(ห่านไม่เคยตื่นสาย ทุกเช้าตรู่จะเดินปรึกษากัน)

เมื่อคืนนี้เทวดาส่งลมเย็นข้ามฟ้ามาจากจีนแผ่นดินใหญ่ เสียงลมพัดตึง ๆ ทั้งคืน ใบไม้ปลิวว่อน เสียงกิ่งไม้หักโครมคราม จักจั่นย้ายไปไหนก็ไม่รู้เงียบฉี่ทั้งคืน สภาพแวดล้อมโลกมีเรื่องชวนปวดหัวมากขึ้นจนจับต้นชนปลายไม่ถูก บ่นกันร้อนแล้งแสนสาหัสอยู่แหมบ ๆ  จู่ ๆ ก็เย็นเฉียบแบบกะทันหัน เมื่อคืนนอนหนาว..กอดอะไรก็ไม่อุ่น นอนฟังเสียงลมสะดุ้งทั้งคืน

(ลมธรรมชาติไม่มีปุ่มปรับลดระดับเหมือนพัดลมบ้าน)

เช้ามาโอ้โห! ใบไม้เกลื่อนพื้นดิน เทวดาสอยใบไม้มาให้ทำปุ๋ยอีกแล้ว ขณะเดียวกันก็สอยกิ่งไม้แห้งมาทับหลังคาเล้าไก่ด้วย แต่ก็ยังปราณีที่เอาปลายข้างหนึ่งเกี่ยวกิ่งไม้ไว้ ถ้าปล่อยให้โครมลงมาตรง ๆ กระเบื้องคงกระเจิงอีกหลายแผ่น ไหน ๆ ก็ต้องจัดการกิ่งไม้ ก็ถือโอกาสกวาดใบไม้ลงจากหลังคาเสียเลย

“เปิดห้องเรียนสู่โลกกว้าง ให้ทุกอย่างเป็นครู”

ผมไม่ทราบว่าเป็นวรรคทองของท่านผู้ใด แต่ก็ชอบมาก ได้ดำเนินชีวิตประจำวันตามที่กล่าวนี้อยู่แล้ว ตื่นขึ้นมาเอากล้องคล้องคอ เดินลงบ้านไปเที่ยวดูสภาพทั่ว ๆ ไปที่โดนลมค่อนข้างแรง ผมไม่ได้เดินคนเดียวหรอกนะครับ เจ้าห่านคอยาวออกเดินก่อนผมเสียอีก เนื่องจากแอบเอาไข่ห่านมาต้มบ่อย ๆ  จึงให้อภิสิทธิ์ที่จะนอนอยู่ข้างบ้าน และให้อิสระที่จะเดินไปกินบุบเฟ่ต์ตรงไหนก็ได้ เท่าที่สังเกตห่านจะไม่ชอบเข้าไปในที่รกเรื้อ ใครก็ไม่รู้บอกว่างูกลัวห่าน เราก็เลยเลี้ยงห่านไว้ขู่งู

(บางทีคนอียิปโบราณเอาแนวคิดการทำมำมี่จากมำมี่กล้วยนี่ก็ได้)

ลำดับแรกเดินไปเจอหนอนกินใบกล้วย หนอนที่ว่านี้จะกัดกินใบตองแล้วม้วนใบเป็นกรวยเข้าห่อหุ้มตัวเอง ผมแกะดูเห็นเป็นหนอนยึกยือตัวเขียว ๆ  บางตัวที่แก่หน่อยจะออกสีเหลือง ถ้าอายุได้ที่จะเห็นรูปร่างคล้าย ๆ แมลง ถ้าเด็ก ๆ มาเข้าค่ายวิทยาศาสตร์ ก็จะบอกว่า “นี่ไงละมัมมี่” ในต้นกล้วย

เดินผ่านไปยังต้นท่อนที่ยืนคู่กันอยู่ 2 ต้น เป็นต้นแม่กับต้นลูก ต้นเล็กกำลังระบัดใบสีเขียวอ่อน ส่วนต้นแม่ทิ้งใบโกร๋นกำลังแตกตุ่มใบเล็ก ๆ เต็มต้น ท่อนต้นนี้ตอนที่ผมเข้ามาอยู่สวนใหม่ ๆ  เป็นพันธุ์ไม้พื้นถิ่นโตขนาดโคนขา ผมขับรถไถผ่านไป ยังนึกว่าจะไถทิ้งหรือปล่อยเอาไว้ สุดท้ายก็ยกหางไถขึ้น ท่อนต้นนี้จึงรอดมาได้อย่างหวุดหวิด ต่อมาผมไปสร้างบ้านอยู่ใกล้ ๆ  ก็ยังเว้นวรรคไว้ไม่ตัดทิ้งเพื่อมุงหลังคาโรงรถ ท่อนดวงแข็งต้นนี้เจริญเติบโตจนทกวันนี้กอดไม่รอบ หลายปีมาแล้วที่ปล่อยให้เมล็ดปลิวไปงอกในสวน หลังจากนั้นก็ไม่ได้อินังขังขอบกับท่อนต้นนี้

(ถ้าปล่อยธรรมชาติท่อนจะเป็นผักชั้นสูง ถ้าปลูกระยะชิดต้นต่ำเก็บยอดได้ทั้งปี)

ในแต่ละปีที่ท่อนแตกยอดใหม่ คนงานปีนไปเก็บยอดอ่อนมาให้ลวกจิ้มกับน้ำพริกปลาทู ชาวบ้านเขารู้กันดีว่ายอดอ่อนของท่อนนั้นเอามาเป็นลวกจิ้้มรสชาติหวานอร่อยนัก แต่ปีหนึ่งก็มีช่วงแตกใบอ่อนสั้นๆประมาณ 1 สัปดาห์ เข้าทำนองของดีมีน้อยนั้นแหละ ท่านลองคิดดูนะครับ คนเราบทจะเซ่ออะไรก็ช่วยไม่ได้ ทั้งๆที่รู้ว่ายอดท่อนเป็นผักพื้นถิ่นอันดับหนึ่ง แต่ก็ไม่ฉุกคิดว่า..แล้วยังไงต่อละ..

(ถ้าเทวดาสอยฝักแห้งลงมาให้ต้องรีบเก็บ ไม่งั้นเมล็ดแตกกระจายหายหมด)

เพิ่งจะมาปีนี้ละครับ ที่คนโง่พอจะโงหัวคิดอะไรใหม่ ๆ ได้บ้าง ก็มาจากที่ Logos  เอาคลิปเรื่องการปลูกมะรุมระบบชิดในอัฟริกามาลงในลานปัญญา ผมเห็นแล้วได้ประกายความคิดดีมาก เอามาวางแผนเรื่องการปลูกผักยืนต้นพื้นเมืองระบบชิด ตอนนี้ได้ลงมือทำไปแล้ว เช่น มะกล่ำ มะรุม มะขาม มะกรูด ผักโขมจีน ยังรอเมล็ดแคบ้าน และมะกอกป่า และยังมองหาพืชอื่น ๆ ที่เหมาะสม พอเดินมาเจอฝักแก่ท่อนที่เทวดาสอยลงมาให้เมื่อคืน ก็ร้องอ๋อในใจ ..ทำไมเราเซ่ออยู่นานนักละวะ ปล่อยให้ท่อนปลิวสะเปะสะปะไปงอกเกลื่อน ทำไมไม่จับท่อนมาเข้าแถวปลุกระบบชิดละ เราก็จะได้ผักพื้นเมืองยืนต้นชั้นเยี่ยมอีก 1 ชนิด

(ระบบน้ำมีแล้ว เอาถาดเพาะเมล็ดไม้ไปวาง กว่าจะถึงหน้าฝนเราก็จะมีกล้าผักพื้นถิ่นดีๆไปปลูก)

คิดแล้วทำทันที เดินเก็บฝักท่อนที่ปลิวตกรอบ ๆ บริเวณต้น  แต่ก็น่าเสียดายที่ฝักส่วนใหญ่จะแตกเมล็ดกระจายทิ้ง แต่ก็พอรวบรวมมาได้บ้าง หลังจากแกะเมล็ดลวกน้ำแล้ว เลือกเมล็ดลีบมีตำหนิแมลงเจาะทิ้งจะเหลือประมาณ 140 เมล็ด ถ้านำไปเพาะน่าจะได้ต้นกล้าประมาณ 100 ต้น ก็ยังดีที่ได้ทดลอง ซึ่งผมคิดว่ายังไม่มีใครทำ มหาชีวาลัยอีสานน่าจะเป็นรายแรกในโลกที่ทำการปลูกต้นท่อนระบบชิด เพื่อเป็นทางเลือกและเป็นการเพิ่มชนิดผักพื้นถิ่นอย่างเป็นรูปธรรม เข้ามาในครัวเรือนของคนไทยอีกชนิดหนึ่ง

กระบวนการที่เล่ามาทั้งหมดนี้คือวิธีเรียนของผม

หลังจากรดน้ำต้นไม้ เดินดูแปลงต่าง ๆ

สังเกตเห็นอะไรก็ลงบันทึกไว้

ได้ลงมือทำอะไรก็รายงานข้อมูลเบื้องต้นไว้

ภาคเช้าจะเดินเรียนตั้งแต่เวลา 06.00-08.00 น.

กลับมาอาบน้ำทาแป้งดื่มน้ำสมุนไพรปั่นเวลา 08.30 น.

รับประทานอาหารเช้าเวลา 08.30-09.00น.

หลังจากนั้นถ้าไม่มีอะไรก็จะขลุกอยู่กับคนงาน ช่วยกันคิดช่วยกันทำ ยังมีงานค้างทำอยู่หลายเรื่อง เรื่องทำงานกับคนงานมีความสำคัญสำหรับที่นี่ จำที่ชาวเฮมาช่วยกันปลูกต้นผักหวานบ้านกับต้นผักหวานป่าที่ท่านบางทรายเอามาให้ได้ไหมครับ ผมออกแบบปลูกร่วมกันเพราะคิดว่า ผักหวานบ้านโตเร็วกว่า เราจะได้เด็ดยอดมาทำอาหารก่อน ส่วนผักหวานป่าโตช้าก็ไม่เป็นไร ปล่อยให้ค่อย ๆ โตตามมาทีหลังได้ แต่วันดีคืนดีคนงานคนเกิดปรารถนาดีขึ้นมา แบกจอบไปขุดพรวนดินใส่ปุ๋ยให้ แกมองเห็นแต่ผักหวานบ้านที่ต้นโต ต้นผักหวานป่าเล็กกระจิ๋วหลิวจึงถูกจอบสับทิ้งเกลี้ยงไม่เหลือสักต้น ..บทเรียนอย่างนี้มีเยอะมาก ต้นสะตอก็โดนฟันทิ้งเพราะเข้าใจผิด ไม่เคยเห็นต้นชนิดนี้ขึ้นมาก่อน ต้นมะกล่ำโต ๆ ก็ไปตัดทิ้งหาว่ามันคลุมหลังคา ทั้ง ๆ ที่สางกิ่งออกก็ได้ อุทาหรณ์เรื่องนี้บอกว่า..อย่ากระโตกกระตาก เดี๋ยวความปรารถนาดีจะตกใจ!!

งานที่ว่านี้ส่วนใหญ่เกิดจากการสังเกตแล้วตั้งข้อสมมุติฐานไว้ เป็นวิชาเอ๊ะ! อย่างนั้นเอ๊ะ! อย่างนี้ ตรงจุดนี้ไปเข้าสูตร..คิดใหม่ ทำใหม่ หาข้อเท็จจริงใหม่ ๆ  เข้าทำนองเก่า ๆ มันเป็นสนิม เรื่องใหม่มันจุ๋มจิ๋มและท้าทาย วิธีนี้ทำให้มีเรื่องใหม่ ๆ คอยพิสูจน์เยอะมาก ดังตัวอย่างที่เล่ามาข้างต้น การบันทึกประจำวันในลานปัญญา ส่วนหนึ่งจะเป็นงานวิจัยแบบไทบ้าน อีกส่วนหนึ่งจะเป็นการเล่าถึงทักษะชีวิตผ่านประสบการณ์ตรง  ถึงจะเป็นงานภาคการเกษตรแต่ก็แอบคลุกเชื้อชีวิตและสังคมผสมลงไปไว้บ้างตามสไตล์คนแซ่เฮ ถึงจะคิดและทำอะไร ขยันแค่ไหน ผมก็คงโง่และเซ่ออยู่ดีนั่นแหละครับ

ท่านใดจะอุปการะความรู้ความคิดก็ขอเชิญนะครับ

ที่ลานปัญญาผมทราบว่าเขาให้ Comment ฟรี

ไม่ใช่หรือครับ?

« « Prev : กว่าจะถึงวันนี้

Next : โรคทางสังคม » »