เวียงจัน เวียงใจ : สุนทรียภาพเหนือลำของ
วันนี้นั่งหาเพลงที่จะเอาไปใช้ในค่ายฮูบแต้ัมแคมของ 1-3 กันยายนนี้ หาไปหามาเผอิญไปพบเพลงนี้เข้า ฟังไปหนึ่งรอบ สองรอบ สามรอบ และกลายเป็นรายรอบในที่สุด เพลงนี้ชื่อเพลง เวียงจัน เวียงใจเวอร์ชั่นเก่าน่าจะเป็นของลุงแนบแต่งให้เพชรพิณทองร้อง (คณะวงดนตรีลูกทุ่งตำนานอีสาน)
เดิมลุงแนบแต่งให้เพลงนี้เป็นเพลงสำหรับชายที่ร้อง แต่เวอร์ชั่นที่ผมฟังเป็นการโต้ตอบกันระหว่างเนื้อร้องผู้ชายกับเนื้อร้องผู้หญิง ซึ่งหากฟังเสียงร้อยก็น่าจะเป็นนพดล ดวงพร หัวหน้าคณะกับชาวคณะเพชรพิณทอง เนื้อหาในเพลงนี้ตรึงใจผมมาก จนอยากจะเอามาถ่ายทอดให้ชาวลานได้อิ่มเอมกัน เพราะการแต่งเพลงของคนสมัยก่อนนี่มันเยี่ยมจริง ๆ
ในส่วนเนื้อเพลงก่อนนะครับ ท่านลองอ่านอย่างอิ่มเอมสักสองสามรอบท่านจะพบความงามอย่างแนบจิต
(ชาย) น้ำโขง ไหลหลั่งเบิ่งสองฝั่งเป็นแดนเขตขันฑ์
อ้ายมาเว้า ฮักสาวเวียงจันทน์
จนความสัมพันธ์ ฮักกันดูดดื่ม
อ้ายยังบ่ลืม เวียงจันทน์เวียงใจ
(สร้อย) ตุ้มอ้ายแนสาวเวียงจันทน์เอย ๆ
คั่นเวียงจันทน์บ่ฮ่าง บ่วางน้องให้แก่ไผ
คนสวยพี่นี่เอย คนงามพี่นี่เอย
(หญิง) น้ำโขง ไหลหลั่ง เบิ่งสองฝั่งเป็นแดนเขตขันฑ์
อ้ายมาเว้าฮักสาวเวียงจันทน์
อ้ายเอ่ยจำนัลฮักมั่นจริงจัง
น้องยังคอยหวังอ้ายกลับเวียงทอง
(สร้อย) อ้ายอย่าลืมสาวลาวเวียงจันทน์
ได้น้ำโขงขวางกั้นบ่สำคัญจักกะหน่อย
คนสวยน้องนี่เอย คนงามน้องนี่เอย
(ชาย) โอ้หนอ สาวเวียงจันทน์เอย
อ้ายบ่เคยฮักสาวบ้านได๋
ถึงอ้ายสิอยู่ ถิ่นแคว้นแดนไกล
อ้ายเป็นคนไทยหัวใจฮักจริง
น้องอย่าประวิงย่านอ้ายหลอกลวง
(สร้อย) ตุ้มอ้ายแนสาวเวียงจันทน์เอย ๆ
คั่นเวียงจันทน์บ่ฮ่าง บ่วางน้องให้แก่ไผ
คนสวยพี่นี่เอย คนงามพี่นี่เอย
(หญิง) ย่านหลง คำชายจะหลอกหลวงให้สาวลาวอกตอม
ดอกไม้บ้านป่าอ้ายคว้ามาดอม
เมื่อสิ้นกลิ่นหอมจะคลายแหนงหน่าย
กลัวพ่อคนไทย ฮักน้องบ่จริง
(สร้อย) อ้ายอย่าลืมสาวลาวเวียงจันทน์
ได้น้ำโขงขวางกั้น บ่สำคัญจักกะหน่อย
คนสวยน้องนี่เอย คนงามน้องนี่เอย
(ชาย) ข้ามโขง ล่องเรือ หันมองท่าเดื่อทุกเมื่อใจหาย
ต้องจำพราก จากน้องเพียงกาย
อ้ายสุดอาลัย หัวใจไหวหวั่น
เจ้าจงคอยวัน อ้ายกลับเวียงทอง
(สร้อย)ตุ้มอ้ายแนสาวเวียงจันทน์เอย ๆ
คั่นเวียงจันทน์บ่ฮ่างบ่วางน้องให้แก่ไผ
คนสวยพี่นี่เอย คนงามพี่นี่เอย
(หญิง) น้ำโขง ไหลเอื่อยไหลลงไปเรื่อยบ่กลับคืนหวน
น้องยังนึกหวั่น ใจอ้ายเรรวน
พ่อดอกรำดวน บ่หวนคืนมา
อย่าไกลลับลา เหมือนลำน้ำโขง
(สร้อย) อ้ายอย่าลืมสาวลาวเวียงจันทน์
ได้น้ำโขงขวางกั้น บ่สำคัญจักกะหน่อย
คนสวยน้องนี่เอย คนงามน้องนี่เอย
(ชาย) คิดฮอดน้องบ้านอยู่เวียงจันทน์
แม่น้ำโขงมาคั่นเห็นกันปีละเทือ
คิดถึงเจ้าเด ๆ
อ้า……………..อ่านเนื้อเพลงสองสามรอบท่านจะรู้ว่า คนแต่งเพลงเขาแต่งอย่างมาก มีศิลปะในการแต่งเพลงอย่างมาก ในแต่ละท่อนมีการใช้การสัมผัสในทุกท่อนและเป็นสัมผัสอย่างไม่ขะเขิน ลงตัว งดงาม แซบ นัว
น้ำโขง ไหลหลั่ง เบิ่งสองฝั่งเป็นแดน เขตขันฑ์
อ้ายมาเว้า ฮักสาวเวียงจันทน์
จนความสัมพันธ์ ฮักกัน ดูดดื่ม
อ้ายยังบ่ลืม เวียงจันทน์เวียงใจ
- สัมผัสในลงตัวที่สุด หลั่ง-ฝั่ง
- สัมผัสนอกงามแท้ ขันฑ์-จันทน์-พันธ์,ดื่ม-ลืม
- เล่นคำในแต่ละวรรคด้วยอักษรเช่น ไหล-หลั่ง, เขต-ขันฑ์,ดูด -ดื่ม,เวียงจันทน์เวียงใจ
ในการแต่งเพลง ลุงแนบใช้การเปรียบเปรย ด้วยภาษาที่หวานละมุนดังหมอกที่ลอยเหนือลำน้ำของ ยามเช้าของฤดูหนาวเสียจริง ๆ ไปดูกันครับว่าท่อนไหน เปรียบเปรยอะไร
- คั่นเวียงจันทน์บ่ฮ่าง บ่วางน้องให้แก่ไผ เปรียบได้กับ ความรักที่ชายหนุ่มไทยมีต่อสาวลาวเวียง ว่าชาตินี้ความรักจะหมดไปก็ต่อเมื่อเวียงจันทน์ล่มเท่านั้น จะมีก็แต่หนุ่มไทยเท่านั้นล่ะที่จะทำให้ล่ม เช่นเมื่อสองร้อยกว่าปีที่แล้ว (อิอิ)
- ดอกไม้บ้านป่าอ้ายคว้ามาดอม เปรียบเปรยสาวลาวเป็นดอกไม้บ้านป่าหนุ่มไทยจะคงย่ำยีแล้วจากไป เป็นดอกไม้ไร้ค่า ไม่ใช่คนจากฝั่งไทย พวกเรานั้นช่างไร้ค่า
- น้ำโขง ไหลเอื่อยไหลลงไปเรื่อยบ่กลับคืนหวน เปรียบเปรยหนุ่มไทที่รักแล้วก็หนีจากไปไม่ไหลย้อนกลับมาเช่นสายน้ำโขง ที่ไหลจากเหลือลงใต้ หากเพลงไปทยก็ราว สายน้ไม่ไหลกลับอะไรแบบนี้
ในมิติสภาพสังคมของคนไทยและคนลาวสมัยนั้น ตามริมโขงคงยังรักษาความเป็นเครือฐาติทางวัฒนธรรมกันอยู่ คงมีการเดินทางไปมาหาสู่กันง่ายสบาย มีการไปหาเล่นสาวของผู้บ่าวฝั่งไทยอยู่ตลอดเวลา ซึ่งชี้ให้เห็นว่าแม้การกำหนดของเขตของรัฐจะเกิดขึ้นแล้ว แต่ขอบเขตความสัมพันธ์ในฐานะเครื่อญาติสายโลหติและหลุ่มชาติพันธุ์ยังมีอยู่อย่างชัดเจน มีการข้ามไปมาหาสู่โดยใช้เรือ ซึ่งเนื้อเพลงท่อนหนึ่งบอกเอาไว้ รวมทั้งบอกสถานที่อันเป็นฉากของเนื้อเพลงที่ นั้นคือท่าเดื่อ
- ข้ามโขง ล่องเรือ หันมอง“ท่าเดื่อ”ทุกเมื่อใจหาย
ต้องจำพราก จากน้องเพียงกาย