หมอเจ๊เล่าเรื่อง

เวลาที่ผู้คนไปตรวจเลือด มักจะกลับมาคุยกันดังลั่นว่า เดือนนี้หมอไม่บ่นเรื่องไขมัน คุยกันนานเข้าๆ ก็กลายเป็น คอเลสเตอรอลแทน

ที่จริงการตรวจไขมันมีข้อบ่งชี้ในแต่ละคนไม่เหมือนกัน เมื่อไปคนอายุ ๓๕ ปีขึ้นไปขอตรวจ ก็จะได้ตรวจไขมันในเลือด ๒ ตัวก่อน ผลไม่ปกติจึงจะส่งตรวจเพิ่มอีก ๒ ตัว เพื่อทำนายความเื่สี่ยงของการเป็นโรคหลอดเลือดแดงเสื่อม

คนที่อายุต่ำกว่า ๓๕ ปี ถ้าไม่มีคุณลักษณะเฉพาะ เช่น อ้วน ความดันเลือดสูง ก็มักจะไม่ได้ตรวจให้ ยกเว้นเจ้าตัวแจ้งขอตรวจเอง

เมื่อตรวจเลือดแล้วพบว่าไขมันขึ้น ก็มักจะได้ยินพยาบาล หมอ แนะนำให้ปรับเมนูอาหารบ้าง ให้ออกกำลังกายเพิ่มบ้าง กลับไปแล้วก็กลัวกับการที่ไขมันขึ้น แต่ไม่ทำอะไร ตรวจบ่อยขึ้นๆ ความกลัวกลับเป็นเฉยๆ แล้วบอกตัวเองว่าช่างมันก็มีนะ

มารู้จักมันกันหน่อยดีมั๊ยละ จะได้ตัดสินใจว่า จะทำอะไรกับตัวเองต่อไปดี

คอเลสเตอรอล (cholesterol) เป็นไขมันที่มีโครงสร้างเหมือนกับเกลือในน้ำดี พบเฉพาะในสัตว์

สมอง ตับ ไต ไข่แดง ปลาหมึก หอยนางรม กุ้ง เหล่านี้เป็นอาหารที่มีไขมันตัวนี้เยอะ

ร่างกายสามารถสร้างขึ้นเอง (สร้างที่ตับ 10 เปอร์เซ็นต์ ลำไส้ 15 เปอร์เซ็นต์ ส่วนที่เหลือสร้างที่ผิวหนัง) ส่วนหนึ่งได้จากอาหารที่รับประทานเข้าไป

ตรงไหนมีกรดไขมันอิ่มตัว ตรงนั้นมีมันอยู่ด้วย มันไหลเวียนปนไปในกระแสเลือดโดยมีโปรตีนที่เรียกว่าไลโปโปรตีน (lipoprotein) เป็นตัวพาไป

ความสำคัญของไขมันตัวนี้คือ เป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์ฮอร์โมน น้ำดี ( ซึ่งมีความจำเป็นต่อการดูดซึมไขมันและวิตามินที่ละลายได้ในไขมัน) วิตามินดี และเป็นองค์ประกอบของไลโปโปรตีน องค์ประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์ด้วย

ในเลือดปกติ ควรมีคอเลสเตอรอลไม่เกิน 200 มิลลิกรัมต่อเลือด 1 เดซิลิตร

คอเลสเตอรอลมากกว่านี้จะเกาะเส้นเลือด ทำให้เกิดภาวะเส้นเลือดแข็งตัวและตีบตัน

ไตรกลีเซอร์ไรด์ (triglyceride) เป็นไขมันที่ตับและลำไส้เล็กสร้างขึ้นส่วนหนึ่ง ได้มาจากอาหารส่วนหนึ่งเช่นกัน

การรับประทานอาหารไม่ถูกสัดส่วน โดยเฉพาะการรับประทานอาหารที่มีไขมันหรือขนมหวานในปริมาณมาก เป็นต้นเหตุให้ไขมันตัวนี้สูงขึ้นในเลือด

พบในคนที่มีโรคภัยซ่อนอยู่ คนเป็นโรคที่มักพบมีระดับสูง ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคไต

คนมีความผิดปกติทางกรรมพันธุ์ เช่น ร่างกายขาดเอ็นไซม์ที่จะย่อยไตรกลีเซอไรด์ ก็พบสูง

การดื่มสุราเป็นประจำ การขาดการออกกำลังกาย เป็นสาเหตุที่สำคัญทำให้ไขมันนี้สูงได้เช่นกัน

เมื่อไรพบเจอว่าค่ามันสูง ก็ให้หันไปปรับพฤติกรรมตัวเองเรื่องกินขนมหวานซะก่อนนะคะ จะลดมันลงได้เร็วกว่าลดอาหารที่ให้ไขมัน

ค่าที่เรียกว่าสูง คือ ระดับที่มากกว่า 150 มิลลิกรัม ต่อ เลือด 1 เดซิลิตร

เอชดีแอล (high density lipoprotein, HDL) เป็นไขมันชนิดดี อยู่ในเลือด คุณลักษณะเป็นกรดไขมันอิ่มตัว สร้างขึ้นได้เองที่ตับ

มันช่วยลำไส้เล็กมีหน้าที่จับไขมันคอเลสเตอรอลในกระแสเลือดออกไปทำลายที่ตับ

การออกกำลังกายสามารถช่วยเพิ่มปริมาณ HDL ได้

โรคบางชนิด เช่น เบาหวาน มีผลทำให้ HDL ต่ำลงได้

เมื่อไรระดับของมันมีมากกว่า 100 มิลลิกรัม ต่อเลือด 1 เดซิลิตร จะช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดแดงแข็งให้คน

แต่ถ้าหลอดเลือดแดงแข็งจากโรค อะไรก็แล้วแต่ซะแล้ว เช่น เบาหวาน ก็ควรมีระดับมากกว่า 50 มิลลิกรัม ต่อเดซิลิตร เพื่อรักษาหลอดเลือดไม่ให้เสื่อมมากขึ้น

แอลดีแอล (low density lipoprotein, LDL) เป็นไขมันชนิดร้าย ทำหน้าที่นำคอเลสเตอรอลที่ออกมาจากตับไปให้ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย

ปกติจะมีปริมาณน้อยกว่า HDL

ถ้าพบว่ามี LDL มากเกินไปในร่างกาย นั่นคือสถานการณ์ที่บอกว่ามีไขมันไปเกาะอยู่ตามผนังเส้นเลือด และพอกพูนอยู่ มากเข้าๆก็จะทำให้โพรงเส้นเลือดแคบลง รูเส้นเลือดเล็กลง จนเกิดภาวะหลอดเลือดตีบ

ค่าที่เรียกว่ามากแล้ว และถ้าพบควรปรับเมนูอาหารและออกกำลังกายซะใหม่ อยู่ที่ 100 มิลลิกรัม ต่อ 1 เดซิลิตร ถ้าพบสูงกว่านี้ก็ไปพบหมอ ขอยากินซะเหอะ

หรือว่าทั้ง LDL และ ไตรกลีเซอไรด์ สูง อย่างนี้ก็ให้รีบไปพบหมอขอยากินด้วย กินยาเพื่อช่วยให้มีเวลาจัดการกับพฤติกรรมไม่พอดีเรื่องการกิน การอยู่ของตัวเอง

เรื่องนี้นำมาบอกเพราะเดี๋ยวนี้ สามารถไปขอเจาะเลือดได้เองตามแล็บเอกชน เผื่อใครจะแปลผลเลือดด้วยตัวเอง จะได้แปลได้เลย ไม่ต้องพึ่งหมอ

« « Prev : อันเนื่องมาจากพระราชดำริ…บทเรียนที่สอนวิชาสอบสวนโรค

Next : น้ำประปาทำเอง » »