ลานสวนป่า

#1 Logos ให้ความคิดเห็นเมื่อ 18 มิถุนายน 2010 เวลา 14:24

ถ้าให้เลือกทำอย่างเดียว ก็จะบอกว่าการพัฒนาความภูมิใจในตัวเอง (self-esteem) ขาดหายไปจากการศึกษาไทยอย่างเป็นระบบครับ อันนี้ทำให้เด็ก+นักศึกษาแสวงหาความสำเร็จอย่างฉาบฉวย ทำอะไรไม่จริงจัง ไม่อดทน ไม่เชื่อมั่นต่อตัวเอง ไม่ไว้ใจผู้อื่น ไม่ยึดมั่นในกรอบกติกา — อย่าว่าแต่เด็กไม่มีเลยครับ ครู(โดยรวม)มีหรือเปล่ายังน่าสงสัย เพราะครูก็เคยเป็นเด็กในระบบการศึกษาอย่างนี้มาก่อน
…
ผมมีข้อสังเกตอันใหญ่คือเด็กในระบบการศึกษา มีทักษะการเขียนที่แย่มาก อันนี้คือ ลิ ในหัวใจนักปราชญ์ เพราะสามทักษะก่อนหน้าคือ สุ จิ ปุ ก็แย่เหมือนกัน เพราะกระทรวงจับอะไรต่อมิอะไร ยัดเยียดให้เด็กเกินกำลังเด็กจะรับ(หรือเปล่า) เด็กไม่มีเวลาจะมาทำอะไรที่ลึกซึ้ง แค่สอบได้ก็เก่งมากแล้ว

การเปลี่ยนแปลงแนวทางของกระทรวง (ซึ่งภายในอาจเรียกว่าการพัฒนาปรับเปลี่ยน) ได้ดูผลกระทบต่อเด็กบ้างหรือเปล่าครับ การเอามาตรฐานการศึกษามานำเป็นบรรทัดฐานนั้น เป็นการเพิกเฉยต่อความแตกต่างของแต่ละท้องถิ่น ดังนั้นระบบการศึกษาจึงผลิตคนที่ใช้ได้สำหรับกระทรวงศึกษา แต่ไม่เหมาะสำหรับทำงานที่ใดเลย รวมทั้งที่บ้านเกิดด้วย

#3 bangsai ให้ความคิดเห็นเมื่อ 18 มิถุนายน 2010 เวลา 23:00

ยุ่งๆกับงานช่วงปลายโครงการ และพอดีมายุ่งกับงานศพคุณอาเข้าให้อีก ได้แค่อ่านก่อนนะครับ

#5 น้ำฟ้าและปรายดาว ให้ความคิดเห็นเมื่อ 19 มิถุนายน 2010 เวลา 8:13

อิอิอิ ส่งลิ้งค์ที่รายงานผลอันนี้ให้เม้งกับพี่รุมกอดดูตั้งแต่วันที่ผลออกแน่ะค่่ะพ่อ เม้งบอกว่า”ไม่แปลก” ในอดีตเมื่อ 10 กว่าปีที่แล้วผลก็เป็นแบบนี้…แสดงว่าเรา”เสมอต้นเสมอปลาย”ดีมาก ๆ เลย

ลด”การ ประเมิน”เกี่ยวกับโครงสร้าง และ”มาตรฐาน”ที่มากมายให้น้อยลงเท่าที่จะทำได้ คงจะทำให้เรามีคน มีเวลาที่จะทำสิ่งสำคัญกว่าเอกสารได้มั้งคะพ่อ

ยัง คิดคำตอบให้พ่อไม่ออก เพราะช่วงนี้มึนกับหลายเรื่อง แปะไว้ก่อนนะคะ (เดี๋ยวจอมป่วนมาแซวอีก ^ ^)

#7 sutthinun ให้ความคิดเห็นเมื่อ 19 มิถุนายน 2010 เวลา 9:01

เสนอให้ทำบล็อกของกลุ่มคณะทำงาน

#9 sutthinun ให้ความคิดเห็นเมื่อ 19 มิถุนายน 2010 เวลา 12:31

freemind

ขอความกรุณาอาจารย์คิดต่อๆๆๆ
เรื่องการสร้างครูดี จะทำอย่างไร ให้แตกต่างจากวิธีที่เขากำลังดำเนินกันอยู่
เช่น การสร้างครูพันธุ์ใหม่  โดยครูเก่า วิธีการเก่าๆ จะช่วยได้ครูพันธุ์ใหม่ได้อย่างไร?
แนวทางการสนับสนุนครูดี ควรจะต้องทำอะไรบ้าง ที่ต่างกว่าที่เป็นอยู่
อยากขอความคิดใหม่ เชิงสร้างสรรค์ ช่วยกันทำมาหากินหน่อยนะครับ
ครูแท้ๆดีๆหายากเหลือเกิน เหลือน้อย จะเพิ่มๆๆๆได้อย่างไร
วิธีวัดลิงขบไม่เอานะครับ  ไปอบรมมาแล้วกลายเป็น ลิงหลอกเจ้า ..อิ อิ
ขอบคุณล่วงหน้า อิ อิ

#11 น้ำฟ้าและปรายดาว ให้ความคิดเห็นเมื่อ 19 มิถุนายน 2010 เวลา 14:22

สถานการณ์เด็กในปัจจุบัน มีเด็กกว่า 60 เปอร์เซ็นต์ที่อยากไปโรงเรียน แต่ไม่อยากเข้าห้องเรียน ควรทำความเข้าใจให้ชัดนะคะว่าเด็กอยากไปโรงเรียนอยู่ …เดินต้อย ๆ ถือกระเป๋าเข้าโรงเรียนอย่างไม่เกี่ยงงอน แต่ไม่เข้าเรียนวิชาการในห้อง …แล้วพวกเขาไปไหน ก็อยู่ใต้ต้นไม้ เดินเล่นในโรงเรียน เข้าเรียนวิชาศิลปะ ดนตรี ทำกิจกรรม เล่นกีฬา แต่วิชาการไม่เอา !

แล้วทำยังไง ?

ถาม ว่าเด็กเล่นกีตาร์อยู่ใต้ต้นไม้ เด็กมีความสุขมั้ย…สุขแน่นอนค่ะ แต่คนที่ทุกข์ก็คือครูเพราะไม่ผ่านการประเมิน

วงจรนี้เห็นชัดว่า

1. เด็กปฏิเสธการเรียนวิชาการในห้อง แต่ยังไม่ปฏิเสธโรงเรียน

2. การประเมินประสิทธิภาพ ประสิทธิผลนั้นวัดที่ไหน…ถ้าเด็กที่เล่นกีตาร์อยู่ใต้ต้นไม้ จะถือว่าเค้าเกิดการเรียนรู้ได้มั้ย เพราะการ เรียนรู้คือการที่ได้คิดและตัดสินใจเอง

3. ระบบมาตรฐานต่าง ๆ รวมทั้งการเรียนการสอนที่ขีดกรอบเพียงว่า”ต้องอยู่ในห้อง” ควรเปลี่ยนแปลงหรือยัง?

มาดูเรื่องความเป็นไปได้ที่ทำไมเด็ก ๆ ถึงไม่อยากเรียนวิืชาการหนัก ๆ ในห้องกันบ้างค่ะ

ตามทฤษฎีพหุปัญญา “มนุษย์แต่ละคนจะเข้าสู่การเรียนรู้ไม่เหมือนกัน”

บางคนถนัดคิดเป็น ภาพ บางคนถนัดคิดเป็นเสียง เคยเห็นมั้ยคะเด็กบางคนเวลาคิดอะไรจะพูดกับตัวเอง หรือส่งเสียงงึมงำบางอย่าง หรือบางคนเรียนรู้ผ่านการรู้สึกทางกายซึ่งคนที่มีลักษณะการเรียนรู้แบบนี้จะ ต้องลงมือทำ ต้องเข้าไปสัมผัสถึงจะเกิดการเีรียนรู้ แล้วการเรียนการสอนที่ยัดเยียดให้เด็กในปัจจุบัน เราทำแบบไหน ?

เมื่อ เด็กมีรูปแบบการเข้าสู่การเรียนรู้ไม่เหมือนกัน แล้วครูล่ะคะมีวิธี”นำพา”เขาเหล่านี้และวิธีการเรียนรู้ของครูเป็นอย่างไร

ซึ่ง ครูนี่แหละค่ะที่ควรรู้ตัวเอง

เบิร์ดม องว่าสำหรับเด็กไม่เรียน ก็ไม่จำเป็นต้องไปสนใจกับหลักสูตรอย่างบ้าคลั่ง (ที่เน้นเด็กไม่เรียนเพราะเด็กเรียนเราไม่ต้องไปยุ่งกับเค้ามากหรอกค่ะ เค้าดีอยู่แล้ว แต่ในปัจจุบันเด็กแบบไหนเยอะกว่ากัน ? แล้วหลักสูตรที่ออกแบบมาในระดับอนุบาล ประถม มัธยมเราออกแบบให้กลุ่มไหน ?)

ดัง นั้น จึงไม่ควรเอาเป็นเอาตายกับหลักสูตรจนเกินไป ค่ะ

มาถึงการวัดผลกันมั่งค่ะ

การวัดผลมี 2 แบบ

1. แบบมาตรฐาน มีกฎเกณฑ์เป๊ะ มีเกรดชัดเจน แต่การวัดผลแบบนี้ใช้กับเด็กไม่เรียนไม่ได้ผลค่ะ

2. แบบที่เอาพัฒนาการเป็นตัวตั้ง เช่นเขียนไม่ได้ กลายเป็นเขียนคำง่าย ๆ ได้โดยไม่ต้องช่วย อันนี้ก็คือเกิดการเรียนรู้

เกณฑ์การวัดผลจึงควรมีการเปลี่ยนแปลงและยืดหยุ่นมากขึ้น ค่ะ

ในการสอนเด็ก แน่นอนว่าทุกที่จะเน้นเรื่องเรียนดีเป็นหลัก แต่ลองกล้าสอนให้แตกต่างดูมั้ยล่ะคะเน้นไปที่ยังไม่ต้องรู้หนังสือก็ได้ แต่ให้รับผิดชอบเป็น มีวินัย คบคนได้ จัดการอารมณ์ได้เพื่อทำให้เด็กมีชีวิตที่ดีและเอาชีวิตรอดได้ ก่อนที่จะสอน “หนังสือ” จะดีกว่ามั้ย

แต่ครูจะ”กล้าสอน”ได้นั้น ผู้บริหารต่าง ๆ ก็ควร”กล้าให้อำนาจ”กับพวกเค้าด้วยค่ะพ่อ

#13 sutthinun ให้ความคิดเห็นเมื่อ 19 มิถุนายน 2010 เวลา 14:49

เยี่ยมมาก เบริ์ด ขออีก ๆๆๆๆ

#15 sutthinun ให้ความคิดเห็นเมื่อ 20 มิถุนายน 2010 เวลา 5:02

เรื่องนี้รักครูอึ่งแทบใจระเบิด

ไม่ผิดหวังที่แอบรอๆๆ และรอ ว่าเมื่อไหร่จะมา

แล้วสิ่งที่ภาวนาก็อุบัติการณ์

เรื่องนี้ใครจะมารู้ดีกว่าครู

ที่อยู่โยงกับความยุ่งเหยิงยุบยับความสึกกร่อนการศึกษา

ดูเหมือนเขา(นักกานสึกษา)พยายามคุมกำเนิด ความแจ่มใสความบริสุทธิ์ความดีงาม ทำผ้าสีสวยให้กระดำกระด่างยิ่งขึ้นๆๆ

พยายามบรรจุ “เพิ่ม” ดูได้จากตัวบ่งชี้ที่แม้แต่เทวดาก็ทำไม่ได้ สุดแสนระอาใจกับวิสัยทัศน์ของแม่มดหมอผี ที่ไม่เคยคิดจากความเป็นไปได้ ความเป็นจริง จะเรียกว่าควายคิด ก็จะดูถูกควายเกินไป

มนุษย์ควายคิดว่า การเติมทุกอย่างลงไปแล้วมันจะดีลิศประเสริฐศรี ไม่นึกว่ามันจะเน่าบูด เหม็นเบื่อ สร้างความทุกข์ทรมานก็ได้ถ้ามันไม่พอเหมาะพอควร

เป็นคำที่ถามตีแตก “เราให้เด็กเรียนเพื่อใครกัน”

จัดหลักสูตรเข้ม แข่งขันความเป็นเลิศทางวิชาการ ทั้งๆที่ไม่รู้ว่ามีวิชาที่ตรงไหน มีจริงหรือเปล่า มีแต่วิชาเจ้ากี้เจ้าการ นะสิ

เราให้เด็กเรียนบนพื้นฐานของความไม่แน่นอน ไม่มั่นใจ ไม่น่าเชื่อถือ บอกตัวเองไม่ได้ว่าเรียนแล้วได้ประโยชน์ตรงไหนกัน

มาช่วยกันเอาเด็กออกจากโรงฆ่าอนาคตของลูกหลานไทยกันเถิด

กฎหมายโรงเรียนเอกชน ต้องการให้ปรับแก้ตรงจุดไหนอย่างไร ที่มันเป็นตุ้มถ่วง ขอให้เสนอมาเป็นข้อๆพร้อมเหตุผล จะได้เอาไปฟันธง อิ อิ..(จะรวมความคิดเห็น ทำเป็นสมุดปกขาว แจกทั่วหน้าในวันประชุมคราวต่อไป)

อ้อ ยังเพื่อนครูอึ่งอีกคน ไม่รู้หากุญแจเข้าห้องได้แล้วหรือยัง คอยอยู่นะ ยังไม่เห็นมา>>

กว่านโยบายจะเป็นจริงได้ มีรายละเอียดและความจริงในทางปฏิบัติอีกมากมายที่ต้องปรับ ต้องพัฒนา และต้องใช้เวลาในการปรับเปลี่ยน ร่วมกันช่วยเหลือแก้ไขปัญหาในการลงมือทำ

มีโจทย์ในการปฏิบัติมากมายที่รอการแก้ไข ทำอย่างไร..จึงจะมีหลักสูตรที่ยืดหยุ่น ไม่ซ้ำซ้อน ไม่อัดแน่นด้วยเนื้อหาและความคาดหวังอันสูงส่งต่อเด็ก แต่มุ่งเน้นการสร้างพื้นฐาน ความรู้ ความคิดและคุณภาพจิตใจ ที่ทำให้เด็กได้เรียนรู้ตามความรัก ความชอบ อย่างมีความสุข และได้รับการส่งเสริมให้พัฒนาต่อยอดไปในสิ่งที่ตนเองถนัด จนเกิดปัญญาในการดำเนินชีวิต สามารถทำประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น

ทำอย่างไรที่จะพัฒนาครูให้เห็นภาพรวม เห็นการเชื่อมโยง ส่งต่อ ที่เกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กันในการพัฒนาเด็ก เพื่อจะช่วยเหลือร่วมมือกันและกัน มากกว่าจะแข่งขันเพื่อความเป็นหนึ่ง

ทำอย่างไรจึงจะมีวิธีคัดเลือก จัดสรรโอกาสในการเรียนของเด็กในระดับต่างๆ อย่างเหมาะสมเท่าเทียม ฯลฯ

สำหรับตัวเอง ยังมองไม่เห็นวิธีในการเปลี่ยนแปลงวงการศึกษาชนิดให้เห็นผลอย่างเร็ววัน ระหว่างนี้ ก็หาวิธีพัฒนาการศึกษา พัฒนาครู ตามบริบทและปัจจัยที่มี วันดีคืนดีก็นำมาแลกเปลี่ยนแบ่งปันกันบ้างอย่างที่เห็นนี่แหละค่ะ

ก็เป็นโรงเรียนเอกชน ที่ต้องพึ่งตนเอง แถมอยู่ภายใต้กฎหมายโรงเรียนเอกชนที่แสนจะไม่ยุ่งยากจริงจริ๊ง..นี่คะ
ไม่ได้ประช๊ดดดดด หึ..หึ..

#17 sutthinun ให้ความคิดเห็นเมื่อ 20 มิถุนายน 2010 เวลา 5:40

เมื่อวานประชุมสภามหาวิทยาลัย
คณาจารย์โอดครวญว่า..
ครูทั่วไป ก้าวหน้าง่ายและเร็วกว่าอาจารย์มหาวิทยาลัยเสียอีก
ไม่ต้องรักษาสถานะ ผศ.รศ. หรือ ศ.
ก้าวกระโดดไปขั้นเชี่ยวชาญ 8-9-บรรณรักษ์บางคนกระโดดไป 10
คาดว่าเรื่องนี้ ..จะเป็นปัญหาโลกแตกเชืงนโยบาย ที่คิดไม่ตกว่า
บ้องกัญชา จะกลายเป็นมะลิลา ไปหมด อิ อิ
นี่แหละ..การศึกษา ต้องศึกษาไปจนเข้าโลงนั่นแหละ

#19 Iem ให้ความคิดเห็นเมื่อ 20 มิถุนายน 2010 เวลา 12:37

คงได้แค่อ่านค่ะพ่อ แต่ขออนุญาตส่ง url ให้กับนักการศึกษาทั้งหลายแหล่อ่านค่ะ
นักการอิ่ม

#21 อุ๊ยสร้อย ให้ความคิดเห็นเมื่อ 20 มิถุนายน 2010 เวลา 17:09

ปัญหาการศึกษาไทยในทัศนะของอุ๊ยค่ะ ครูบา

#23 sutthinun ให้ความคิดเห็นเมื่อ 21 มิถุนายน 2010 เวลา 7:55

ข่าวการศึกษา

ประเทศจีนมีผู้เข้าสอบมหาวิทยาลัยทั่วประเทศจำนวน 975 ล้านคน มีปัญหาเยอะเหมือนกัน เช่น เรื่องมือปืนรับจ้าง
เรื่องจารกรรมด้วยเครื่องมือ ไฮเทค ที่พัฒนาไปไกลกว่าจองเจมบอนด์เสียอีก จีนแก้ปัญหาด้วยการให้เขียนร้อยแก้วส่วนหนึ่ง ตรงจุดนี้ยังเป็นจุดแข็งที่ยากจะโกงได้ และทุกประเทศก็อ่อนเรื่องการเขียน การหยิบเอาการเขียนมาเป็นตัวตรวจสอบจึงน่าสนใจมาก เพื่อคัดกรองเบื้องต้นได้บ้างว่า นักเรียนมีวิสัยทัศน์จริงแค่ไหนอย่างไร?
ประเด็นนี้อุ้ยเห็นจังไดผ้อง
มีผู้รู้กล่าวว่า

#25 น้ำฟ้าและปรายดาว ให้ความคิดเห็นเมื่อ 22 มิถุนายน 2010 เวลา 5:48

ยังกัดติดเรื่องหลักสูตรอยู่ค่ะพ่อ

เบิร์ดสนใจกลุ่มเด็กไม่เรียนเพราะเป็นกลุ่มใหญ่และก่อปัญหาให้กับโรงเรียนมากมายและส่งผลเยอะแม้กับสังคม ไว้เบิร์ดจะส่งเรื่องเกี่ยวกับ”Big Picture School” ของอเมริกาไปให้พ่อทางเมล์นะคะ

บิ๊กพิคเจอร์ เป็นการปรับหลักสูตรให้ยืดหยุ่นมากขึ้น โดยมีภาพกว้าง ๆ ว่าเด็กที่ไม่เรียนในห้องเรียนเค้าสามารถไปหาเรียนเรื่องที่สนใจจากชุมชนได้ เช่นเด็กสนใจการซ่อมมอเตอร์ไซค์ก็ให้ไปเรียนรู้เรื่องนี้กับร้านซ่อมมอเตอร์ไซค์ในชุมชน โดยใช้เวลาเรียนนี่แหละค่ะเป็นตัวควบคุม ไปเรียนวันอังคาร พฤหัส หรือวันอะไรก็ได้ตามแต่จะตกลงกัน ส่วนวันที่เหลือก็นั่งเรียนในห้องตามปกติ แต่เค้าบูรณาการวิชาให้อยู่ในเรื่องที่เด็กสนใจ เช่นคณิตศาสตร์ก็สอนเกี่ยวกับการคำนวณลูกสูบมอเตอร์ไซค์ ปริมาตรน้ำมันเครื่อง อะไรทำนองนี้น่ะค่ะ

ส่วนเด็กเรียนอาจสนใจเกี่ยวกับการเขียนหนังสือ หรืออะไรก็ไปเรียนวิชาเขียนหนังสือ จับใจความ ย่อความ เรียงความแล้วนำมาประยุกต์กับสิ่งที่ต้องเรียนตามหลักสูตรสามัญเหมือน ๆ กับเด็กไม่เรียน เป็นรูปแบบของการทำหลักสูตรให้ยืดหยุ่นขึ้นลดเวลาเรียนในห้องลงให้เหมาะสมกับเด็กทั้งสองกลุ่ม

เบิร์ดไม่เถียงว่าการเรียนในห้องจำเป็น สำคัญ แต่มันมีทางที่ทำให้”น่าสนใจ”มากขึ้นน่ะค่ะ

อเมริกาเริ่มทดลองใช้รูปแบบนี้และเห็นว่าได้ผลดี เกิดการเชื่อมโยงระหว่างบ้านกับชุมชน จริง ๆ เราก็มีการนำปราชญ์ชาวบ้านมาสอนเด็กอยู่นะคะ แต่มักอยู่ในรร.นอก ๆ ซึ่งน่าจะลองค้นหาดูว่ารร.ไหนมีการปรับหลักสูตรเหล่านี้บ้าง เช่นเด็กๆเป็นไกด์นำเที่ยวหมู่บ้าน ก็รู้ทั้งประวัติศาสตร์ และภาษา แบบนี้น่ะค่ะ

ส่วนแผนการศึกษาชาติ เสนอให้ลองดูจากสิงคโปร์ค่ะพ่อ สิงคโปร์ให้เคมบริดจ์มาวางแผนการศึกษาชาติไว้ตั้งแต่สี่สิบกว่าปีที่แล้ว จนถึงปัจจุบันยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงแผนหลักเลยค่ะ แม้จะเปลี่ยนนักการเมืองก็ตาม (อันนี้น่าจะสอดคล้องกับสิ่งที่เม้งเสนอ)…ซึ่งนี่ก็คือสาเหตุหนึ่งของความเจริญในสิงคโปร์น่ะค่ะ

เอาใจช่วยนะคะพ่อ ^ ^

#27 chakunglaoboy ให้ความคิดเห็นเมื่อ 22 มิถุนายน 2010 เวลา 17:29

เพลง ลูกเทวดา ที่ดังกระหึ่มอยู่ทั่วฟ้าเมืองไทย

#29 น้ำฟ้าและปรายดาว ให้ความคิดเห็นเมื่อ 22 มิถุนายน 2010 เวลา 19:51

พ่อเช็คเมล์ด้วยนะคะ ส่งไปตอนสักทุ่มกว่าๆนี้ค่ะ

#31 สุรีย์ ให้ความคิดเห็นเมื่อ 23 มิถุนายน 2010 เวลา 21:17

ขอเสนอดังนี้ค่ะ
คืนครูให้นักเรียนลดงานเอกสาร
ระบบแนะแนวต้องดีให้เด็กได้รู้เป้าหมายตนให้ชัด

ปรับระบบสอบเข้ามหาวิทยาลัยที่เด็กไม่ต้องเรียนพิเศษมาก
คืนเด็กสู่ธรรมชาติออกจาก ครูตู้

การอบรมและเก็บหน่วยคะแนนเพื่อให้ความรู้ทันสมัยจำเป็นค่ะ

หาทางให้มูลค่า คุณค่า ที่มาจากปัญญาปฏิบัติของครู

การศึกษาทุกระดับให้การศึกษาที่เน้นคุณธรรมให้ชัด โดยเฉพาะอุดมศึกษา มหาวิทยาลัย
การให้อิสระ ไม่ได้หมายความว่าปล่อยปละละเลยจากผู้ใหญ่ อาจารย์ในระดับอุดมศึกษาควรให้ความสนใจตรงนี้มาก ๆค่ะ เก่งอย่างเดียวไม่ใช่เป้าหมาย

#33 ป้าหวาน ให้ความคิดเห็นเมื่อ 25 มิถุนายน 2010 เวลา 22:34

วันนี้นำคำท่านหลวงปู่พุทธทาสมาเสนอค่ะ  เกี่ยวกับการศึกษาท่านพุทธทาสกล่าวว่า  ที่เราศึกษากันอยู่คือศึกษาวิชาความรู้ และ วิชาชีพ  แต่ยังขาดการศึกษาธรรมะซึ่งเป็นสิ่งสำคัญยิ่งต่อชีวิตมนุษย์  เพราะธรรมะคือความถูกต้อง  ธรรมะของมนุษย์คือความถูกต้องของชีวิตมนุษย์ ที่สอนเด็กๆว่าธรรมะคือ คำสอนของพระพุทธเจ้านั้นยังไม่ครบ  เพราะไม่สอนว่าพระพุทธเจ้าสอนว่าอย่างไร  หลวงปู่กล่าวว่า  สิ่งใดมีชีวิตสิ่งนั้นมีหน้าที่  ปฏิบัติธรรมคือ ปฏิบัติหน้าที่ การไม่ทำหน้าที่นั้นทำให้เกิดป้ญหาทั้งสิ้น  ถ้านกไม่ทำหน้าที่ ถ้าพระอาทิตข์ไม่ทำหน้าที่ ถ้าห้วใจไม่เต้นก็ตาย  ถ้าอวัยวะต่างๆทำงานไม่ตามหน้าที่ก้เจ็บไข้ได้ป่วย  ถ้าภายในของพืช ไม่ทำหน้าที่ตามปกติ พืชนั้นก็เป็นโรค  ถ้าใจของมนุษย์ไม่รู้จักไม่ทำหน้าที่ก็มีปัญหา ทำตามหน้าที่คือทำให้ถูกต้อง  สิ่งสำคัญที่ต้องสอนเด็กคือ ให้รู้จักหน้าที่  ใหัรู้ตามบทบาท ตามการพัฒนาของตน  เช่น เป็นเด็กมีหน้าที่อย่างไร  เมื่อพัฒนาเป็นวัยรุ่น มีหน้าที่อย่างไร  และให้รู้ว่าความสุขที่แท้จริงคือความสุขจากการทำหน้าที่ ไม่ใช่ความสุขที่ต้องใช้เงินซื้อหามา  เมื่อใดต้องใช้เงินซื้อเมื่อนั้นเป็นสุขตามกิเลส เป็น สุก(ไหม้) ไม่ใช่สุก  ซึ่งต้องไขว่คว้าร่ำไปไม่มีเต็ม  เมื่อรู้เช่นนี้แล้วประตูสู่อบายมุขจะปิด ไม่ต้องหาเงินเพื่อมาปรนเปรอกิเลส ไม่ต้องขโมยเวลา ไม่ต้องตอรัปชั่น ไม่ขี้เกียจ เพระไม่ทำหน้าที่ให้ถูกต้องคือทำให้มีปัญหา

๓. ชีวิตว่าง ๒๓ กันยายน พ.ศ.๒๕๓๒ บรรยายธรรมประจำวันเสาร์
๔. ธรรมะคืออะไร จะมีธรรมได้อย่างไร ๒๙ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๒๒ แสดงปาฐกถาพิเศษ
๕. ธรรมะในฐานะเป็นเครื่องดำเนินชีวิต ๑๖ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๒๖ บรรยายธรรมแก่ คณะนักศึกษามหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒสงขลา

http://www.dhammathai.org/sounds/buddhadasa.php
http://www.dhammathai.org/sounds/playsong.php?sound=buddhadasa/suanmokkh1/440103.wma
http://www.dhammathai.org/sounds/playsong.php?sound=buddhadasa/suanmokkh1/440104.wma
http://www.dhammathai.org/sounds/playsong.php?sound=buddhadasa/suanmokkh1/440105.wma