพชีวิตด้านการศึกษา ได้บรรจุเรื่องของการเรียนรู้จากครอบครัว และการเรียนรู้จากสถานศึกษาในชุมชนเมื่อเจริญวัย  จุดเน้นสำคัญอยู่ที่ การอ่านออกเขียนได้  คิดเลขง่ายๆได้ มีความรู้เพียงพอสำหรับ การรับรู้ข่าวสารที่เป็นประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตในสังคม เพียงพอสำหรับการศึกษาต่อ หรือ ประกอบอาชีพเพื่อสร้างรายได้ให้ครอบครัวได้ โดยมีกรอบเน้นที่การเข้าถึงการเรียนรู้และมีกระบวนการเรียนรู้ตั้งแต่ในบ้าน ไปจนถึงศูนย์เด็กเล็ก โรงเรียน และในสังคม

คุณภาพชีวิตด้านการดำรงชีวิต ได้บรรจุเรื่องอาชีพและรายได้ไว้ จุดเน้นอยู่ที่ความเป็นไปได้ของการเข้าถึงการมีรายได้โดยเฉลี่ยคนละ 23,000 บาทต่อปี ( เดือนละประมาณ 2,000 บาท ) การมีวินัยในการบริหารรายได้ และการเก็บออม

คุณภาพชีวิตด้านค่านิยมไทย ได้บรรจุเรื่องของการรับรู้คุณค่าของตนเอง แล้วละลดเลิกอบายมุขที่ทอนคุณภาพชีวิตของตน และการสืบสานวัฒนธรรมที่งดงามเพื่อเติมคุณค่าของการมีชีวิตที่อยู่รอด ให้อยู่ร่วมอย่างมีความหมายด้วยคุณค่าแห่งตน จุดเน้นสำคัญอยู่ที่การลดละบุหรี่ สุรา สืบสานมารยาทงามอย่างไทยๆและการดำรงชีวิตที่งดงามด้วยการปฏิบัติตามคำสอนของศาสนา และการดำรงอยู่ร่วมกันในครอบครัวของคนวัยต่าง ความสามารถต่าง โดยกรอบเน้นอยู่ที่การปฏิบัติต่อผู้สูงวัย ผู้พิการ และปัญญาปฏิบัติที่สืบทอดอยู่ในสังคม

คุณภาพชีวิตด้านการพัฒนา ได้บรรจุเรื่องของการมีจิตสำนึก การร่วมรักษาและดูแลสิทธิของตน และการมีจิตสาธารณะร่วมดูแลเรื่องของส่วนรวม จุดเน้นอยู่ที่การมีส่วนร่วม 5 ร่วมของสมาชิกในชุมชนเพื่อร่วมดูแลสังคมและถิ่นที่อยู่ ได้แก่ ร่วมให้ความเห็น ร่วมกลุ่ม ร่วมรักษาและดำรงทรัพยากรของชุมชนไว้ ร่วมทำ และร่วมดูแลสิทธิ

โครงการ 30 บาทเข้ามาเกี่ยวข้องกับจปฐ.ด้านสุขภาพดี และด้านที่อยู่อาศัยและสภาพแวดล้อมเหมาะสมอย่างใกล้ชิด  ความใกล้ชิดนี้ไม่ใช่เรื่องแปลก ด้วยหลักการทำงานเพื่อแก้ปัญหาในด้านสาธารณสุข มีมูลฐานที่ต้องแก้อยู่เพียง  3 อย่าง คือ แก้คนผู้เป็นเจ้าของสุขภาพ แก้สิ่งแวดล้อม และแก้ที่ต้นตอ  เมื่อไรที่แก้แล้วสมดุลของ 3 ส่วนนี้เกิดขึ้นได้ เมื่อนั้นโรคก็ไม่มี

ส่วนหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับด้านสุขภาพดีจึงเป็นงานสาธารณสุขที่คุ้นกันอยู่เดิมแล้ว นั่นคือ การลงมือแก้ที่คนด้วยการให้บริการวัคซีนต่างๆ และการแก้ที่ต้นตอ

มีบริการวัคซีนอยู่หลายตัวที่อยู่ภายใต้โครงการนี้  ได้แก่  วัคซีนป้องกันโรคที่เกิดจากแบคทีเรีย (บาดทะยัก คอตีบ ไอกรน วัณโรค) และวัคซีนป้องกันโรคที่เกิดจากไวรัส (ไวรัสตับอักเสบบี ไวรัสไข้สมองอักเสบสายพันธุ์ญี่ปุ่น หัด หัดเยอรมัน คางทูม และไวรัสไข้หวัดใหญ่ประจำฤดูกาล )

คนไทยที่ไปขอรับวัคซีนกลุ่มนี้ได้โดยไม่ต้องจ่ายค่าวัคซีนเอง (แต่อาจจะต้องจ่ายค่าบริการอื่นที่เกี่ยวข้อง)  มีตั้งแต่สตรีตั้งครรภ์ ทารกแรกเกิดจนถึงนักเรียนวัยประถมศึกษาตอนปลาย และผู้ใหญ่ที่มีโรคประจำตัวซึ่งทำให้ภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรง

ขนาดและเวลาให้วัคซีนของวัคซีนแต่ละตัวมีความแตกต่างกันไป และมีหลักการให้ที่อิงความรู้ทางวิทยาศาสตร์ที่วงการสาธารณสุขใช้กันทั่วโลก

เรื่องราวของ “เด็กไทยฉลาดเพราะไม่ขาดไอโอดีน” ที่เคยนำมาเล่าให้ฟังก็เป็นเรื่องหนึ่งของการจับเรื่องการแก้ที่ต้นตอมาเป็นหลักทำงานภายใต้โครงการ 30 บาท เพื่อให้จปฐ.ด้านคุณภาพชีวิตผ่านเกณฑ์ค่ะ

« « Prev : จปฐ.ทำให้รู้จักชุมชนได้อย่างไร

Next : รัฐสวัสดิการด้านสุขภาพ V.S. สุขภาพดีถ้วนหน้า » »