ลานสวนป่า

ผมเกิดมาทันสงครามโลกครั้งที่ 2 ตอนที่ญี่ปุ่นยกธงขาว ทั่วโลกอยู่ในยุคข้าวยากหมากแพง แต่คนที่อาศัยอยู่ในป่าดงดอยก็คงไม่กระไรนัก เพราะเคยชินจนปรับตัวเป็นปกติ แต่คนที่อยู่ในหมู่บ้านต้องแบ่งสันปันส่วนสิ่งของที่จำเป็น ความเป็นพี่น้องในวัฒนธรรมก็พอเกลี่ยความต้องการให้กันได้ อีกส่วนหนึ่งยุคนั้นคนไทยพึ่งตัวเองเป็นส่วนใหญ่ได้แทบทั้งหมด เสียดาย..ทำไมไม่ทำสืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ จอมพล ป. ยังเคยรณรงค์ให้ปลูกผักสวนครัว ชูเรื่องในน้ำมีปลา ในนามีข้าว แผ่นดินของเรา อุดมสมบูรณ์ ..

วิถีไทยสมัยที่ผมเป็นเด็ก ๆ ชาวบ้านจะยกเรือนสูง ด้านล่างทำเป็นคอกวัวควาย กลางคืนก็จุดไฟไล่ยุง ควันก็คงจะฟุ้งขึ้นไปบนเรือนเป็นครั้งคราว ถ้ามองเรื่องการอนามัยคงจะไม่ดีนัก เหตุผลสำคัญชาวบ้านอาจจะมองเรื่องความปลอดภัยจากโจรขโมยวัวควาย แถมยังประหยัดด้วย เพราะไม่ต้องไปทำคอกอีกแห่งหนึ่ง เรียกว่าเรือนแบบทูอินวันได้ไหม? แต่ที่แน่ๆชาวบ้านไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายเรื่องเชื้อเพลิง พึ่งสติปัญญาตนเอง

สมันโน้นถ้ามีการบุกเบิกป่าใหม่ ชาวบ้านจะเก็บต้นไม้ยืนต้นที่มีลักษณะเปลาตรงไว้ตามเรือกสวนไร่นา โดยเฉพาะต้นยางนาต้นโต ๆ ที่ผมเรียกว่าพญาไม้อีสาน ชาวบ้านจะเจาะเป็นโพรงขาดเท่าชามใหญ่ ๆ สูงจากพื้นดินประมาณเมตรครึ่ง แล้วเอาไฟลนในหลุมที่เจาะ จะทำให้ไม่น้ำยางไหลออกมา นาบิ้งหนึ่งจะมีต้นยางอยู่ 2-3 ต้น ภาพรวมก็คือจะมาการอนุรักษ์ต้นยางนาและไม้เนื้อแข็งชนิดอื่น ๆ ไว้ เช่น ต้นจะบก ต้นประดู่ ต้นนางดำ ต้นพลวง ต้นแดง ฯลฯ

6-7 วันชาวบ้านก็จะไปรวบรวมน้ำมันยางเอามาทำเชื้อไฟไว้จุดให้แสงสว่าง ที่คนอีสานเรียกว่า “กระบอง“  (เอาน้ำมันยางคลุกกับชิ้นไม้ผุเล็ก ๆ แล้วห่อเป็นท่อนด้วยใบตองตึง มัดด้วยตอกไม้ไผ่ให้แน่น เก็บไว้จุดให้แสงสว่างยามค่ำคืน เวลาจุดจะให้แสงวอมแวม บรรยากาศหรุบหรู่รัศมีมองเห็นได้ประมาณ 4-5 เมตร ความต้องการน้ำมันยางมาทำตะเกียงแบบไทย ๆ ซึ่งเป็นทางเลือกหนึ่งนอกจากการใช้ไขสัตว์มาทำเชื้อไฟ

ไม่ทราบกว่าการไฟฟ้าฝ่ายผลิตอยู่ที่ไหน

เสาไฟฟ้าเป็นยังไง

พอโตมาหน่อยมีคนกลับจากบางกอกมาเล่าว่า

มึงเอ๋ย เมืองกรุงรุ่งเรืองด้วยแสงไฟ มีน้ำประปาไหลมาใต้ดิน

เดินไปไหนต้องระวัง เดี๋ยวตกอ่างกะปิสนามหลวง

ขึ้นรถก็ต้องระวัง ต้องจับราว

บางคนไม่เข้าใจนึกว่าเขาจะจับลาว กระโดดรถก็มี

คุยเรื่องนี้บางคนอาจจะเกิดไม่ทัน แต่คงจะเคยได้ยินเพลง “น้ำตาแสงไต้” เจ้าแสงไต้ก็คือแสงของกระบอกที่เล่าข้างบนนั่น

เมื่อลูกเต้าแยกเรือนก็จะทยอยตัดไม้เหล่านี้มาสร้างบ้านเรือน ซึ่งก็สร้างหลังเล็ก ๆ แบบนกน้อยทำรังแต่พอตัว ไม่สิ้นเปลืองทรัพยากรธรรมชาติมากนัก ประกอบกับเครื่องไม้เครื่องมือไม่ปรู๊ดปราดเหมือนในปัจจุบัน กว่าจะได้เสาสักต้นต้องออกแรงใช้ขวานถากแต่งอยู่หลายวัน หรือถ้าต้องการไม้เครื่อง ไม้พื้น ไม้กระดานฝา ก็ต้องใช้เลื่อยลันดาปดึงคนละข้าง เข้าเนื้อไม้ทีละมิลได้มั๊ง คนสมัยนั้นมีวิธีฝึกสมาธิด้วยการนั่งดึงเลื่อยนี่แหละ งานนี้มันสอนเรื่องความอดทน ใจเย็น และความมั่นคงแห่งจิตใจดีนักเชียว นึกดูเถิดกว่าจะได้กระดานแต่ละแผ่นจะต้องใช้ความมุมานะพยายามมากขนาดไหน คนยุคก่อนจึงมีความอดทนสูง ไม่ปากพล่อยเที่ยวไปหาเรื่องก่อกวนใครง่าย ๆ เหมือนคนสมัยนี้

เมื่อมีทางรถไฟ รถยนต์ เกวียน  ขี้ไต้ ก็หดหายไป

น้ำมันก๊าช ถ่านไฟฉาย ตะเกียงเจ้าพายุ

บุกเข้าสู่ทุกหลังคาเรือน

พวกเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครอง

มาหลอกให้ไปขึ้นทะเบียนตีตราจ่ายภาษีต้นยางนาต้นละ 50 บาท

เงิน 50 บาท สมัยที่เหรียญสตางค์เจาะรูค่าไม่น้อยเลย

คนทำมาหากินรายปีจะมีที่ไหนไปจ่าย

จึงถูกโน้มน้าวขายไม้ยางต้นโต ๆ ให้กับเจ้านาย

ตัดไปแบ่งกันกับโรงเลื่อยต้นละ 100-200 บาท

แล้วเป็นไง..ต้องมาเสียงบประมาณส่งเสริมปลูกป่าแบบเจ๊าะแจ๊ะ

นี่คือบาปกรรมที่ใครก็ไม่รู้ก่อไว้ให้แผ่นดิน

ผมไถ่โทษที่บรรพบุรุษเคยโค่นป่ามาทำสวน

ด้วยการปลูกป่าไม้เป็นการสารภาพบาป

แต่ก็นั่นแหละ..ยังห่างไกลจากสภาพป่าธรรมชาติมากนัก

ช่วงที่ผมเข้ามาอยู่สวนป่านั้นยังขาดแคลนสิ่งที่เรียกว่าความจำเป็นพื้นฐาน ยกตัวอย่างเรื่องน้ำดังที่เล่าไปแล้ว กลางคืนผมก็ใช้ตะเกียงกระป๋องน้ำมันก๊าชนี่แหละให้แสงสว่าง ส่วนไฟฉายก็ใช้เท่าที่จำเป็น วันไหนมีกิจกรรมกลางคืน เช่น ปอกเปลือกนุ่น (ที่สวนตอนบุกเบิกใหม่ ๆ จะปลูกนุ่นมาก) พอนุ่นแก่ก็จะเก็บมากองไว้กลางลาน คนงานที่มาเก็บนุ่นก็จะกินนอนไม่กลับบ้าน กลางคืนหน้าร้อนพวกผู้หญิงกับเด็ก ๆ จะมานั่งปอกนุ่นกัน ส่วนผู้ชายก็เอาปุ๋ยนุ่นยัดอัดใส่กระสอบให้แน่น เพื่อจะได้บรรทุกใส่เกวียนไปไม่เสียเที่ยว ทางเราก็จะบริการตะเกียงเจ้าพายุสว่างโร่ แต่บางคืนที่เดือนหงายท้องฟ้าสว่าง เราก็ไม่จุดไฟใด ๆ นั่งทำงานท่ามกลางแสงจันทร์นวล แหมบรรยากาศสุขสงบสุดซึ้งเชียวแหละ

ไม่มีทีวี อินเ่่ืทอร์เน็ตมาคอยก่อกวนใจ

มีงานทำ-กินอิ่ม-นอนอุ่น-จิตใจปกติ

ไม่ต้องตื่นหู ตาแหกแต่งตัวไปทำงานซก ๆ

..ถามว่าอะไรคือมาตรฐานชีวิตที่ต้องการ

ทำงานแทบตายให้คนอื่นทั้งนั้น

บางคนทำโอจนเป็นลมหน้ามืด

แต่ไม่ยอมทำโอกาสให้แก่ตนเองแม้สักนาที

เกิดมาทำไม เจ้าเป็นไผ เจ้าคิดอะไร เจ้ากำลังทำอะไร?

ฮ่วย!

หลังจากผมปลูกต้นไม้ได้ 6 ปี ก็เห็นมีเสาไฟฟ้าปักมาตามถนนเข้าไปในหมู่บ้าน เห็นบ้านคนอื่นสว่างโร่แต่ของเรายังวอมแวมเหมือนเดิม ตอนนั้นผมใช้เครื่องยนต์ปั่นไฟเพื่อสูบน้ำบาดาล เป็นเครื่องยนต์ 2 จังหวะ แบบเครื่องฉุดโรงสียุคแรก ๆ  เวลาจะติดเครื่องต้องออกแรงหมุนข้อเหวี่ยงหน้าอกแทบพัง เครื่องส่งเสียงลั่นไปทั้งป่า กลางคืนหนาว ๆ ต้องลุกตอนตี 1มาปิดเครื่อง โคตรทรมานเลยละครับ

และแล้วสวรรค์ก็มีตา คุณจ่อยคนโคราชตำแหน่งหัวหน้าไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอ แกคงมาดูความเรียบร้อยการเปิดใช้ไฟครั้งแรกในหมู่บ้าน ตามธรรมเนียมชาวบ้านจะจัดงานเลี้ยงฉลอง ดีใจที่มีไฟฟ้าใช้เพื่อบ่งบอกความทันสมัย จ่อยเป็นคนเฮฮาอารมณ์ดีมีรสนิยมชมชอบสุราพอสมควร ผมสงสัยว่าแกจะเมากลับไม่ถูก จึงหลงแวะขี่มอเตอร์ไซเข้ามาในสวน หลังจากคุยกันถูกอัธยาศัยเหมือนเลข 11 ผมก็เลียบเคียงเรื่องอยากจะมีไฟฟ้าใช้ คุณจ่อยก็ดีใจหาย วันหลังย้อนมาเล่าถึงข้อระเบียบต่าง ๆ ที่ฟังแล้วอยากจะผูกคอตาย..

ถ้าจะขยายเขตผู้ใช้ไฟจะต้องมีกลุ่มบ้านมีทะเบียนเลขที่ 5-6 หลัง

ต้องไม่ห่างไกลจากหมู่บ้านหลักที่เปิดใช้ไฟไม่มากนัก

ต้องมีถนนเมนผ่านเข้ามา

ต้อง ๆ ๆ ๆ บ้าบออีกสารพัด

ฟังแล้วอึ้งกิมกี่ เพราะเราไม่อยู่ในเกณฑ์สักอย่าง

ในชีวิตนี้ไม่เคยได้อะไรง่าย ๆ สักอย่าง

ต้องกระเสือกกระสนเลือดตาแทบกระเด็นทั้งนั้น

นึกออกไหมครับ ผมไม่ได้เก่งกาจสามารถอะไรหรอก

โชคชะตาจับมัดมือชกทั้งนั้น

เรื่องนี้เหมือนหมาเห่าเครื่องบิน

..ท้อได้ แต่ไม่ถอย..

เมื่อขอใช้ไฟตามระบบไม่ได้ ก็ปรึกษาเจ้าคุณจ่อย แกรีบบอกเหมือนวางเบ็ดไว้ล่วงหน้า

“เอาอย่างนี้สิ ออกเงินเองทั้งหมด จะบริการให้พิเศษเลยแหละ สถานที่มีกับแกล้มแม่ครัวฝีมือเด็ดอย่างนี้ รับรองจัดการให้เต็มที่”

หลังจากหายหน้ามืด

ผมค่อย ๆ ถามว่า..จ่ายเองนะเท่าไหร่

เจ้าคุณจ่อยบอกตอบไม่ได้หรอกมันต้องสำรวจข้อมูลก่อน

หลังจากนั้นคุณจ่อยก็ยกทีมมาสำรวจหลายครั้ง

หมดเป็ดไก่สุราอาหารเลี้ยงดูอย่างเต็มใจไปหลายรอบหลายโต๊ะ

หายไป 2 เดือนจ่อยหน้าระรื่นกลับมา บอกว่าผมต้องจ่ายประมาณ 600,000 บาท แต่เจ้านายเบื้องบนเห็นว่าเป็นผู้ทำคุณประโยชน์ให้แก่สังคม อนุมัติให้จ่ายแบบพบกันครึ่งทาง วัดครึ่งหนึ่งกรรมการครึ่งหนึ่ง (คุณจ่อยกรุณานำเรื่องนี้ไปหารือกับผู้ว่าการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค) ทั้ง ๆ ที่ผมไม่มีเงินแต่ก็ตอบตกลง ต้องหาเงินมาจ่าย 350,000 บาท

มารู้ทีหลังว่า ที่จริงแล้วผมสามารถจ่ายลดลงกว่านั้นมาก

เช่นเดินไฟ 2 เฟต และใช้หม้อแปลงขนาดเล็ก

เจ้าคุณจ่อยสารภาพระหว่างเมาว่า..

“ไม่รู้นี่หว่า ..เห็นชาวบ้านเรียกเสี่ยอุ๊ ๆ ก็นึกว่าจะมีกะตังค์เยอะ”

แกเลยออกแบบเต็มอัตราศึก

เดินระบบไฟฟ้า 3 เฟตแบบของโรงงาน

ใช้หม้อแปลงขนาดใหญ่เท่ากับของหมู่บ้านขนาดย่อม

แกมารู้ที่หลังว่าผมต้องตัดไม้ยูคาลิปตัส 200 ไร่ ไปจ่ายค่าติดตั้งไฟฟ้า

คุณจ่อยแทบหายเมาหายบ้า

ทำให้แกเลิกเหล้ามาเท่าทุกวันนี้

มองเห็นเสาไฟทีไรเหมือนหน้าจ่อยเพื่อนรักทุกที

ความปรารถนาดีที่บริสุทธิ์ใจ ย่อมมีค่าประเมินไม่ได้

ตอนนี้จ่อยเกษียณไปแล้ว

แม่บ้านเขาเจอแม่บ้านผมเล่าให้ฟังว่า

ตั้งแต่เลิกน้ำเปลี่ยนนิสัย

โรคภัยต่าง ๆ หายไป ร่างกายแข็งแรงขึ้น

เขียนเรื่องนี้แล้วผมคิดถึงคุณจ่อยเพื่อนรักเป็นบ้า

นึกถึงตอนที่แกเมา

ให้เมียซ้อนท้ายมาเที่ยวหาผม

รถตกหลุมเมียหล่นจากมอเตอร์ไซค์

เรียกเท่าไหร่แกก็ไม่ได้ยิน บึ่งแหลกแหวกมัจจุราชมาอย่างเดียว

มาถึงสวนป่าทำหน้าเหรอ

อ้าวเมียผมหายไปไหน

ใครจะไปตรัสรู้ละวะ..

ย้อนกลับไปหาเดี๋ยวนี้

บังอาจทิ้งเมีย ระวังเมียจะทิ้งมึงนะโว้ย โธ่..

: นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจคนขับมอเตอร์ไซค์

« « Prev : คนเผาถ่าน

Next : ชาวเฮบุกพืชสวนโลกยามราตรีู » »