ลานทับทิม(อาม่า)

ทีมงานอาม่ามาตั้งแต่เช้า ขนเครื่องไม้เครื่องมือมาตัดต้นไม้ย่อยต้นกิ่งไม้ในสวนเล็กๆ ของอาม่า ซึ่งกำลังมีโครงการจำลองการเกษตรอินทรีย์ชีวภาพที่บ้าน เพื่อสะดวกต่อการศึกษาวิจัยติดตามได้ตลอดเวลา และให้ผู้คนที่มีหัวใจรักการเกษตรประณีต เกษตรอินทรีย์เกษตรพอเพียงได้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน ทีมงานคุณภาพคับแก้วค่ะ ในที่นี้มีวิศกรสองคน สัตวศาสตร์สองคน นักวิชาการอีกหนึ่ง อาม่าเป็นเจ้าของบ้านอิอิ หมียักย์ไปดูแลคุณย่า(อาม่าคุณแม่หมียักษ์ที่โรงพยาบาลมหาราช)

ทีมงานขนเครื่องย่อยกิ่งไม้ลงจากรถ กุลีกุจอจัดหาที่ทางวางเครื่องมือย่อยกิ่งไม้ทันที เอ้าถ่ายรูปหน้าตาคนมาทำงานกันหน่อย อาม่ารีบสั่งการทันที่…อิอิ คนแก่ก็เป็นอย่างนี้แหละเป็นปลื้มเห็นทีมงานคนหนุ่มสาว ความหวังของอาม่า ทำงานแบบจิตอาสาช่วยงานอาม่าทุกเรื่องค่ะ

เอ้าถ่ายรูปเก็บเป็นหลักฐานกันหน่อย

อาจาย์มาถ่ายรูปด้วยผมจะถ่ายให้ครับ ได้เล้ย….ฮา….

อาจารย์ครับพวกผมจะไปขนเครื่องมือมาอีกครับ และต้องไปซื้อน้ำมันมาใช้กับเครื่องย่อยกิ่งไม้ด้วยครับ พอรถจะออกจากบ้าน อาม่ารีบบอกหมอหยกให้ช่วยดูว่าร้านส้มตำไก่ย่าง ร้านเจ้าประจำของอาม่าเปิดขายหรือเปล่า……เสียงโทรศัพท์จากหมอหยกดังขึ้นพร้อมข่าวดี  อาม่าไม่รอรีรีบโทรศัพท์ไปสั่งไก่ย่างส้มตำทันที่ วันนี้ไม่สั่งข้าวเหนียวเพราะอาม่า จะหุงข้าวเหนียวด้วยเตาไมโครเวปที่ถนัด ฮา……..ทีมกระดี้กระด้าขึ้นมาทันที เพราะเคยกินมาแล้ว และยังติดใจไม่หาย สงสารก็แต่ลอกอดส์ที่มาทีไรร้านนี้ปิดทุกที วาสนาอักเสบ..อิอิ

จำลองนาข้าวที่บ้าน ทดสอบการปลูกข้าวต้นเดี่ยวโดยใช้แหนแดงและปุ๋ยอินที่ย์ชีวภาพ ในภาชนะแบบต่าง หาความเหมาะสมปริมาณดิน/ต้นกล้าข้าวหนึ่งต้น และการแตกกอของกล้าข้าวหนึ่งต้นในพื้นที่จำกัด ดูแลการเจริญเติบโต ศึกษาระบบนิเวศเล็กๆ ดูห่วงโซ่อาหาร ทำความรู้จักกับกองทัพพิทักษ์ต้นข้าว ทับบก ทับเรือและทับอากาศ โอ้ย…มีอะไรมากมายให้เรียนรู้ ทดลองใช้สมุนไพรไล่แมลง และกำจัดศัตรูพืช ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพเป็นอาหารให้ต้นข้าว เอาใจต้นข้าวแต่ละสายพันธุ์ ว่าจะชอบแบบไหน ….แล้วสังเกตุว่าเขาชอบอาหารจานด่วน หรืออาหารไทยปรุงเองกับมือ…อิอิอิ…ชักสนุกแล้วซิ เอาเป็นว่าถ้าอยากรู้ว่าอาม่าปลูกข้าวอย่างไร

โปรดติดตามจากภาพค่ะ โดยดูจากภาพล่างสุด แล้วค่อยๆ เลื่อนขึ้นมาดูภาพบนที่ถัดมาที่ละภาพๆ จนถึงรูปแรก จากนั้นห็เชิญทำตามอัธยาศัยค่ะ

ปัญหาเกิดขึ้นแล้วกับนางเอกของเราเริ่มมีอาการไม่ยอมแตกกอ และใบเริ่มเหลืองค่ะ มาถึงบางอ้อ ก็หนูเป็นสาวแล้วนี่ค่ะ ต้องการที่อยู่ที่ให้มีขนาดใหญ่หนูจะได้แตกกอเพิ่มได้ อยู่ในกาละมังเก่ามันคับแคบไปแล้วค่ะ….อาม่าขอโทษนะที่ย้ายหนูช้าไป… โอ๋ๆๆอย่าประชดหนือประท้วงอาม่านะคะ

พอ ๖๓ วัน มีคนมาเยี่ยมถึงกับพูดไม่ออก ไม่ถามอะไรเลยประเภท…..

พออายุได้ ๕๘ วัน ข้าวหอมดอกมะลิเริ่มออกรวง และพากันตั้งท้องอย่างสบายใจแล้วค่ะ…ดีจังเลยที่เธอพากันรักษาสุขภาพอย่างดีเยี่ยม

พออายุได้ ๔๑ วันเจอเพลี๊ยมากัดกินน้ำเลี้ยงช่อรวงข้าวหอมดอกมะลิ ดังภาพที่เห็น อาม่ากำจัดด้วยชีวะ วิธี เอามือรูดทิ้งค่ะ…อิอิ นี่ถ้าเป็นแปลงนาใหญ่ๆ ใช้วิธีอาม่าไม่ได้แน่ๆ ก็ดอกข้าวมันหอมชวนเชิญแมลงมาตอมช่วยผสมพันธุ์นี่ค่ะ แต่เพลี๊ยมาได้ไงนี่….อย่างนี้ต้องเอาออกๆๆๆๆๆ

เอาลองเข้ามาดูใกล้ซิค่ะ รวงข้าวยังอยู่และข้าวก็แตกกอแตกใบสวยงามค่ะ แต่ท่อซีเมนต์นี้เก็บขังน้ำไม่อยู่ เลยสมมติให้เป็นนาดอนค่ะ โดยให้น้ำทุกวัน แล้วก็แห้งทุกวันเช่นกัน เหมือนปลูกไม้ดอกไม้ประก็แล้วกัน

ผ่านไป ๒๓ วัน ทุกอย่างก็คลี่คลายพากันเจริญเติบโต แตกกอแบบสบายใจ…โดยมีพี่เลี้ยงเป็นนางฟ้าผู้ใจดีก็พี่แหนแดงไงค่ะ

สังเกตุการเจริญเติบโตของต้นข้าวหอมมะลิแดงสี่ต้นในกาละมังสีชมพูปลูกได้ ๒๓ วันแตกกอเป็นต้นละสามกอ

ปลูกข้าวหอมดอกมะลิในท่อซีเมนต์ได้เพียง ๕ วัน เห็นข้าวตั้งท้องรีบออกรวงเล็ก เป็นลักษณะอาการกลัวตายรีบออกรวงให้ ให้มีลูกสืบสกุลค่ะ ตอนแรกก็ตกใจเหมือนกัน เกรงว่าจะเลี้ยงลูกไม่ได้พาลจะตายทั้งต้นแม่…….

เริ่มปักดำข้าวในภาชนะต่างๆ แถวหน้าจากซ้ายไปขวาถัดจากถุงพลาสติกเลี้ยงแหนแดงสองถุง เป็นตระเกรง ปลูกข้าวหอมนิลสองต้น(กล้าถอนจากแปลงนาอายุประมาณเดือนกว่า)ใช้ตระแกรงที่แตกชำรุดใช้การไม่ได้ ใช้ถุงพลาสติกหนาหุ้มตระแกรงให้ใส่น้ำแล้วไม่รั่ว ใส่ดินใส่น้ำทำเทือกเพื่อปลูกข้าวหอมนิลสองต้น ถัดมาปลูกในกระถางดำที่ใช้ปลูกไม้ดอกไม้ประดับธรรมดาหุ้มด้วยถุงพลาสติกด้วยเหตุผลต้องขังน้ำได้ปลูกข้าวนิลหนึ่งต้น มาถึงกาละมังสี่เหลี่ยมสีชมพูนางเอ้กนางเอก ปลูกข้าวหอมมะลิแดงอายุต้นกล้า๗วัน ถัดไเป็นกาละมังเก่าสีฟ้าที่ยังใช้การได้ดีปลูกข้าวหอมนิลสี่ต้น

สำหรับท่อซีเมนต์สองท่อ ใช้ปลูกข้าวหอมดอกมะลิ กล้าที่ใช้ถอนจากแปลงนาสาธิตอายุเดือนกว่าๆ อาม่าตัดใบออกครึ่งหนึ่งลงปลูกในท่อๆ ละ ห้าต้นเผื่อมีอันเป็นไปต้องจากไปในเวลาต่อมาโดยไม่คาดคิด เพราะไม่กล้าข้าวสำรองมาใช้ปลูกแซม ในที่สุดถูกหอยกัดขาดไปกระถางละสองต้น จึงเหลือเพียงสามต้น/ท่อค่ะ

๑๔ มิย. ๒๕๕๔

อาม่ามีภารกิจต้องเดินทาง ไปเคารพศพ ร่วมทำบุญและฟังสวดศพ คุณพ่อของลูกเขยที่วัดแคนางเลิ้ง (วัดสุนทรธรรมทาน)

กลางใจเมืองบางกอก ว่ากันว่าบางกอกนั้นรถติดชนิดตังเมเรียกพี่ ยิ่งเป็นช่วงวันปกติ(วันราชการ) นั้นช่วงเย็นนั้นรถติดขนาดไหน อาม่าเคยอยู่บางกอกมาก่อน และชอบตลาดนางเลิ้งมากค่ะ คิดถึงบรรยากาศเก่าๆ ที่มีอาหารอร่อยๆ ให้เลือกกินมากมาย

วันนี้ต้องมานางเลิ้ง จึงวางแผนเดินทางเข้าบางกอกบ่ายโมงออกจากโคราช เพราะไปให้ทันงานสวดตอนหนึ่งทุ่ม และเดินทางกลับโคราชหลังฟังสวดเสร็จ

ก่อน บ่ายโมงหมอแหลม สามีหมอหยกขับรถมารับออกเดินทางเข้าบางกอก แวะเอาเม็ดขนุนไพศาลทักษิณให้หมอหยกไปเพาะขยายพันธุ์เพราะเป็นทางผ่าน ออกเดินทางเข้าเมืองกรุงหมอแหลมเตรียมการเดินทางอย่างดีเยี่ยม อาม่าเองเตรียมข้อมูลจากกูเกิลแมป ข้อมูลตรงกัน เราจะลงทางด่วนที่ยมราชแล้วเข้าหลานหลวง เลี้ยวขวาซอยที่สองก็ถึงวัด โทรฯบอกลูกสาวว่ามาถึงวัดแล้ว ลูกงงมากทำไมมาถึงเร็วจังเลย ลูกบอกว่ากำลังเดินทางจากลาดพร้าวคงจะถึงประมาณ ห้าโมงกว่าๆ

บ่าย สามโมงครึ่งเดินทางมาถึงวัด เป็นอะไรที่เหลือเชื่อมากๆ รถโล่งคล่องตัวอย่างอัศจรรย์ใจมาก ลึกๆในใจอ่าม่ากะว่าจะมาหาอะไรอร่อยกินที่ตลาดนางเลิ้ง พอมาถึงก่อนเวลาอย่างนี้ถือว่า….รีบเข้าไปที่ศาลาเพื่อไปทักทายแม่ของลูก เขยและมอบซองทำบุญ และบอกว่าจะหาอะไรแถวใกล้ๆ กิน เพื่อนที่ช่วยพัยกระดาษเงินกระดาษทองอยู่    รียบอกว่าจะพาชี้ไปทางลัดเข้าตลาดนางเลิ้งแถมบอกว่าเพิ่งกินอะไร ที่นั่นมา ว่าแล้วก็พาอาม่าไปชี้ทางลัด เป็อะไรที่มันเหลือเชื่ออีกแล้ว ของโปรดที่อาม่าอยากกินมากๆ คือใส้กรอกปลาแหนม ที่ไม่ได้กินมานานแล้ว และข้าวแช่ หมีกรอบ สิ่งแรกทีอาม่าทำเมื่อถึงตลาดนางเลิ้งไปทำบุญกราบพระประจำตลาดค่ะ

จากนั้นก็เดินชมตลาดที่กำลังวายค่ะ ได้บรรยากาศไปอีกแบบที่ไม่เคยทำมาก่อนค่ะ

คนนั่งโขกหมากรุกกัน ขณะที่แม่ค้าพ่อค้าคนขายของเก็บของเกือบหมดตลาดแล้วค่ะ

แต่อาหาร และขนมยังคงมีขายอยู่ ขณะทีกำลังถ่ายรูปบรรยากาศในตลาดนางเลิ้งยามเย็น อาม่าโดนถ่ายรูปโดยหนุ่มน้อยคนนี้ค่ะ พอได้พูดคุยกันก็กลายเป็นแฟนคลับกันที่ไม่เคยเจอตัวจริงมาก่อน น้องกันเป็นทีมงานสนุกดอดคอมถ่ายภาพเพื่อทำเรื่องการท่องเที่ยว รีบบอกอาม่าว่าอาม่าอย่าลืมเข้าไปดูด้วยนะครับ

หลังจากเดินหาใส้กรอกปลาแนมเจ้าดังเจ้าเก่าแก่ เจอหมีกรอบ เจอข้าวแช่ และของกินอร่อยๆ อีกมากมาย แวะนั่งร้านเย็นเตาโฟ สั่งของกินมาเพิ่มแล้วเริ่มกินของอร่อยๆ ที่ซื้อมา พออิ่มแล้วก็คิดถึงคนอื่น เลยซื้อของฝากต่ออีกนิดหน่อย มีเมี่ยงลาว ข้าวตังหน้าตั้ง ขนมเปี๊ยะ ข้าวเกรียบข้าวโพด ไม่ลืมซื้อของฝากหนูชินจังและหมอหยก เจออะไรอร่อยๆ ก็อยากให้คนอื่นได้กินบ้างค่ะ หมอแหลมน่ารักมากตามใจอาม่าทุกอย่างแถมเป็นคนหิ้วถุงพะลุงพะลังค่ะ

โชคดีเหลือเกินตลาดวายแล้วแต่มีของโปรดของอาม่ารออาม่าอยู่ ขอบคุณตลาดนางเลิ้ง ที่ทำให้อาม่าได้บรรยากาศเก่า…ได้ภาพบรรยากาศสุดท้ายที่ประทับใจมากค่ะปลูกผักลอยและต้นไม้ฟ้าคะ

สุขใจริงๆ  ..จึงเอาบุญ และความสุขเล็กๆ มาฝากค่ะ

งานช่วยฝึกอบรม ให้ความรู้โบราณในการรู้จักตัวตนของตนเองผ่าน ภูมิปัญญาโบราณเรื่องพยากรณ์ ด้วยสัตตเลข ๔ และ ๙ ฐาน โดยวุฒิอาสาฯ อุทิศ ผาสุขมูล อาม่าเป็นผู้ช่วยในการใช้เทคนิคธรรมชาติ การสื่อสองทาง และต้องมั่นใจว่าทุกคนเข้าใจ จึงสร้างบรรยากาศ สนุกสนาน เพลิดเพลินกับการเรียนรู้ ให้ความรักก่อนให้ความรู้ เป็นลำดับแรกของการถ่ายทอดและการรับความรู้ อาม่าเข้าใจเพราะเคยเป็นเด็กมาก่อน และเคยเรียนไม่รู้เรื่องมาก่อน  จึงรู้วิธีที่จะทำให้เด็กๆสนใจ และเป็นพวกเดียวกับเด็ก แล้วช่วยกันเรียนรู้ ในที่สุดก็ซี้กันเป็นเพื่อนกันแล้วละตัวเอง เสียงฮาเกิดขึ้นเป็นระยะๆ จากนั่งเป็นระเบียบ เป็นแถว กลายเป็นแตกแถว ล้อมวงล้อมอาม่า ช่วยกันให้ไปหาวัสดุดัดแปลงเป็นไวท์บอร์ด เพื่อขีดเขียนให้เห็นสาระสำคัญๆ และจับประเด็นให้ได้ ทำเรื่องยากให้เป็นเรื่องสนุก และจำได้ไม่ยาก เป็นสไตล์ของตัวเอง อาม่าเน้น ฟังให้เข้าใจ แล้ว จดด้วยความเข้าใจ ทำตามสไตล์ของตัวเองที่ถนัด แล้วจะจำได้ และไม่ลืมที่จะต้องมีบททดสอบและให้ลงมือทำด้วยตัวเองตามความเข้าใจ หากทำได้ถูกต้องแสดงว่า ฟังเป็น จดเป็น จึงจำได้ แน่นอนทำได้ในที่สุด

นี่คือความหมายที่แท้จริงของคำว่า จดจำ

กระแสฉันจะเป็นชาวนา กำลังมาแรง ไม่เว้นแม้แต่อาม่ายังทำนาในบ้านเลย ปลูกต้นไม้มาก็นานโขที่เดียว สิ่งเดียวที่ยังไม่เคยปลูกอย่างจริงจังคือปลูกข้าว

น้ำท่วมครั้งรุนแรงที่สุดเมื่อตุลาคม ๒๕๕๓ สร้างความสูญเสียอย่างมหันต์ต่อชาวไร่ชาวนา อาม่าเลยทำโครงการความมั่นคงทางอาหาร โดยจัดหาซื้อพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่มีคุณค่าทางอาหารสูงคือข้าวหอมมะลิแดง จากสุรินทร์ มาช่วยเหลือชาวนา โดยเริ่มส่งเสริมให้ความรู้ความเข้าใจในการทำนาปลูกข้าวอินทรีย์ ด้วยการปลูกข้าวต้นเดี่ยวโดยใช้แหนแดงและปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพ การบำรุงดินที่เหมาะสมกับสภาพดินและสภาพแวดล้อมในแต่ละพื้นที่ ด้วยความรักและความเข้าใจในพื้นแผ่นดินของตนเอง โดยใช้ทรัพยากรอย่างมีความรู้ความเข้าใจ ทั้ง น้ำ ดิน และมล็ดพันธุ์ข้าวที่พอเหมาะต่อภูมิสังคมของชุมชน ไม่ใช้ทรัพยากรเกินความจำเป็น ต้องมีความอดทนอย่างมีเหตุมีเหตุผล อาม่าจึงขอการสนับสนุนช่วยเหลือด้านวิชาการผู้เชี่ยวชาญ จากฝ่ายปรับแปลงเทคโนโลยี เทคโนธานี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี มาฝึกอบรม มาฝึกอบรมสร้างความรู้ความเข้าใจแก่ชาวนาเกษตรที่สนใจ ในการปลูกข้าวเพื่อขยายผลสร้างความมั่นคงทางอาหาร โดยให้มีพันธุ์ข้าวที่เพียงพอและยั่งยืน ที่จะใช้ปลูกให้เพียงพอต่อความต้องการบริโภคของแต่ละครัวเรือน หากมีกำลังพอ น้ำพอ ก็ปลูกเพิ่มเพื่อขายสร้างรายได้ค่อยเป็นค่อยไป อย่างมั่นคง  ข้าวเป็นอาหารหลักของชาวไทย ทุกครัวเรือนต้องกินอยู่แล้ว หากปลูกข้าวมีคุณภาพ ผลดีย่อมตามมาอย่างมากมาย ตั้งแต่ด้านสุขภาพ ไม่ต้องใช้สารเคมีที่อันตรายต่อสุข ลดค่าใช้จ่ายทั้งด้านอาหาร สารเคมี และค่าดูแลรักษาสุขภาพ ทำให้ร่างกายแข็งแรง ทั้งกายและใจ พร้อมจะปรับปรุงวิธีการปลูกและวิธีดูแลรักษานาที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม อาม่าเป็นนักวิชาการอิสระ ที่เข้าใจชาวนาและเข้าใจนักวิชาการ จึงสามารถพูดคุยและทำความเข้าใจที่ตรงกันได้ อาม่าจึงจัดสรรค้ดหา ความรู้ให้ตรงกับความต้องการของชาวนา ย่อมทำให้ทุกฝ่ายพอใจ นักวิชาการได้นำผลงานวิจัยที่ประสบผลสำเร็จลงไปขยายผลลงไปใช้ในพื้นที่ อย่างจริงจังเป็นรูปธรรม ทุกฝ่ายมีความสุขนั่นคือความพอเพียงเกิดขึ้นแล้วค่ะ

มาดูดูการปลูกข้าวของอาม่า ในบ้านนะค่ะ

อาม่าเริ่มปลูกข้าวในท่อซีเมนต์เมื่อวันที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๔ ผ่านมาเกือบสองเดือน ข้าวแตกกอเกือบเต็มท่อแล้ว ข้าวแข็งแรง เริ่มออกรวงแล้วค่ะ

แต่ใช่ว่ามันจะราบรื่นไปเสียทุกอย่าง นี่คือนาขนาดย่อจิ๋วที่สุด แต่ปัญหาก็เกิดเหมือนทำนาในแปลงจริงๆ ดินเป็นดินนา เมื่อนำมาใช้ปลูกข้าวก็มีสัตรูพืชติดมา หอยเชอรี่ และหอยอื่นๆ ใช้วิธีเก็บออกให้หมด นี่ถ้าแปลงนาใหญ่ก็คงต้องใช้เป็ดตัวโตลงไปเก็บให้แน่ๆเลย ต้นข้าวเพิ่งแตกอ ถูกหอยกัดกินไปหลายกอทีเดียว ปลูกได้ ๕ วันข้าวออกรวงแล้ว อาจเป็นการตกใจกลัวตายของต้นข้าว? มาดูกันนะคะว่าอาม่าปลูกอย่างไร

ปัญหาเกิดขึ้น เหมือนในนาจริงๆ แต่ขนาดถูกย่อลงมาเล็กจนจิ๋วนิดเดียว ทำให้เข้าใจ และรับรู้ถึง ความรู้สึก ความทุกข์ยากของชาวนาได้อย่างลึกซึ้ง ทำให้ต้องให้ความช่วยเหลือและช่วยหาผู้มีความรู้ความเข้าใจลงไปช่วยแก้ปัญหาให้ ชาวนาและเกษตรกร ตอนนี้อาม่าส่งทีมงานจิอาสากลุ่มทำสมุนไพรกำจัดสัตรูพืช ไปช่วยกำจัดเพลี๊ยะและแมลงที่ทำลายต้นมันสำปะหลัง โดยใช้น้ำสมุนไพรหมักสูตรที่ให้ตรงกับชนิดของเพลี๊ยะและแมลงระบาดในไร่มัน โดยฉีดทั่วแปลง ได้ผลอย่างน่าชื่นใจ ช่วยกู้ไร่มันสำปะหลังที่นักวิชาให้ไถทิ้งแล้วปลูกใหม่ หลังจากฉีดสมุนไรใบที่แมลงและเพลี๊ยะทำลายเหี่ยวเฉาพร้อมทั้งสัตรูมันก็สิ้นฤทธิ์ ล่วงหบ่นไป ใบใหม่ก็เกิดขึ้น เมื่อกำจัดสัตรูได้แล้วก็ให้อาหารคือปุ๋ย ต้นมันสัมปะหลังกลับมาแตกใบงามกว่าเดิมด้วยปุ๋ยสูตรผสมจากกากขี้หมูที่เป็นผลพลอยได้ หลังจากทำแกสชีวภาพ ผสมอินทรีย์ชีวภาพบางตัว ทำให้ไร่มันสำปะหลังฟื้นตัวได้เร็ว ทุกแปลงที่ลงไปช่วยกำจัดเพลี๊ยะและหนอนด้วนสมุนไพรหมักสูตรต่างๆ ได้ผลเป็นอย่างดี  มีการเก็บข้อมูลติดตามผลเป็นระยะๆ จนถึงเวลาเก็บเกี่ยวทุกแปลง แล้วอาม่าจะเอาผลมารายงานให้รับรู้ต่อไปค่ะ