หมอเจ๊เล่าเรื่อง

เคยติดใจถามหมอฟันว่า สอนเรื่อง “การแปรงฟัน”  ทุกปีๆ แล้วทำไมคนจึงยังฟันผุ มีหินปูนมาให้ขูด  คำตอบก็มักจะเป็น “แปรงฟันผิดวิธี”  วันนี้ไปพบหมอฟันขอใช้บริการขูดหินปูน หมอฟันบอกว่ามีหินปูนนิดหน่อย ก็นึกถึงที่อาจารย์ทวิชบอกว่าจะไม่แปรงฟัน และตั้งคำถามเรื่อง “หินปูนทำไมไม่ละลายในน้ำลาย” ขึ้นมาได้ เลยยกเรื่องในช่องปากมาคุยต่อซะหน่อย

หินปูนในธรรมชาตินั้นเกิดจากมีเกลือที่เรียกว่า “คาร์บอเนต” ค้างเติ่งตกตะกอนอยู่ตามที่ต่างๆที่มีน้ำ เมื่อมีซากของสิ่งมีชีวิตเล็กๆหรือสารอนินทรีย์ขนาดเล็กๆมาเกาะติดนานอยู่สักหน่อย ก็จะมีการหลอมรวมตัวเป็นธาตุแคลเซียมเป็นหินปูน ด้วยวิธีเกิดเป็นอย่างนี้  นักธรณีวิทยาจึงเรียกมันว่า “หินตะกอน”

“น้ำกระด้าง” ตามธรรมชาติ คือตัวอย่างของหินปูนที่ละลายน้ำได้ดี น้ำที่มีหินปูนละลายอยู่คือน้ำด่างรูปแบบหนึ่ง

น้ำลายของเราก็คือน้ำกระด้างดีๆนี่เอง ที่ลื่นเพราะมีเมือกที่ร่างกายใช้ป้องกันตัวเองไม่ให้เกิดอันตรายจากความกระด้างของน้ำลายและแฝงน้ำย่อยอาหารบางตัวกับตัวด่านต้านเชื้อโรคปนออกมา น้ำย่อยนี้ทำหน้าที่หลักย่อยน้ำตาล

น้ำด่างมีผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตบางชนิดทั้งพืชและสัตว์ ในปากมีสิ่งมีชีวิตเล็กๆคือเชื้อโรคแอบแฝงมารอกินอาหารอยู่แล้ว น้ำลายเมื่อเป็นน้ำด่างด้วยก็เท่ากับช่วยขวางกั้นไม่ให้เชื้อโรคขยายพันธุ์อีกต่อ

( ขอบคุณภาพจากเว็บไซด์จัดฟันดอทคอม )

เหตุผลเดียวกันนี้แหละที่ทำให้โดนใครถ่มน้ำลายรดแล้วเผลอกลืนลงคอแล้วไม่ติดเชื้อเอชไอวี   น้ำย่อยในน้ำลายย่อยอาหารให้ได้น้ำตาลที่จะไปย่อยต่อง่าย  ที่พวกมันมารอในปากก็คิดถูกแล้วละเพราะมีน้ำตาลอุดมสมบูรณ์

ความเป็นน้ำกระด้างของน้ำลายทำให้ทำหน้าที่ชะล้างได้ดี จึงเป็นเหมือนน้ำราดพาตะกอนอาหารที่ติดตามซอกฟันให้หลุดไปพร้อมกับเวลากินอาหาร

น้ำลายเป็นน้ำกระด้างเพราะมีทั้ง “แคลเซียม” และ “คาร์บอเนต”  แขวนลอยอยู่ ที่น้ำลายมีรสไม่เฝื่อนก็เพราะ มี “คาร์บอเนต” นี่แหละความเป็นน้ำกระด้างทำให้เมื่อ ๒ สารนี้มาเจอกันแล้วจับตัวเป็นหินปูนแล้วไม่ตกตะกอน

หินปูนในธรรมชาติเกิดขึ้นเพราะน้ำพาตะกอนคาร์บอเนตมาสะสม แล้วจับกับแคลเซียมเป็นหินปูนตรงที่ตะกอนเกาะติดอยู่  สังเกตธรรมชาติของตะกอนดูเหอะ ที่ไหนที่มีจุดผ่านของน้ำมีตะกอนแล้วเป็นหลุมร่อง ตรงนั้นตะกอนก็จะตกสะสม จะให้ตะกอนหลุดจากร่องก็ต้องไปตัก ไปแซะ ไปกวนไม่ให้ตะกอนตก ไปร่อนแรงๆ  ปล่อยให้เป็นไปตามมีตามเกิด ตะกอนก็สะสมจนล้นร่อง ล้นหลุม ยิ่งเยอะ ยิ่งนานก็ยิ่งเพิ่มขนาดและความแน่นหนา

หินปูนที่เกาะฟันอยู่หน้าตาเป็นอย่างนี้

(ขอบคุณภาพจากเว็บไซด์จัดฟันดอทคอม)

ในช่องปากมีร่องอยู่ตามซอกฟัน ร่องเหงือก เมื่อไรเศษอาหารตกลงไปติด น้ำลายลงไปขัง เศษอาหารที่น้ำลายชะล้างไม่หมดก็มีสิทธิกลายเป็นที่เกาะของหินปูนสะสม ยิ่งเหงือกแถวนั้นไม่ใคร่โดนขยับ ตรงนั้นก็ได้ใช้สิทธิกักตะกอนมากขึ้น

อะไรที่ทำให้เนื้อฟันเป็นคราบพอที่จะหน่วงเหนี่ยวน้ำลายให้้ค้างอยู่ตรงนั้นได้ คราบนั้นก็ทำให้เนื้อฟันตรงนั้นได้ใช้สิทธิกักตะกอนมากกว่าที่อื่นเช่นกัน

ยิ่งปล่อยให้เศษอาหารติดฟันหรือเปื้อนฟันแบบฝุ่นแป้งบ่อยๆหรือเหนียวติดฟันอยู่นาน เศษอาหารนั้นก็ได้ใช้สิทธิเป็นที่เกาะของหินปูนที่อยู่ในน้ำลายมากขึ้น นานวันเข้าก็เห็นด้วยตาและไปแทรกเนื้อเหงือกให้ปวด

อาหารที่เปื้อนฟันแบบทาแป้งฝุ่นหรือติดซอกเหงือกหรือติดฟันนานแล้วเอาออกให้หมดได้ยากที่สุดก็คือ อาหารจำพวกแป้ง น้ำตาล ขนมกรุบกรอบทั้งหลาย (ซึ่งมักทำจากพืชที่ให้แป้ง) ลูกอม ท๊อฟฟี่

คราบที่เกิดขึ้นโดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ถ้ายังใช้ชีวิตอยู่กับมัน ทำให้หลุดไปก็ยาก  มี ชา กาแฟ บุหรี่

หินปูนที่แทรกอยู่ตรงร่องเหงือกและเกาะเนื้อฟันที่อยู่ใต้เหงือกเป็นอย่างนี้

(ขอบคุณภาพจากเว็บไซด์ศูนย์ทันตกรรม ฟ้าใส ฟันสวย)

เวลาอาหารพวกนี้อยู่ในปากนานๆก็ทำให้มีน้ำตาลอยู่ในปากนาน เชื้อโรคชอบก็รุมกันกิน กินน้ำตาลแล้วมันจะปล่อยกรดออกมา ก็พาให้ความเป็นด่างของน้ำลายลดลง

น้ำกระด้างในธรรมชาติเมื่อมีความเป็นด่างลดลง ก็จะมีตะกอนหินปูนตกผลึก น้ำลายที่มีความเป็นด่างลดลง หินปูนก็ตกผลึกเหมือนกัน

กลไกการเกิดหินปูนอย่างที่เล่านี้ อธิบายว่าการใช้ยาสีฟันเพื่อจัดการเรื่องหินปูนนั้นเป็นการใช้ตามหลังหินปูนเกิดแล้ว  การแปรงฟันก็ไม่ใช่วิธีเบ็ดเสร็จสำหรับจัดการกับตะกอนหินปูนในเชิงป้องกันเช่นกัน

จะให้เบ็ดเสร็จในเชิงป้องกัน ก็ต้องกลับมาวิเคราะห์ตัวเอง เรื่องการใช้ฟันเคี้ยวอาหาร ใช้ทุกซี่เพื่อให้เคลื่อนไหว เพื่อสลัดตะกอนที่ติดค้างในร่องเหงือก ซอกฟันทุกครั้งที่กินอาหารหรือเปล่า ถ้าไม่ใช่ก็ปรับวิธีใช้ฟันบดเคี้ยวซะ

วิเคราะห์ชนิดของอาหารที่กินว่า ทำให้เกิดคราบเหนียวติดฟัน ซอกฟัน ซอกเหงือกอยู่นานแค่ไหน ละเอียดชนิดมีโอกาสติดในร่อง ติดซอก เอาไม่ออกมากน้อยอย่างไร ถ้าใช่ก็เปลี่ยนนิสัยการกินของตัวเองซะใหม่ ดูแลตัวเองเพิ่มซะหน่อย

อ้าปากดูฟันตัวเองว่ามีร่อง หลุม ซอกตรงไหนบ้าง ที่จะเป็นที่กักตะกอนน้ำลาย เศษอาหารได้ ก็ดูแลเป็นพิเศษซะหน่อย จัดการชะล้างคราบ เศษอาหารที่มาติดทิ้งซะทุกมื้อที่กินอาหาร

สมัยหนึ่งเคยไปเยี่ยมกราบพระอาจารย์ฝั้น ฐานะจาโร ก็เห็นท่านใช้อะไรสักอย่างที่ไม่ใช่แปรงสีฟันแบบปัจจุบันจัดการช่องปากของท่าน ถ้าใช้เป็นและเข้าใจหลักข้างบน ก็ไม่จำเป็นต้องใช้แปรงฟันและยาสีฟันหรอก

พระอาจารย์ฝั้น ฐานะจาโร เป็นพระธุดงค์ชื่อดังของทางอีสาน ใครไม่เคยเห็นแปรงสีฟันของท่านไปดูได้ที่นี่ค่ะ

« « Prev : มาตรวัดแผ่นดินไหวใช้แบบไหนเตือนภัยดีกว่า

Next : กฏหมายที่เกี่ยวกับแผ่นดินไหว » »