ลานสวนป่า

วันนี้ตื่นก่อนไก่ อาบน้ำแต่งตัวจิบชาอุ่น ๆ แล้วก็ชวนสารถีคู่ใจขับรถไปประชุมที่โรงแรมดุสิตปริ๊นเซสโคราช ตอนแรกคิดว่าจะไม่ได้ไปเพราะนัดลูกน้องมาทำงานตรึม แต่เจ้าหน้าที่ติดตามมาถึงบ้าน เอาเอกสารมาให้เซ็นเป็นการมัดจำว่าจะไปให้เขาแน่ๆ ประชาชนก็ควรมีความรับผิดชอบใช่ไหมครับ สวมหัวโขนเป็นกรรมการแล้วก็ต้องทำหน้าที่แบบอุ้ยสร้อยนั่นแหละ เราลงเรือลำเดียวกันแบกหัวโขนเทิ่ง ๆ (หนักเป็นบ้า) เขาสั่งมาเราก็ต้องไป ในเอกสารไม่บอกสถานที่ ดีว่ารู้จักอาม่าซึ่งเป็นขาใหญ่โคราชอยู่แล้ว ถามแป๊บเดียวก็รู้ที่หมาย เจ้าเป็นไผดีอย่างนี้เอง ใครบ่อยู่ในเครือข่ายชาวฮานับว่าวาสนาตกต่ำอย่างน่าเสียดาย (ขอบใจหมอเบิร์ดตาดีจริง ๆ ทั้ง ๆ ที่ไม่ใส่แว่นสักกะหน่อย แคว๊กๆ)

ตามแผนงานมีจอมยุทธที่ยุ่งเกี่ยวกับการทำเรื่องนำร่องจากหลายสำนัก ที่จะกำหนดทิศทางเป้าหมายการพัฒนาต้นแบบเขตสุขภาพในสำนักงานสาธารณสุขเขต 14 (นครชัยบุรินทร์) ผมชอบใจการตั้งชื่อกลุ่มมาก ที่หมายถึงนครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ และสุรินทร์  มีผอ.โรงพยาบาล ตัวแทนโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลชุมชน สาธารณสุขจังหวัด คณะแพทย์ อบต. พยาบาล กลุ่มแพทย์ชนบท ผู้แทนท้องถิ่นภาคประชาชน ประมาณ 50 ชีวิต ร่วมกันพิจารณาโจทย์ยกแรกตามหัวข้อข้างล่างนี้

• มุมมองต่อระบบสุขภาพของประเทศไทย
• ระบบสุขภาพที่พึงประสงค์
• บทบาทแต่ละภาคส่วนต่อระบบสุขภาพ
• รูปแบบการกระจายอำนาจของเขตสุขภาพ

น.พ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ ได้โยนหินถามทางชวนคิด ..ภาพอนาคตของเขตสุขภาพควรจะเป็นยังไง เราคงไม่พูดถึงเรื่องสุขภาพเชิงเดี่ยว แต่จะค้นหาวิธีที่จะทำให้คนไทยรักตัวเอง รับผิดชอบสุขภาพตนเอง ช่วยกันดูแลกันเอง ซึ่งอาจจะโยงไปถึงความเชื่อ จารีตประเพณี วัฒนธรรมขององค์กร ฯลฯ บังเอิญผมเป็นคนขี้โรค แล้วพี่น้องชาวเฮต่างมะรุมมะตุ้มช่วยกันประคับประคอง ช่วยกันเสนอแนะผมควรจะสังคายนาสุขภาพตัวเองอย่างไร?  เนื้อหาที่พี่น้องชาวเฮดูแลผมนั้นสำคัญนัก มันเป็นเรื่องเชิงรุกยิ่งกว่าการรุกของระบบใด ๆ เพราะไม่ใช่แค่การมีส่วนร่วม แต่เป็นการระดมความรู้ ช่วยการเรียนรู้อย่างสนุก และกำลังจะขยายความอธิบายมิติของการจัดการสุขภาพภาคประชาชน ที่นำร่องไปถึงเป้าหมายการพัฒนารูปแบบเขตสุขภาพโดยไม่รู้ตัว

เรื่องสุขภาพไม่เคยนิ่ง มีโรคใหม่ ๆ มาตอแยมากขึ้น มาแล้วก็ไม่จากไปไหน โรคเอดส์ยังอยู่ โรคมะเร็งยังอยู่ ไข้หวัดนก ไข้หวัด 2009 โรคเบาหวาน ความดัน ยาบ้า อุบัติเหตุ (ที่ภาษาหมอเรียกว่าสาเหตุภายนอกการป่วยและการตาย) จำนวน 3,577 ราย อัตราตายประชากรต่อแสนคน 54.25 และยังมีโรคบ๊อง ๆ บวม ๆ ตามมาอีกเป็นกะตั๊ก โรคเนื้องอก กลุ่มโรคติดเชื้อและปรสิตบางชนิด โรคระบบไหลเวียนเลือด โรคระบบหายใจ โรคระบบย่อยอาหาร โรคระบบสืบพันธุ์ร่วมปัสสาวะ โรคต่อมไร้ท่อ โภชนาการและเมตะบอลิสั่ม โรคระบบประสาท

น.พ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ จากมูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ ได้บรรยายเรื่อง “ประสบการณ์เขตสุขภาพของนานาชาติ” และ ” เรื่องมุมมองต่อระบบสุขภาพของประเทศไทย และระบบสุขภาพที่พึงประสงค์” เปิดประเด็น ตัวอย่างการจัดการบริการสุขภาวะต่างประเทศ ที่ไหนถูกจัดไว้ที่ลำดับเท่าไหร่และมีความต่างกันอย่างไร แล้ววกมาดูบ้านเรา ..ต้องรู้ร้อนรู้หนาวกับผู้มารับบริการ เป้าหมายใหญ่-กลาง-เล็ก อยู่ตรงไหน หาหุ้นส่วนให้เจอ แล้วมาตั้งเป้าหมายร่วมกัน ที่สำคัญต้อง “ไม่หน้างอ รอนาน” มีความเบิกบานไว้บริการแบบสร้างมิตรภาพยืนยาว คุณหมอยกกรณีตัวอย่างประเทศอังกฤษ แคนนาดา สวิสเซอแลนด์ เยอรมัน เล่าให้ฟังว่าเขามีวิธีบริหารบริการสุขภาพอย่างไร ผมเห็นว่าประเทศตะวันตกเหล่านี้มีความพร้อม เงื่อนไขทางสังคมก็ดีกว่าของเรามาก การพิจารณารายละเอียดของประเทศเหล่านี้ช่วยจุดชนวนแนวความคิดได้ดีพอสมควร แต่ก็ขอให้คุณหมอช่วยเติมกรณีการจัดการในกลุ่มประเทศตะวันออก อย่างจีน พม่า ภูฐาน อินเดีย เกาหลี ญี่ปุ่น ประกอบด้วย เพราะเห็นว่ากลุ่มประเทศเหล่านี้มีปัญหาใกล้เคียงกับของเรา จะได้เรียนรู้การทำงานบนฐานความไม่พร้อม ถ้าเอาจุดแข็งทั้ง 2 ส่วนมาดูน่าจะได้สไตล์เขตสุขภาพแบบไทย ๆ  คุณหมอให้ความรู้เพิ่มเติมว่า ในกลุ่มประเทศเหล่านี้ ของบังคลาเทศน่าสนใจที่สุด

น.พ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ กระตุกที่ประชุมด้วยคำถามเด็ด ๆ เป็นระยะ ๆ

“เขตสุขภาพเพื่ออะไร”

“วิธีทำงานที่สำคัญ”

“บทบาทเชิงระบบของสปสช.”

“การทำงานกับภาคีต่างๆ”

” ถ้าได้สตังส์เพิ่ม ได้อำนาจเพิ่ม แล้วบริการสุขภาพดีขึ้นจริงหรือเปล่า”

“ความรู้เรื่องซื้อบริการสุขภาพ”

“ตั้งเป้าร่วม ปรับเป้าเป็นระยะ ไม่ลงรายละเอียดมากเกินไป มีวิธีเรัียนรู้ร่วมกัน มีตัวอย่างการรายงาน โดยเฉพาะวิธีริเริ่มโดยสปสช. “

“เวลาคนใช้ปํญหาการบริการใครรับหน้า เวลามีปัญหาเรื่องเงินใครรับผิดชอบ เวลามีปัญหาการให้บริการใครเป็นเจ้าภาพ”

“แทนที่จะโอนไม่โอนสถานีอนามัย คุยกันก่อนดีไหม จะก้าวเดินกันอย่่างไร?”

“เขตสุขภาพควรมีหน้าตายังไง ถ้ามีจริงอยากให้เปลี่ยนอะไรบ้าง ทำให้เป็นจริง-วิธี-ออกแบบ-กรณีตัวอย่าง”

“ภาพใหญ่ บทบาทแต่ละภาคส่วน”

ข้อเสนอที่ตรงกับแผนการบริหารกำลังคนสาธารณสุขที่ผมไปเกี่ยวข้อง ช่วงนี้ให้พิจารณาเอาคนทีี่มีมาทำงานในส่วนที่ขาดให้ได้ เดินไปเดินมารับ 15,000-35,000 นั้นมีอยู่จริงในหลายหน่วยงาน (เพิ่มความรู้ เพิ่มเงิน) จะง่ายกว่าไปหาคนใหม่ บริหารค่าตอบแทนให้เหมาะสม ระเบียบจ่ายค่าตอบแทนใหม่ พบว่าโรงพยาบาล 80 % อยู่ในฐานะจ่ายเงินเพิ่มได้ ช่วยแก้เรื่องอู้งาน และหมดกำลังใจการทำงาน

-ให้ความรู้ เพิ่มค่าตอบแทน ให้แรงจูงใจ

-จ้างคนที่จบแล้วมาทำงาน จะง่ายกว่าส่งคนไปเรียน จบมาก็ถูกเอกชนแย่งตัวไป

-ช่วยทำให้เห็นภาพ ไม่ใช่ลงทุนแล้วสูญเปล่าเหมือนบางกระทรวง

เขตสุขภาพจะเกิดขึ้นได้ จะต้องอธิบายวิธีให้ชัดมากกว่าการคำนวณตัวเลข ถ้าเขตสุขภาพทำงานเก่ง จะนำไปสู่มิติใหม่ๆ   (อนามัยเชิงรุกหน้าตาเป็นยังไง) ช่วงบ่ายมีการแบ่งกลุ่มตามรายจังหวัด 4 กลุ่ม ให้เวลา 1 ชั่วโมง แล้วให้ตัวแทนกลุ่มมานำเสนอ ทุกกลุ่มตั้งใจออกแบบกันจนสมองแฉะ มีข้อเสนอดี ๆ น่าสนใจพอควร บังเอิญเป็นแนวคิดของคนที่อยู่ในระบบเป็นส่วนใหญ่ จึงวนเวียนอยู่ในกรอบในความเคยชิน เรื่องนี้หลังจากได้ทดลองลงภาคสนาม เรียนรู้วิธีทำงานแบบอิงระบบและการจัดการความรู้ ประสานชุดความรู้ในภาคีพื้นที่อาจจะได้พบคำตอบ ถ้าเริ่มจากการจุดประกายใหม่ ๆ  คุยกันให้ตระหนักว่าทำไมถึงต้องทำเรื่องนี้ มองหาพระเอกในหน่วยงานในพื้นที่มาเป็นแกน เชื่อมต่อคนกับงาน คนกับองค์กร หาวิธีเฉลี่ยประโยชน์และความรับผิดชอบให้เหมาะสม

ชาวบ้านทำเรื่องปากท้องอยู่แล้ว วิถีไทยมีต้นทุนอยู่มากในรูปของภูมิปัญญา แพทย์แผนไทย แพทย์ทางเลือก จะประสานกับการแพทย์ปัจจุบันให้เนียนได้อย่างไร หมอนวด หมอฝังเข็ม หมอสมุนไพร ไม่ควรมองข้าม บริหารเงิน+บริหารใจ เปลี่ยนอำนาจเป็นอำนวย ใช้พระเดชร่วมกับพระคุณ คำนึงถึงคุณภาพชีวิต และคุณภาพสังคมเป็นเป้าหมาย

ยกสุดท้าย   น.พ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ ให้การบ้าน

-บทบาทหน้าที่ของเขตสุขภาพควรมีอะไรบ้าง

-กลไกประกอบด้วยใครบ้าง

-อำนาจหน้าที่ และเครื่องมือที่จำเป็น

-พันธกิจ อยากให้เขตสุขภาพทำอะไรบ้าง

-การบริการปฐมภูมิ เขตสุขภาพจะเสริมเรื่องนี้อย่างไร?

-สิ่งที่ยากที่สุดคือการออกแบบที่สมบูรณ์ มีน้ำยา ร่วมมือกับองค์กรอื่นอย่างมีประสิทธิภาพ

-ยากที่สุดคือการออกแบบเชิงโครงสร้าง คิดใหม่เป็นอย่างไร

-ให้เงิน ให้เท่าไหร่ ให้ความรู้ ยากตรงให้ยังไง

เรื่องตั้งไข่ก็มีรายละเอียดซับซ้อนน่าปวดขมองอย่างนี้ละครับ จะต้องผ่านการลงมือปฏิบัติภาพต่าง ๆ ก็จะค่อยชัดขึ้น ผมเจอเรื่องเขตพื้นที่การศึกษามาเต็ม ๆ  ตอนนี้มาเจอเรื่องเขตสุขภาพอีก การเรียนรู้สู้สิ่งใหม่จำเป็นต้องอาศัยหน่วยกล้าตาย หรือพวกหมูไม่กลัวน้ำร้อนมาลุย ปัญหาอยู่ที่ว่าจะหาตัวจริงเสียงจริงเจอไหม ผมมีการบ้านกับเรื่องนี้เยอะ คงจะต้อง ๆ คลี่เบา ๆ ช้า  ๆ ไม่งั้นความคิดสะดุดขาดวิ่นหมด ถ้าอ่านแล้วปวดเฮดก็ผ่านไปนะครับ ในภาคอื่นก็อาจจะมีการจัดประชุมอย่างนี้อีก  ถ้าท่านมีส่วนเกี่ยวข้องมีอะไรดี ๆ ก็ช่วยชี้แนะเพิ่มเติมด้วยนะขอรับ

ข่าวแถมพก..

คณะนักศึกษาแพทย์จุฬาพร้อมอาจารย์ 5 ท่าน รวม 35 ชีวิต

จะมาเข้าค่ายที่สวนป่าเดือนเมษายน

รายละเอียดแน่นอนจะประสานมาอีกที

ผมต้องการรับสมัครวิทยากรอาสา

ท่านใดอยากมาช่วยก้าวออกมาข้างหน้า 1 ก้าว

แคว๊กๆ

« « Prev : คิดถึงเจ้าจึงเว้าวอน

Next : เฮฮาศาสตร์วาระจร » »