ลานเวลา

พื้นที่ของโรงเรียนเป็นที่รับน้ำจากถนน
ซึ่งสูงกว่าระดับพื้นดินของโรงเรียนเกือบเมตร
ยามฝนตก น้ำจะไหลบ่าเข้ามาแล้วผ่านไปยังทุ่งนาด้านหลัง
ยุคก่อนโน้น ยังไม่มีกำลังปรับที่ทางให้ทั่วถึง จึงมีพื้นที่น้ำขังอยู่บางแห่ง
ปลูกอะไรก็ไม่ขึ้น ได้เป็นเพียงแหล่งเก็บผักบุ้งไปทำกินกันทั่วหน้า

ตั้งใจปลูกต้นไม้กันมาตั้งแต่รุ่นพ่อแม่ มาถึงรุ่นลูก
ได้ทั้งร่มเงาและใบไม้ที่ร่วงหล่นกันกรูกราวยามหน้าแล้ง
ผ่านไปแต่ละปี มีใบไม้กองโตที่กวาดรวบรวมถมแอ่งน้ำไว้ทีละเล็กละน้อย
พบว่า เพียงสี่ห้าปี ใบไม้ที่ทับถมไว้ย่อยสลายกลายเป็นดินหนากว่าคืบ
ได้ลานใต้ร่มไม้มาใช้ประโยชน์สารพัน

รูปแถวบนถ่ายเมื่อ พ.ศ.2547 แถวล่าง พ.ศ.2554

ถมที่เต็มแล้ว ย้ายใบไม้ไปกองไว้หมักทำปุ๋ย รอให้ร่วนซุยค่อยนำมาใช้
ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ในโรงเรียนล้วนแวะเวียนไปใช้บริการ
กองใบไม้เป็นทั้งแหล่งอาหาร แหล่งขุดคุ้ยหาสรรพสัตว์และสารพัดแมลงมาดูเล่น
เคยเห็นกระทั่งหนูผีที่คนโชคดีไปพบเข้า
ในวันนี้ อากาศอุ่นได้ที่ก็ยังมีเห็ดฟางดอกโตให้เก็บกินในฤดูหนาว

ต้นไม้ ใบไม้ในโรงเรียน เป็นเสมือนของมีค่าที่ไม่อาจซื้อหามาได้โดยง่าย
กว่าจะช่วยกันดูแลเอาใจใส่ให้เติบโตเช่นนี้ก็เนิ่นนานนัก
จึงมักจะชวนเด็กให้มีกิจกรรมเกี่ยวเนื่องกับต้นไม้อยู่ไม่ขาด
เช่นวันพ่อแห่งชาติที่ผ่านมาก็ชวนกันปลูกต้นไม้ให้พ่อ ต่อจากปีที่ผ่านมา

กว่าจะชวนเจ้าตัวแสบ วัยใส วัยซน ให้รู้คิด รู้รับผิดชอบไม่ใช่เรื่องเล็กๆ
เด็กๆ ยุคนี้ เติบโตมาในโลกสำเร็จรูป ที่ทุกสิ่งล้วนมาจากการซื้อหา
และพึ่งพาผู้อื่นเป็นส่วนใหญ่
จะชวนให้ลงมือ ลงแรง ปฏิบัติเองได้ ครูต้องงัดกลอุบายมาใช้แทบทุกสิ่ง

เมื่อชวนปลูกต้นไม้
เพียงชวนให้ชำกล้าในกระถาง เจ้าตัวเล็กก็ตื่นเต้น ติดตามรดน้ำต้นไม้จนรากจวนเน่า
แต่กับกลุ่มวัยรุ่น ต้องเลือกสรรพันธุ์ไม้ที่ให้ได้ลงแรงขุด
ได้หลุมเบี้ยวๆ แปลงคดๆ พอให้ได้รสชาติของความตรากตรำ
และเป็นโอกาสให้ครูนำเข้าสู่เรื่องราวที่บอกกล่าวถึงความยากลำบากของพ่อแม่
สร้างกระแสสำนึกในคุณค่าของการได้มาของข้าวของเงินทอง

ทั้งลองให้ไปเด็ดพันธุ์ไม้ที่มีอยู่มากมายในโรงเรียนมาปลูกชำตามกำหนด
เห็นเดินกันพล่านเป็นมดแตกแถว หา”ต้นชะพลู”กันใหญ่
บ้างบอกได้ “อ๋อ..บ้านเราเรียกผักแค”
แต่คุณหนูบางคน ความจำตกหล่น เดินหา “ต้นพลู” ไปซะงั้น
แม้วันขุดเตรียมแปลง ครูยังต้องแบ่งเวลามาสอนจับจอบเสียมให้เป็นผล
ปลูกแล้ว..บางกลุ่มแวะเวียนมาดูแลยามว่าง
มีบ้างบางคนที่ปลูกแล้วแวบหาย ปล่อยต้นไม้ให้เทวดาเลี้ยง

ดูแลกันเพียงครึ่งๆ กลางๆ ก็ยังมีต้นไม้รอดมาให้เห็นเป็นรุ่นๆ
ต้นกล้วยที่ปลูกไว้ปีก่อน ได้ใช้ใบตองทำงานประดิษฐ์กันหลายครั้ง
แถมยังออกลูกให้ได้กินกันหลายเครือ
ต้นไผ่และพืชผักสวนครัวที่ปลูกไว้ในปีนี้ คงมีเหลือรอดให้ได้เติบโตกันบ้าง..มั้ง..

ครูยังคิดกันต่อเนื่องเรื่องต้นไม้
ทำให้วันหนึ่ง ได้เห็นหน้าอาคารเรียนเต็มไปด้วยอุปกรณ์จัดสวนถาด
พร้อมประกาศที่ติดไว้
รับสมัครตัวแทนห้องเรียนมาจัดสวนถาดเพื่อส่งเสริมความมีจิตอาสา
ทั้งจะพัฒนาความรู้ความสามารถและการทำงานเป็นทีม
มีเกณฑ์การให้คะแนนและรางวัลล่อใจแบบ Big Big ใหญ่เบิ้ม

คะแนนรวมมีตั้งห้าร้อย รางวัลที่คอยอยู่ก็ไม่น้อยนัก
ทั้งเงินค่าขนมของคนจัด และรางวัลที่เผื่อแผ่ไปถึงผู้ร่วมห้องเรียน
ซึ่งจะได้รับ “การทำความสะอาด พื้น ผนัง ไปจรดฝ้าเพดาน
และซ่อมบำรุงวัสดุอุปกรณ์ภายในห้องเรียน แบบ Big Cleaning ให้ฟรี!!!” เสียด้วย
จัดเสร็จแล้วมีรางวัล
และทิ้งช่วงให้ดูแลกันต่อเนื่องสักพักแล้วยังจะตัดสินให้รางวัลกันอีกรอบ
มีข้อแม้ว่า ต้องทำงานกันในเวลาพักและว่าง
ป้องกันข้ออ้างที่จะหนีเรียนกันมาดูแลสวน

ไม่รู้ว่าเป็นเพราะรางวัล หรือ กิจกรรมน่าสนใจ ถึงได้ทีมอาสามาครบทุกห้อง
มีทั้งน้อง ป.5-6 และ พี่ ม.3 ที่เรียนอยู่อาคารนั้น
ก่อนถึงวันลงมือปฏิบัติครูยังนัดมาแนะนำถึงการจัดสวน
ชวนค้นดูรูปแบบหลักการในหนังสือ
ทบทวนข้อตกลง บอกกติกาการใช้อุปกรณ์พื้นฐานที่เตรียมการไว้ให้
ทั้งก้อนหิน พันธ์ไม้ ฯลฯ เพื่อไม่ให้รบกวนถึงผู้ปกครอง
และไม่ขัดข้องหากกลุ่มใดจะสรรสร้างเพิ่มเติมตามใจต้องการ
แต่ต้องมีงานให้วางแผน เตรียมการกันล่วงหน้าให้เหมาะสม

นับแต่นั้น แต่ละกลุ่มทั้งผู้จัดและผู้เชียร์ แวะเวียนกันมาทำงาน
แต่ละวัน เห็นสวนค่อยๆ ปรากฏเป็นรูปเป็นร่าง
แต่ละกลุ่มสร้างสรรค์งานตามจินตนาการของตน
บ้างก็ขวนขวายทำของมาตกแต่ง
ทั้งกะลามะพร้าว ใยมะพร้าว แขนงไผ่ ถุงก๊อบแก๊บ ที่หาได้ในโรงเรียน
ต่างพากเพียรตกแต่ง เจาะ ขด มัด
จัดวาง สร้างเป็นรั้ว รังนก ชิงช้า สระน้ำสารพัน

บ้างจัดด้วยอุปกรณ์เพิ่มเติมที่หาจากบ้าน
ตั้งแต่ตุ๊กตาเซรามิกตัวเล็กนิด ไปจนถึงถ้วยขนมของแม่ที่นำมาใส่น้ำเลี้ยงปลา
ซึ่งบัดนี้..บรรดาปลาก็ได้ลาไปสวรรค์
หรืออาจเป็นอาหารอันโอชะของน้องหมาไปเสียแล้ว

แต่ละวัน จะเห็นกลุ่มเด็กๆ รอดูประกาศของครูที่แจ้งคะแนนสะสมที่ได้รับ
พร้อมทั้งจุดเด่น ข้อดี ข้อควรปรับปรุง ของงาน
บางวันก็มีบทกลอนสอนใจ ไว้เช่นนี้

เล็บครุฑครูไม่หวง  แต่ว่าห่วงเรื่องคุณธรรม
สวนสวยหรือจะงาม เป็นไปตามสิ่งที่มี
สวนข้าจะสวยเลิศ แต่ต้องเกิดศักดิ์และศรี
อยากได้ควรต้องมี  ใช้วจีสื่อสารกัน..

สวนที่ครูจัดไว้เป็นตัวอย่าง มีต้นเล็บครุฑยอดนิยมอยู่ต้นหนึ่ง
ซึ่งมักจะหายไปปรากฏอยู่บนถาดของห้องนู้น ห้องนี้
จึงมีการให้คะแนนติดลบไว้ ต่อเมื่อได้คืนจึงบวกคะแนนเพิ่ม
ต้นไม้คืนสู่อ้อมอกเจ้าของแล้ว..บวกให้ไป 20 คะแนน!!!

กลอนบทนี้สำหรับบางกลุ่ม
ที่มีความคิดเห็นแตกต่างกันจนเกิดความขัดแย้ง

สวนงาม สวนสวยด้วยหลายอย่าง   ปัญหาบ้าง ติดขัด หัดฝึกฝน
สวนจะดี จะงาม ในใจตน   ต้องทุกคนร่วมมือคือหนึ่งเดียว
ความตั้งใจเป็นสิ่งดีจงอย่าหยุด   แต่อย่าหลุดวางแผนให้แน่นเหนียว
อย่ากังวลเสียจนต้นไม้เหี่ยว   จัดแป๊บเดียวก็ได้ร่วมใจกัน

สังเกตการให้คะแนนของครูที่ได้เห็น
ดูจะเน้นที่ความสุขในการทำงานร่วมกัน ความอดทนมุ่งมั่น การวางแผน
การให้ความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการดูแลต้นไม้
ทั้งการใส่ใจในความสะอาด เป็นระเบียบในการจัดข้าวของ
ที่ชอบใจ คือ การให้ความสำคัญกับการแบ่งปัน ของใช้ส่วนกลางร่วมกัน

กิจกรรมนี้ยังไม่สิ้นสุด..
แม้ในวันหยุดก็ยังเห็นเด็กแวะเวียนมาพรมน้ำต้นไม้
ทั้งยังใช้เวลาตกแต่งต่อเติมรายละเอียด
บางกลุ่มยังสนุกกับการตกแต่งเสียจนรื้อแล้วจัด จัดแล้วรื้อ อยู่นั่นแล้ว
คงทำไปจนกว่าจะเหนื่อยกันไปข้างหนึ่ง

นี่คงเป็นอีกวิธีที่จะค่อยๆต่อเติมความตั้งใจในการงาน
การได้รับความสุขจากการเรียนรู้ การอยู่ร่วมกับผู้อื่น
ทั้งการเห็นคุณค่า ความงาม ความภาคภูมิใจ
ในความพยายามคิดค้น สรรสร้างสิ่งต่างๆ ด้วยฝีมือตนเอง

รูปบนถ่ายเมื่อ พ.ศ.2547 รูปล่าง พ.ศ.2554

ขั้นตอนของการปลูกต้นไม้ ใช้เวลาไม่มากนัก
แต่การจะดูแลให้เติบโตต่อเนื่อง เป็นเรื่องที่ต้องใส่ใจดูแล
เมื่องอกงาม จึงจะยังประโยชน์ได้อีกมากมาย
เช่นเดียวกับการดูแลเด็ก
แต่ละคนช่างมีพลังที่พร้อมจะงอกงามได้ไม่ซ้ำแบบ
ภายใต้ความแสบ ความซน ล้วนต้องการคนประคับประคองให้เดินได้ถูกทาง
หากสร้างสถานการณ์การเรียนรู้ที่บ่มเพาะเหมาะสม
ย่อมจะเกื้อหนุนให้แต่ละคนได้งอกงามตามวิถีของตนอย่างสมบูรณ์

ชวนกันเป็นเช่นใบไม้ห่มคลุมบ่มเพาะหน่ออ่อนให้เติบโตได้งดงาม
ซึ่งเป็นเรื่องที่ท้าทายและต้องใช้พลังมากกกก..ทีเดียว..^^

« « Prev : ปลูกแล้ว..ก็ปลูกอีก..

Next : แมงมุมสุนัขป่า » »