ลานจอมป่วน

 

ขออ้างอิงถึงอาจารย์วิศิษฐ์ วังวิญญูที่ผมนับถือเป็นอาจารย์ของผมคนหนึ่ง ศัพท์ที่ท่านเขียนในหนังสือหรือใช้สนทนามีที่ไม่คุ้นหูอยู่หลายคำ ใหม่ๆก็จะฟังไม่ค่อยรู้เรื่อง แต่ถ้าอ่านหนังสือของท่านบ่อยๆ คุยกับท่านบ่อยๆก็จะเริ่มคุ้นเคยและเริ่มเข้าใจ

เช่นแผ่นเสียงตกร่อง (ที่ฮิตมากช่วงนี้ก็จะเป็น “ที่ว่าแผ่นเสียงตกร่องของนักสันติวิธี” ของ อ.เกษียร เตชะพีระ) ก้าวข้ามขอบ ออกจากไข่แดง ทะลายกำแพง ฯ และ เสียงของตัวเอง

อาจารย์เปิดหลักสูตร “อ่าน เขียน แปล กระบวนทัศน์ใหม่” คุยกับอาจารย์เกี่ยวกับเรื่องนี้ อาจารย์บอกว่าเป็นหลักสูตรพัฒนาตนเอง อบรมเพื่อให้คนก้าวพ้นขอบ ออกจากไข่แดงหรือทะลายกำแพงแล้วมีเสียงของตัวเอง

ที่เขียนเกี่ยวกับเรื่องนี้เพราะเวลาจะจัดการฝึกอบรมหรือจัดกิจกรรมพัฒนาตัวเอง เห็นผู้จัดมักจะชอบเชิญ Big Name มาบรรยายให้ฟัง มีน้อยมากที่เชื่อใน Active Learning หรือวิธีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันแล้วเกิดปัญญาร่วม ไม่ต้องมานั่งฟังผู้รู้มาพูดให้ฟังเหมือนเราไม่รู้อะไรเลย อาจารย์วรภัทร์เปรียบเทียบเป็นลูกอีแร้งคอยแม่อีแร้งมาป้อนเหยื่อ หากินเองไม่เป็น คือเรียนรู้ด้วยตัวเองไม่เป็น

อ่านต่อ »

Facebook

 

ธรรมชาติก็ประกอบด้วยองค์ประกอบย่อยๆ (Holon) ซึ่งมีความเชื่อมโยงกันอยู่ เช่น cell หลายๆ cell มารวมกันเป็นอวัยวะ หลายๆอวัยวะมารวมกันเป็นคน คนหลายคนมาอยู่ด้วยกันเป็นครอบครัว ครอบครัวหลายๆครอบครัวก็มารวมกันเป็นชุมชนหรือหมู่บ้าน ไปเป็นตำบล เป็นอำเภอ เป็นจังหวัด เป็นประเทศ เป็นโลก เป็นระบบสุริยะ เป็นจักรวาล…ไปโน่นเลย

……ธรรมชาติประกอบด้วยองค์ประกอบย่อยๆ ที่เป็นองค์ประกอบของหน่วยอื่น แต่มีความสัมพันธ์กันทั่วทั้งจักรวาล ( Holon )

หน่วยย่อยต่างๆมีความแตกต่างกัน แต่จะมีปฏิสัมพันธ์ต่อกันทั่วทั้งจักรวาล จึงมีคำพูดที่ว่า ผีเสื้อกระพือปีก หรือเด็ดดอกไม้จะกระเทือนไปถึงดวงดาว ฯ …..

จาก บันทึก Chaos Theory – ทฤษฎีไร้ระเบียบ ในลานจอมป่วน

แสดงว่าวงสนทนาไม่จำเป็นต้องมีวงเดียว ทั้งที่คุยแบบเห็นตัวเป็นๆหรือ Virtual Dialogue มันต้องมีหลายๆวง หลากหลายอารมณ์ หลากหลายสาระ เราเองต้องเลือกไปนั่งจิบชาคุยกับวงเสวนาที่ถูกจริตกับเรา น่าจะเหมาะสมกว่าที่จะให้วงเสวนาเปลี่ยนมาพูดคุยในเรื่องที่เราสนใจและในบรรยากาศที่เราชอบ

บางวงชอบคุยเรื่องไร้สาระ บางวงก็พอจะมีสาระแต่บรรยากาศชิวๆ มี อิอิ เป็นพักๆ บางวงก็เอาจริงเอาจังแบบว่าเครียดหน่อย บางวงก็เอาเป็นเอาตาย มีถูกมีผิด ไม่มีเรื่องไม่เลิก ก็เลือกเอาเองก็แล้วกันนะครับ

คนเค้าจะคุยเรื่องธรรมะกัน เราดันหลงเข้าไปในวง แล้วยังบอกเค้าเปลี่ยนมาคุยเรื่องตาหลกผู้ใหญ่ ไม่โดนด่าก็บุญแล้ว ใน Website หรือ Blog ก็เหมือนกัน แต่ละวงเค้ามีจุดมุ่งหมาย มีวัตถุประสงค์ จะคุยเรื่องแนวไหน บรรยากาศแบบไหน (สานเสวนา สุนทรียสนทนา อาทรเสวนา) ถ้ามันไม่ถูกจริตเราก็ไปหาวงใหม่นั่งคุย ไม่ใช่ไปให้เค้าเปลี่ยนให้ถูกใจเรา

เคยเป็นประธานชมรมผู้ปกครองโรงเรียนซึ่งเป็นโรงเรียนประจำ (เด็กต้องกินนอนอยู่ที่โรงเรียน กลับบ้านได้เฉพาะเสาร์ อาทิตย์) ก็มีผู้ปกครองเอาเด็กไปเรียน แต่จะเอาเด็กกลับบ้านไปกวดวิชาแล้วนอนบ้านทุกวัน มาเรียนใหม่ตอนเช้า โรงเรียนอยู่ห่างจากเมืองสิบกว่ากิโล ก็มารบเร้าให้อาจารย์แก้ไขระเบียบ….ก็แบบนี้ทำไมไม่เรียนโรงเรียนในเมืองล่ะ?

อาทรเสวนา หรือ peacetalk ชื่อก็บอกแล้วนะครับว่าแนวไหน จะไร้สาระบ้าง สนุกสนานบ้างก็ไม่เป็นไร? แต่ถ้าด่าเช็ด มาท้าตีท้าต่อยก็น่าจะไปหาวงอื่นเสวนาดีกว่า

สนใจแนวนี้เชิญที่ Facebook Peace Talk หรือที่ peacetalk.in.th นะครับ……อิอิ

Facebook

วันที่ 5 ตุลาคม 2555   13.30-16.00 น.

ชุมชนนี้เจ้าอาวาสวัดทรายขาวและโต๊ะอิหม่ามเป็นเพื่อนกัน  อยู่ที่ตำบลทรายขาว อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี

 

วัดทรายขาว

 

มัสยิดโบราณนัจมุดดิน  ก่อสร้างแบบผสมผสานสถาปัตยกรรมไทยและมุสลิม  อายุกว่า 300 ปี  สร้างด้วยไม้แค  ตอนก่อสร้างเจ้าอาวาสวัดทรายขาวและชาวไทยพุทธก็ไปร่วมสร้าง

นอกจากนี้ยังมีเรื่องราวที่น่าสนใจที่ชาวไทยพุทธที่อยู่ร่วมกับชาวไทยมุสลิมอย่างสงบสุข  มีชาวไทยมุสลิมอยู่ประมาณ 52%  ไทยพุทธประมาณ 48%  ไม่มีปัญหาอะไรกันเลย  ตำแหน่งกำนันก็มีการพูดคุยตกลงกันโดยไม่มีข้อขัดแย้งกันคือสลับกันเป็นระหว่างไทยพุทธกับไทยมุสลิม

มีความเชื่อที่หลายครอบครัวถือเป็นหลักปฏิบัติมายาวนานคือหากมุสลิมในชุมชนมีงาน คนพุทธต้องเอาข้าวเหนียวและน้ำตาลไปช่วยงาน

ไทยพุทธบางครัวเรือนเกิดลูกเกิดหลาน ก็จะนำไปให้ชาวมุสลิมตั้งชื่อให้เป็นชื่อมุสลิมด้วย เพราะจะได้เป็นสิริมงคล

ครอบครัวมุสลิมบางครอบครัวที่ลูกหลานอายุครบกำหนด และพร้อมจะเข้าพิธีสุนัตตามศาสนาอิสลามจะมีการนำหลานไปบวชเณรตามศาสนาพุทธก่อน 3 วัน เพื่อบวชให้ญาติทางฝั่งไทยพุทธ ซึ่งเป็นประเพณีปฏิบัติมาตั้งแต่สมัยรุ่นปู่รุ่นพ่อจนตกมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน

งานพุทธชาวไทยมุสลิมก็มาช่วย ส่วนงานที่มัสยิดชาวไทยพุทธก็มาตั้งแต่สมัยโบราณ

 

อย่างน้อยก็แสดงว่าปัญหาที่เกิดขึ้นคงไม่ใช่เป็นเพราะความแตกต่างทางเชื้อชาติ ศาสนา ภาษาและขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมเพียงอย่างเดียว จริงๆแล้วก็สามารถอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขได้

 

 

 

ไหนๆก็ไปถึงปัตตานีแล้วก็ต้องไปกราบหลวงพ่อทวดที่วัดช้างไห้ อ.โคกโพธิ์  จ. ปัตตานีและเยี่ยมชมที่มัสยิดกรือเซะด้วย

 

 

 

 

Facebook

เยี่ยมชมปอเนาะภูมี อ.ยะหริ่ง จ.ปัตตานี

วันที่ 5 ตุลาคม 2555  9.30-11.30 น.

ปอเนาะเดิมคือกระท่อม ที่พักอาศัยของนักเรียน หมายถึงสถานที่สอยศาสนาอิสลาม  หรือโรงเรียนนั่นเอง  มีโต๊ะครูเป็นเจ้าของปอเนาะ  การเรียนการสอนจะเป็นภาษามลายูหรืออาหรับ  นักเรียนชายและหญิงจะแยกกันอยู่อย่างเป็นสัดส่วน  ใช้บาลาหรืออาคารละหมาดเป็นที่เรียน

นอกจากสอนภาษามลายู อาหรับ  ศาสนาแล้วก็ยังสอนพื้นฐานอาชีพด้วย

ก็ได้รับฟังปัญหาเช่นทำไมพระภิกษุไทยได้รับเงิน นิตยภัต…..แต่อุสตาซหรือโต๊ะครูไม่ได้รับค่าตอบแทนอะไรเลย ?   มีหลายท่านที่จบทางศาสนามาจากตะวันออกกลาง  สอนวิชาทางศาสนาอยู่ในมหาวิทยาลัยแต่ไม่สามารถบรรจุเข้าเป็นข้าราชการได้?

ก็มีคำถามตามมาอีกมากมายเช่นทำไมเด็กไทยพุทธไม่ได้เรียนร่วมกับเด็กมุสลิมตั้งแต่เด็กๆ  โตขึ้นจะมีความสนิทสนม  เข้าอกเข้าใจ  อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างสันติได้ไหม?  ทำไมไม่เรียนด้วยกัน ?

เด็กมุสลิมที่เรียนภาษาไทยน้อย  เวลาสอบแข่งขันเข้าเรียนตามโรงเรียน  วิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยก็จะสอบแข่งขันสู้เด็กไทยพุทธไม่ได้  หรือแม้แต่การสอบบรรจุเข้ารับราชการ  จะมีแนวทางแก้ไขอย่างไร?

การศึกษาจะเป็นแนวทางทำให้เกิดสันติภาพ  ลดความขัดแย้งลงได้ในอนาคต  จะปรับปรุงการศึกษาใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้อย่างไร?

ฯลฯ

Facebook

 

เชิญชวนเขียนบทความและร่วมแสดงความคิดเห็น ………………………………………… สุธี ฮั่นตระกูล

ความขัดแย้ง ความเห็นที่แตกต่างกันเป็นปกติธรรมดาของสังคม เป็นธรรมชาติ แก้ได้ด้วยประชาชนในพื้นที่เท่านั้น

คนที่มีส่วนรับผิดชอบทุกฝ่ายต้องปรับเปลี่ยนแนวคิดใหม่ให้ตรงกันจะได้ทำงานประสานสอดคล้องกัน ต้องเลิกคิดว่าประชาชนโง่

 

“…….จะสร้างองค์ความรู้ก็เอาชาวบ้านมานั่งฟังมาอบรม และก็กลับไป ต้องเลิกให้หมดสิ่งเหล่านี้ เลิกได้แล้วล่ะ ทำไมไม่คิดว่าคุณทำกี่ปีแล้ว เคยทบทวนไหม ไม่ต่ำกว่า 20-30 ปีแล้วก็ทำแบบเดิมอยู่อย่างนี้ ถามว่าใครไม่มีความรู้ก็เจ้าหน้าที่รัฐนั่นแหละไม่มีความรู้ ต้องอบรมพวกคุณมากกว่าชาวบ้านใน 3 จังหวัด

……การคิดอบรมเขาเหมือนการจะล้างสมอง ผมว่ายังเข้าใจตรงนี้ผิด………ทหาร ตำรวจ ข้าราชการ เก่งๆ ทั้งนั้นจบปริญญาลงไปแล้วชนะคนไม่กี่คนที่นี่ได้ไหม เป็นเวลากี่สิบปีแล้วก็ยังชนะไม่ได้ แสดงว่าเขาไม่โง่หรอก แต่วิธีการคิดของคุณกับเขาผิดกัน คนของรัฐที่ลงไปทำงานในพื้นที่มักจะแก้ปัญหาโดยเปลี่ยนคนเปลี่ยนองค์กร สิ่งที่คุณควรเปลี่ยนคือความคิดคุณต้องเปลี่ยนใหม่ วิธีที่ใช้อยู่มันใช้ไม่ได้ตราบใดที่ยังไม่เปลี่ยนความคิด"

บทสัมภาษณ์ ไฟใต้อาจถึง 100 ปี …….พล.อ. เอกชัย ศรีวิลาศ

ไทยโพสต์ วันที่ 8 มกราคม 2555 http://www.thaipost.net/tabloid/080112/50714

 

 

สาเหตุของความขัดแย้งเป็นเพราะประชาชนขาดพื้นที่ปลอดภัยที่จะมาร่วมกันคิด ร่วมกันทำ ร่วมกันติดตามประเมินผล สานเสวนา อาทรเสวนา หรือ Dialogue เป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งที่จะมาช่วยให้เกิดเวทีนี้ขึ้น การพูดคุยผ่าน Social Media ก็เป็น Virtual Dialogue จึงทำให้เกิดโครงการอาทรเสวนาขึ้น มีการพัฒนา website peacetalk.in.th และ Peace Talk Facebook ขึ้นมาเพื่อเป็นพื้นที่ปลอดภัยที่จะได้มาฝึกหัดพูดคุยกันแบบอาทรเสวนาหรือสานเสวนา

โดยคาดหวังว่าจะเป็นพื้นที่ที่ทำให้เกิดความเข้าใจและฝึกฝนการสานเสวนา อาทรเสวนา แบบ Virtual Dialogue ใน Social Media และในอนาคตจะมีรายการเชิญท่านทั้งหลายมาพูดคุยกันแบบเห็นหน้ากันตัวเป็นๆ

 

การพูดคุยกันในพื้นที่ปลอดภัย (ที่เราสมมุติว่าปลอดภัย?) บางคนก็ยังคิดว่าไม่มีความรู้ ไม่มีความสามารถ กลัว(แปลว่ายังรู้สึกไม่ปลอดภัย) อาย &%@@_%+_+)%)(!&%*(&!)+!

หรือว่ายังมีแนวคิดแบบ Exclusivism คือเชื่อว่ามี “คำตอบสุดท้ายที่สมบูรณ์” หรือ “เป็นทางสายเดียว หรือทางสายเอก “ ของคนอื่นที่ไม่เหมือนนี้ผิดหมด ไม่ต้องพูดคุย ไม่ต้องฟัง ไม่ต้องเรียนรู้จากผู้อื่นแล้ว

ยุคนี้น่าจะมีแนวความคิดแบบ Pluralism ที่ยอมรับความแตกต่าง ความหลากหลายของความคิด ความเชื่อ การเปิดใจ พูดคุย เรียนรู้ร่วมกันโดยผ่านการสานเสวนาหรืออาทรเสวนา จะช่วยให้เข้าอกเข้าใจกันมากขึ้น รักกันและอยู่ร่วมกันอย่างสันติได้

 

บาง website จะมีผู้คนมาพบปะพูดคุยกันมาก อาจเป็นเพราะรู้สึกปลอดภัย สนุกสนาน เป็นกันเอง ไม่ใช่เป็นวิชาการมากเกินไป มีเสียง อิอิ…อิอิ…..เป็นครั้งคราว ทำให้สบายใจ สนิทสนม แต่ Facebook Peace Talk ก็จะมีคนมาพูดคุยกันน้อย ถ้าเป็น peacetalk.in.th ก็ยิ่งจะเงียบไปเลย อาจเป็นเพราะบรรยากาศเป็นเชิงวิชาการมากเกินไปหรือไม่ ?

 

อยากให้ทุกๆท่าน ทะลายกำแพง ออกจากไข่แดง ก้าวข้ามขอบ..ฯ ออกมาพบปะพูดคุยกันให้มากขึ้นกว่านี้ เพราะเราถือว่าทุกคนเท่าเทียมกัน ไม่มีใครเก่งกว่ากัน ไม่ใช่เป็นเวทีของผู้รู้มาสอนผู้ไม่รู้ แค่เขียนว่าสังเกตเห็นอะไร? รู้สึกอย่างไร? เรียนรู้อะไร ? อยากทำอะไร? ซึ่งคำตอบต่างๆเหล่านี้เป็นคำตอบที่ถูกต้องทุกคำตอบเพราะเป็นสิ่งที่ท่านสังเกต สิ่งที่ท่านรู้สึก สิ่งที่ท่านเรียนรู้ สิ่งที่ท่านอยากทำ ไม่จำเป็นต้องเหมือนใครก็ได้ ไม่มีผิด ไม่มีถูก

 

อยากเชิญชวนทุกท่านมาช่วยกันเขียนบทความสั้นๆแสดงความคิดเห็นของท่าน ร่วมแสดงความคิดเห็นต่อความคิดเห็นของคนอื่นๆที่อาจเห็นตรงหรือเห็นต่างจากท่านอย่างอาทรเสวนา…….

 

ทำสิ่งเล็กๆที่ยิ่งใหญ่ ไม่ต้องกลัวความล้มเหลว ไม่หวังสิ่งตอบแทน แต่ทำเพราะเป็นสิ่งที่ต้องทำ…..ดร.นิกร วัฒนพนม

Facebook

วิชชุกร คำจันทร์ นักบิน บริษัท การบินไทย จำกัด

สนใจที่ลีโอพูด  มันสะท้อนให้เห็นถึงความกังวล  ถ้าเยาวชนถูกครอบงำจะเป็นอันตรายมาก  แต่แสดงว่าขบวนการยังไม่สามารถครอบงำเยาวชนได้  การแบ่งแยกดินแดน  ถ้าได้มาแล้วไม่สงบก็ไม่อยากได้

ถามอาจารย์ว่าคนในพื้นที่จบปริญญาตรีเพียง 4% ทำไม?  อะไรเป็นอุปสรรค ?  เรื่องภาษาหรือนโยบายภาครัฐ

อับดุลอซิซ ตาเดอินทร์ ประธานฝ่ายสิทธิมนุษยชน  สมาคมยุวมุสลิมแห่งประเทศไทย

สถานการณ์ความไม่สงบ  ทำให้มีผลต่อการศึกษาที่ตกต่ำจะแก้ไขอย่างไร?  ปอเนาะมีปัญหาอะไร?  จะแก้ไขอย่างไร?

เกียรติเกริกไกร ใจสมุทร รองเลขาธิการมูลนิธิ อัศนี พลจันทร (นายผี)

ปัยหาคลุมเครือไม่ชัดเจน  เข้าใจแตกต่างกันออกไปโดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ของรัฐ  แนวทางของกลุ่มเชื่อมโยงกับความต้องการของประชาชนในพื้นที่ไหม? เช่นกลุ่มคิดว่าควรเจรจา  ประชาชนคิดอย่างไร?

อาเต็ป โซ๊ะโก ประธานเครือข่ายเยาวชนนักศึกษาเพื่อพิทักษ์ประชาชน

ถ้าต้องคุยเพื่อเปลี่ยนความคิดจะทำอย่างไร ?

เคยลงพื้นที่  ชาวบ้านไม่ต้องการความรุนแรง  ไม่ต้องการแบ่งแยกดินแดน  แต่มีความสนใจในเขตปกครองพิเศษ  อยากได้การปกครองตนเอง

ทำไมขบวนการอยู่ได้ ?  มีกองกำลัง 3,000 คน  มีสมาชิกกับแนวร่วมอีกมาก  จะเปลี่ยนความคิดอย่างไร?  หรือจะปราบปรามอย่างไร?

นายลีโอ เจ๊ะกือลี ผู้แทนเครือข่ายเยาวชนสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

การสรุปอาจเป็นนามธรรมมาก  ไม่ใช่ปัญหาของภาคใต้  แต่เป็นปัญหาทางเหนือ  อีสาน  ภาคกลางด้วย  เพราะมนุษยธรรมหายไปเรื่อยๆ  ปัจจุบันมนุษยธรรมขาดหายไป  เจ้าหน้าที่ชั้นผู้น้อยถูกใช้อย่างไม่มีความเมตตา  นายทหารระดับสูงไม่มีมนุษยธรรม  มองชีวิตลูกน้องไม่มีค่า

มนุษยธรรมจะก้าวข้ามศาสนา  ความขัดแย้ง  ในระยะยาวปัญหาจะลุกลามไปที่อีสาน  จะมีการใช้อาวุธก่อความรุนแรงขึ้นอีก  เยาวชนเป็นเหยื่อของความรุนแรง  ถูกจับมาก

ปัญหายาเสพติดเป็นปัญหามาก  ถ้าขบวนการใช้ยาเสพติดจะเป็นกองกำลังที่น่ากลัวมาก  เยาวชนจะมาไถ่บาปด้วยการต่อสู้กับรัฐ

อ. ประสิทธิ์ เมฆสุวรรณ รักษาการประธานสภาประชาสังคมชายแดนใต้

การศึกษาขนาดเอามาเรียนด้วยกันมานาน (พุทธกับมุสลิม) ยังพูดกันไม่รู้เรื่อง  ตอนนี้ให้เอกชนสอนตั้งแต่อนุบาลไปถึงระดับมหาวิทยาลัย  เด็กต่างวัฒนธรรมไม่ได้เรียนร่วมกันกับคนต่างวัฒนธรรม  อะไรจะเกิดขึ้นใน 20 ปีข้างหน้า  กระทรวงศึกษาธิการไม่ได้คิดเรื่องนี้เลย

ทางภาคใต้ผู้ปกครองกลัวเด็กจะหลงทางจึงอยากให้สอยศาสนา

เด็กหลงผิดต้องการชดใช้ด้วยชีวิต  เป็นทางลัดไปสวรรค์  เด็กเรียนปริญญาตรีน้อย  การชี้นำอยู่ที่โรงเรียน  ไม่ให้มาเรียนกับ”ซีแย”  มหาวิทยาลัยของรัฐ  รัฐเปิดโอกาสแต่เด็กไม่มาเรียนเอง

พันเอก ดร. พิเชษฐ คงศรี นายทหารปฏิบัติการกองบัญชาการกองทัพไทย

ทุกคนพยายามหาจุดร่วม  ความหลงผิดในความคิดความเชื่อ  การไม่เปิดใจในการรับรู้หรือเรียนรู้  อาจเชื่อว่าเป็นบาป  จึงมุ่งเรียนทางศาสนามากกว่า  ทำให้ขบวนการใช้เยาวชนจากการหล่อหลอมจากสถานศึกษา  มีการบ่มเพาะจากครูสอนศาสนาบางคนทำให้เกิดความเข้าใจผิด

การให้ความรู้กับผู้สอนน่าจะมีความสำคัญ  ต้องทำไปพร้อมกับการพัฒนาความเป็นอยู่  สถานภาพของครูผู้สอนศาสนา  จะไม่มีการถ่ายทอดสิ่งที่ผิดไปสู่เยาวชนต่อไป

อ. อับดุลเลาะ หะยียามา นายกสมาคมปัญญาชนมุสลิมจังหวัดชายแดนภาคใต้

ทางรัฐบาลส่งครูที่มีคุณภาพเข้ามาประจำที่หน่วยงานของ สพฐ.  ภาษาไทยดีมาก  แต่ทำให้โรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามขาด

การบริหารโรงเรียนต้องมองด้านความมั่นคง  ปัจจุบันแย่มาก  ภาษาไทยแย่มาก  อยากให้ส่งครูภาษาไทยมาช่วยภาคใต้มากๆ  ปัจจุบันที่ว่ามีการชี้นำไม่ให้เรียนด้านวิชาชีพ  การเรียนในศาสนาอิสลามมีวิชาที่บังคับในศาสนา  แต่วิชาแพทย์ วิศวะ  การบริหารจัดการก็ไม่ค่อยนิยมเรียนกัน

คนที่เก่งๆทางใต้จะไปเรียนที่มาเลเซีย  เรียนจบก็ไม่กลับมา  เป็นบุคคลสำคัญๆที่มาเลเซีย

สว. อนุศาสตร์ สุวรรณมงคล สมาชิกวุฒิสภาจังหวัดปัตตานี

การศึกษาของโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามเน้นปริมาณ  ไม่เน้นคุณภาพเพราะเงินอุดหนุนจากรัฐบาล  เม็ดเงินที่ลงไปสูงมาก  แต่ขาดการดูแล  คุณภาพมีปัญหา

มิติของความรุนแรง  มีความเกลียดชัง ความโกรธแค้น  ความหวาดระแวงระหว่างคน 2 ศาสนาที่รุนแรงและขยายตัวมากขึ้น

Mini Civil War  อาจเกิดขึ้น  อ้างความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน  มีการติดอาวุธให้กับประชาชน  ตาต่อตา  ฟันต่อฟัน  อาจเกิดขึ้น

อ. โซรยา จามจุรี ผู้ประสานงานเครือข่ายผู้หญิงเพื่อสันติภาพชายแดนใต้

มีปัญหาความยุติธรรม  รัฐบาลตั้งหน่วยงานมาดูแลผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์  เรื่อง พรก. ควรให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการคิด

ผู้ต้องขังเป็นนักโทษการเมือง  ผู้ที่ถ฿กควบคุมตัวตาม พรก. พรบ. โดยไม่มีความผิด  ไม่มีการเยียวยา  คนเหล่านี้ขาดโอกาสทางการศึกษาและอาชีพการงาน  เสียชื่อเสียงและเสียโอกาส

ทั้งฝ่ายรัฐและขบวนการก็อ้างประชาชน  ต้องสร้างความเข้มแข็งให้ประชาชน  ให้อิสระพอที่ขะบอกว่า  ต้องการอะไร?

สามารถ วราดิศัย รองผู้ว่าราชการจังหวัดนราธิวาส

อยู่มาหมดแล้วทั้ง 5 จังหวัด   ไม่อยากให้ shock กับความรู้สึกคำว่าขาดมนุษยธรรม  ภาคอื่นๆอาจเกิดเหตุการณ์ขึ้น  ประเทศไทยมีความสมานฉันท์สูงมาก

พลเอก เอกชัย ศรีวิลาส ผู้อำนวยการสำนักสันติวิธีและธรรมาภิบาล  สถาบันพระปกเกล้า

ปัจจุบันการศึกษามีปัญหาที่ต้องหาทางแก้ไข  ทหารเองก็หลงผิด  ไม่ใช่เฉพาะคนในพื้นที่ที่หลงผิด  อย่าเอาใจตัวเองเป็นที่ตั้ง  อยากให้เขาเหมือนเราจะหลงทาง  ต้องเอาใจเขาเป็นที่ตั้ง  ต้องศึกษาคนทางใต้ให้มากขึ้นกว่านี้

Facebook

 

4 ตุลาคม 2554 17.00-19.00 น.   โรงแรมซีเอส ปัตตานี

เป็นการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับภาคประชาสังคมจังหวัดชายแดนภาคใต้ 

สว. อนุศาสตร์ สุวรรณมงคล  สมาชิกวุฒิสภาจังหวัดปัตตานี

อ. โซรยา จามจุรี  ผู้ประสานงานเครือข่ายผู้หญิงเพื่อสันติภาพชายแดนใต้

อ. อับดุลเลาะ หะยียามา  นายกสมาคมปัญญาชนมุสลิมจังหวัดชายแดนภาคใต้

อ. อัฮหมัดสมบูรณ์ บัวหลวง  อดีตกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ

อ. ประสิทธิ์ เมฆสุวรรณ  รักษาการประธานสภาประชาสังคมชายแดนใต้

นายลีโอ เจ๊ะกือลี  ผู้แทนเครือข่ายเยาวชนสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

 

สว. อนุศาสตร์ สุวรรณมงคล  สมาชิกวุฒิสภาจังหวัดปัตตานี

ความรุนแรงเป็นรูปแบบสัญญลักษณ์

- 25 มกราคม  พระภิกษุที่ออกบิณฑบาตรถูกยิงเสียชีวิต

- 3  กุมภาพันธ์  ที่ปอนาเละ  5 ศพ  มีศึกษานิเทศก์ 1 คน

- 11 กุมภาพันธ์  ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน ครู  สามีภรรยา 1 คู่ ถูกยิงแล้วเผา

- 3  มีนาคม  โต๊ะอิหม่ามถูกยิง

- 5 มีนาคม  พระสงฆ์ถูกยิงขณะบิณฑบาตร  เสียชีวิตและบาดเจ็บ

- 3 พฤษภาคม  มีการกราดยิง 4 ศพที่บันนังสะตา

เป็นการตอบโต้  เอาคืน  ล้างแค้น

 

อ. ประสิทธิ์ เมฆสุวรรณ  รักษาการประธานสภาประชาสังคมชายแดนใต้

ครูตายไป 148 คนแล้ว  จะดับไฟใต้อย่างไร?  คุยกันมา 38-39 ปีแล้ว  เป็นแบบนี้มา 100+ ปีแล้ว  คนที่อยู่จะช่วยอะไรได้บ้าง ?   การจะดับไฟใต้ต้องศึกษาให้รู้ชัดก่อนว่าตัวคนที่ก่อเหตุเป็นใคร ?

ฟันธง  บทบาทนี้เป็นของขบวนการแบ่งแยกดินแดน BRN คนในพื้นที่ทราบหมดแต่ไม่กล้าพูดเพราะเจ้านายไม่เชื่อ  ถ้าทราบความจริงจะตกตะลึง

เหตุการณ์ใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้  ถ้ายังใช้แว่นอันเดิมดู  เสียหายแน่  ฝ่ายขบวนการจบ ปริญญาโท  ปริญญาเอก  ไม่ใช่เด็กติดยา  ต้องเห็นให้ชัดก่อนว่าใครก่อเหตุ   เรามัวแต่รักษาอาการข้างเคียง

เมื่อรู้คู่ต่อสู้ต้องทำ 3 เรื่อง

1. ต่อสู้ทางความคิด

2. ต่อสู้ทางการเมือง

3. ต่อสู้ทางทหาร

 

ต้องจัดองค์กรที่เหมาะสมเพื่อทำงาน  เพราะที่ผ่านมาหมดเงินไปหลายแสนล้านบาทแล้ว  ท่านปรีดีเสนอ  การขยายประชาธิปไตย  การพัฒนาคุณภาพชีวิต  การดูแลความยุติธรรมและการดูแลวัฒนธรรม  แต่ไม่มีใครทำ

คนที่มาทำงานด้านนี้จะรู้ทุกอย่างเมื่อเกษียณอายุราชการ  คนที่อยู่ภาคใต้มาตลอดชีวิต  ถ้าไม่สนใจก็ไม่รู้เรื่องเหมือนกัน  พ่อแม่เด็กที่เสียชีวิตในการก่อความไม่สงบก็ยังไม่รู้เรื่องเลย  เหตุการณ์รุนแรงขึ้น  ไม่ดีขึ้น

แก้ไขมา 8 ปีแล้วไม่ดีขึ้น  เพราะแก้ปัญหาไม่ถูกทาง  โรงเรียนที่สอนอยู่เคยมีเด็ก 800 คน  หลังปี 47 มี 300กว่าคน    ปัจจุบันเหลือเด็ก 27 คน

อ. อับดุลเลาะ หะยียามา  นายกสมาคมปัญญาชนมุสลิมจังหวัดชายแดนภาคใต้

เคยเป็นครู  เคยเป็นสมาชิกสภาจังหวัด  เคยกินข้าวแดง  ที่อาจารย์ประสิทธิ์พูดเป็นความจริง  ที่มีเหตุการณ์รุนแรงเพราะต้องการแยกดินแดน  ดูจากที่มีการติดป้าย  เขียนตามถนน

ข้อเท็จจริง  ดินแดนแถบนี้เคยเป็นดินแดนที่มีอธิปไตยมาก่อน  แทบทุกประเทศก็จะมีปัญหาแบบนี้  สิ่งที่สำคัญคือต้องมาพูดคุยกัน

นอกจากด้านประวัติศาสตร์ที่ขัดแย้งกันแล้ว  การปกครองของรัฐไทยก็ไม่มีความยุติธรรม  ตั้งแต่การสอบเข้าเรียน  การสอบเข้ารับราชการ  เด็กทาง 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้เพราะไม่ค่อยรู้ภาษาไทย  การจัดสรรทรัพยากรในพื้นที่ก็ไม่เป็นธรรม    การขาดการศึกษาและความยากจนทำให้มีปัญหา

การแก้ปัญหา  เอกสารการวิจัยทั้งของ มอ.  สถาบันพระปกเกล้า  หรือต่างประเทศก็มีมากมาย  ถ้าจะแก้ปัญหาต้องดูว่า  เขาอยากได้อะไร ?  อยากได้เอกราช  ให้ได้ไหม?  ถ้าให้ไม่ได้ก็ต้องพูดคุยกัน  เหตุการณ์ร้ายที่ยิงทหารกลางวันแสกๆต้องใช้คนมากกว่า 30 คนในการทำงาน

อะไรทำได้  อะไรทำไม่ได้ก็ต้องมานั่งพูดคุยกัน  ทำความเข้าใจกัน  ต้องเข้าใจความเป็นคนมลายูของคนที่นี่    ดูเรื่องความเสมอภาคในการเมืองการปกครอง  ด้านการศึกษา

นายลีโอ เจ๊ะกือลี  ผู้แทนเครือข่ายเยาวชนสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

ฝ่ายความมั่นคงมองเยาวชนไปในทางลบ  ต้องดูกันยาวๆ  ไม่ใช่ดูแค่วันสองวัน 

ฝ่ายรัฐเห็นว่าเป็นการก่อความไม่สงบ  แต่ชาวบ้านมองว่าเป็นองค์กรปลดปล่อยหรือเป็นการปฏิวัติ  รัฐต้องวิเคราะห์อย่างละเอียด

ฝ่ายก่อความไม่สงบสามารถทำได้หลายๆจุดในเวลาเดียวกันเพราะเป็นองค์กรที่มีการบริหารจัดการที่ดี  จึงเป็นงานหนสักของเจ้าหน้าที่  การปฏิวัติมีการเสียสละ  เจ้าหน้าที่ต้องเสียสละเป็น 2 เท่าของพวกปฏิวัติ

องค์กรปฏิวัติต้องการอะไร?  มียุทธวิธีอย่างไร?  ขบวนการมีการวิเคราะห์ที่ดีมาก  ไม่ใช่ความผิดของทักษิณ  มีการวางแผนมาก่อนแล้ว  เพียงแต่เป็นโอกาสที่ที่ดี  ขบวนการมีการวางแผนอย่างรอบด้าน

เข้าใจ เข้าถึง  และพัฒนา เป็นแนวทางของในหลวง  แต่เจ้าหน้าที่เอามาทำกลับกัน  ไม่มีคำว่ารัก   ถ้าไม่มีคำว่ารัก  จะไม่มีวันเข้าใจ  เข้าถึง

ขบวนการมีการเสียสละเพราะความรู้สึกรักในความเป็นชาติพันธุ์เดียวกัน  อุดมการณ์ร่วมกัน  เข้าถึง   หน่วยราชการเข้าไม่ถึง  แต่ขบวนการเกาะติดในพื้นที่

การดับไฟใต้ต้องคุยกันยาวมาก  การแก้ปัญหาในพื้นที่ไม่ใช่แก้ด้วยการหยิบยื่นให้   แต่ต้องให้ประชาชนกำหนดชะตากรรมเอง  เป็นความสงบระยะยาว

การแยกเป็นอิสระ  ขบวนการก็ไม่มีความสามารถในการปกครอง  ก็ยังคงมีปัญหาอยู่ดี

 

อ. โซรยา จามจุรี ผู้ประสานงานเครือข่ายผู้หญิงเพื่อสันติภาพชายแดนใต้

ทำงานด้านการเยียวยามามาก  ไม่ใช่แค่เสียชีวิต 4,000 กว่าคน  แต่การเป็นกำพร้า  หม้ายก็เป็นปัญหาในพื้นที่  ตอนหลังคุณหมอเพชรดาว  โต๊ะมีนา ก็มาทำงานด้านการเยียวยาแทน

ผู้หญิงเสียชีวิตในเหตุการณ์  333 คน  บาดเจ็บ 1,606 คน  และยังเป็นเหยื่อทางอ้อม  ผู้หญิงและเด็กไม่น่าจะต้องมาเป็นเหยื่อทางอ้อม  มีหญิงหม้ายประมาณ 2,000 คน  เด็กกำพร้าอีก ประมาณ 5,000 คน  เป็นปัญหาครอบครัวและด้านจิตใจ

มีการจัดหานมให้เด็กทารก  ทุนการศึกษาให้ลูก  จักรเย็บเพื่อให้ประกอบอาชีพ  ระยะหลังรัฐก็เริ่มเข้ามาดูแลเรื่องเหล่านี้

ตอนหลังนี้มาทำงานด้านการลดความขัดแย้งของคน 2 ศาสนา  ใช้เครือข่ายผู้หญิงเพื่อสันติภาพชายแดนใต้   มีการสื่อสารออกไปเพื่อบอกเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้น  แล้วก้าวข้ามเหตุการณ์เหล่านี้ได้อย่างไร ?

มีรายการวิทยุ “เสียงจากผู้หญิงชายแดนใต้”  มีเรื่องราวของเด็กสาวชาวไทยพุทธที่พ่อและปู่ตาย  แต่ไม่โกรธ  ไม่เกลียดมุสลิม

มีผู้หญิงมุสลิมที่สูญเสียสามีแต่ก็ยังใช้สันติวิธี

มีผู้คนจากทุกศาสนาที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์  ถ้าไม่แก้ไขจะเป็นเรื่องใหญ่ในอนาคต  การแก้ปัญหาก็ไม่ใช่แบบ “ไวไว” 

ต้องเจรจากับฝ่ายขบวนการ  แต่เป็นใครล่ะ ?  รัฐต้องแสวงหาแนวทางใหม่ๆเพื่อแก้ปัญหา  รัฐบาลใหม่ควรส่งสัญญาณด้านบวกในการแก้ปัญหา  เช่น

- การให้ใช้ภาษามลายูควบคู่กับภาษาไทย

- การเตรียมให้พร้อมกับประชาคมอาเซียนก็ต้องให้ใช้ภาษามลายู  พูดเรื่องนี้สมัยก่อนก็คงมีคนต่อต้าน  แต่ปัจจุบันคงเห็นด้วย  ภาษาเป็นหัวใจของอัตลักษณ์

- มองที่ตัว Actor 

มีมวลชนอยู่ได้ตั้ง 7-8 ปีอย่างไร?  

โครงสร้างอำนาจรัฐไม่เป็นธรรมอย่างไร?

ความคิด  ทำไมคิดว่าไม่ได้รับความเป็นธรรม  ทำไมประชาชนจำนวนหนึ่งจึงยังสนับสนุน

มองด้านวัฒนธรรม  ศาสนา

ถ้ายังไม่เข้าใจตรงนี้ก็คงจะแก้ปัญหาไม่ได้  การคิดว่าเป็นการแบ่งแยกดินแดนก็อาจใช้ยาแรงไป  ใช้กำลังในการปราบปรามก็ไปกระทบประชาชนผู้บริสุทธิ์   

 

Facebook

4 ตุลาคม 2554  10.15 –12.00 น. ศุนย์ประชุมนานาชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่  โดยกรรมการศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้ (Deep South Watch)

ผศ. ดร.ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

มูฮำมัดอายุบ ปาทาน (ผู้สื่อข่าวมติชน, Bangkok Post  ประจำจังหวัดยะลา)

พันธกิจของ Deep South Watch 8nv

1. จัดการข้อมูล ความรู้

2. สร้างความเข้าใจที่ถูกต้องให้สังคม

3. เปิดพื้นที่การมีส่วนร่วมในการร่วมคลี่คลายปัญหาความขัดแย้ง

ซึ่งต้องทำงานร่วมกันระหว่างภาควิชาการ  ภาคประชาสังคมและภาคสื่อสารสาธารณะ

มูฮำมัดอายุบ ปาทาน

การแก้ปัญหาชายแดนภาคใต้ใช้ฐานคิดแบบความรู้สึกไม่พอต้องใช้ความรู้ด้วย

มีการเรียกร้องจากคนในพื้นที่  คนข้างนอกจะว่าอย่างไร?

7 ปีที่ผ่านมาบอกอะไรกับสังคมใหญ่ ?  แล้วจะเอาอย่างไรต่อไป ?

คิดแบบง่ายๆ  โจรกระจอก!!  ขาดการมองมิติทางวัฒนธรรม  ในต่างประเทศบางกรณีใช้ทหารเป็นล้านคนยังยุติปัยหาไม่ได้

การคิดจากคนข้างนอก  ใช้ฐานความรู้สึก  เป็นการคิดแบบเหมารวม  คนในจังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นคนกลุ่มน้อยในพื้นที่ประเทศไทย  แต่เป็นคนกลุ่มใหญ่(ทางด้านภาษา ศาสนาและวัฒนธรรม)ในเอเซีย  ไม่ว่าจะชอบไม่ชอบ  แต่พื้นที่เป็นมลายู  ถ้าลงพื้นที่จริงก็จะเห็น  ถ้านอนในโรงแรม  ไปไหนก็มีกำลังคุ้มกันก็จะไม่เห็น

ความรุนแรงที่เกิดขึ้นมีการจัดตั้ง  มีที่มาที่ไป  มีเป้าหมาย  ไม่ใช่ทำแบบงี่เง่า  เปลี่ยนการรบในป่ามาเป็นรบในเมือง  กระจายไปทุกที่  ทหารก็คงเอาไม่อยู่

ในปี 2547 มีขบวนการปล้นปืน  มีการก่อความไม่สงบ  ถ้าวิเคราะห์ดูถ้าขบวนการสามารถปล้นปืนได้  เหตุการณ์ต่างๆเด็กดี  เด็กเรียนมีส่วนร่วม  แต่มีการสร้างเรื่องราวเป็นเด็กติดยา ฯ

สิ่งที่กังวลคือ

1. ความรุนแรงในภาคใต้จะรุนแรงและเรื้อรัง  ความขัดแย้ง ความรุนแรงมีผลกับความรู้สึกของผู้คน  จะพัฒนาไปเรื่อยๆทั้ง 2 ฝ่ายซึ่งเป็นเรื่องที่อันตราย

2. การแก้ปัญหาภาครัฐ มีเจ้าภาพมาก  หลายหน่วยงานซึ่งเป็นเรื่องที่ดี  แต่ขาดการบูรณาการ  มีกฏหมายพิเศษหลายฉบับ

3. การละเมิดสิทธิมนุษยชนมาจากทั้ง 2 ฝ่ายทั้งรัฐและขบวนการ

ขบวนการคือใครก็มองไม่ตรงกัน  7 ปีแล้วยังไม่รู้ใครทำ  มีการทำ Scenario ก็พบว่า  ถ้ารัฐไม่ปรับ  ขบวนการไม่ปรับก็แหลก

การกระจายอำนาจน่าจะเป็นแนวทางการแก้ไขปัญหา  การแก้ปัญหาต้องร่วมกันทุกภาคส่วน

ชาวต่างชาติสนใจเรื่องภาคใต้มากขึ้น  ทำไม?

การทำงานทางการเมืองไม่น่าจะบรรลุผลถ้าดูจากข้อมูลเหตุการณ์  ด้านการทหารใช้กำลังพลจำนวนมากรวมทั้งอาวุธยุทโธปกรณ์  แต่สถานการณ์ก็ยังไม่ดีขึ้น  มีการสูญเสียชีวิตและบาดเจ็บล้มตายจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆซึ่งสักวันหนึ่งอาจถึงจุดที่นานาชาติจะเข้ามายุ่งเกี่ยวด้วย

สังคมใหญ่อธิบายภาคใต้จากความรู้เก่า  การศึกษาวิจัยก็ฉาบฉวย  ยังอธิบายไม่ได้ว่าขบวนการใช้อะไรยึดโยงกิจกรรม  สังคมใหญ่ต้องเข้าใจปัญหาที่เกิดขึ้น  ต้องสนใจ  ปล่อยให้ต่อสู้กันเองต่อไปไม่ได้  ต้องช่วยกันผลักดัน  ขบวนการไม่ต้องการแตกหักทางการทหารแต่ต้องการแตกหักทางการเมืองเพราะต่างชาติเริ่มให้ความสนใจ

รัฐไทยมีปัญหาในการจัดการคนกลุ่มน้อยในประเทศ  แต่เป็นคนส่วนใหญ่ในพื้นที่  สันติธานีให้ไปดูที่ Big C  Big C ใช้ภาษามลายู  เอกชนไปไกลกว่า  ภาษามลายูไม่ใช่ภาษาของผู้ก่อการร้าย  เป็นภาษาไทยภาษาหนึ่ง  เป็นภาษาพ่อภาษาแม่ของคนในพื้นที่

ถ้าจะดูตัวชี้วัดก็ดูง่ายๆว่าถ้าสถานการณ์ปกติจะมีคนมาขายไก่ปิ้งอยู่ที่หน้าโรงพัก  ไม่ใช่มีรั้วลวดหนาม  กระสอบทราย  อาวุธยุทโธปกรณ์เต็มโรงพัก

ฝ่านรัฐเริ่มจะเปลี่ยน  ต้องเปิดพื้นที่ให้คนเห็นต่างมาพูดคุยกัน  สร้างขบวนการพูดคุย  กระจายอำนาจให้ประชาชนมีส่วนร่วม  ต้องปรับโครงสร้างทางการเมือง

กิจจา อาลีอิสเฮาะ ผู้ช่วยเลขาธิการคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย

Deep South Watch เป็นศุนย์ที่รวบรวมข้อมูล  ได้รับการยอมรับ  อยากถามว่ารัฐบาลไม่ค่อยยอมรับฟังภาคประชาสังคมทั้งๆที่หน่วยราชการรายงานไม่ครบ

Deep South Watch ศึกษาว่าไม่ควรต่อ  พรก. การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 แต่รัฐบาลก็ต่อ  เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้การแก้ปัญหาไม่สำเร็จ

ผศ. ดร.ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

ข้อเสนอจากประชาชน ภาคประชาสังคมมักไม่ได้รับการยอมรับจากเจ้าหน้าที่ของรัฐแบบว่าเข้าทางโจร เจ้าหน้าที่ของรัฐที่ทำงานในพื้นที่นานๆจะปรับตัวเริ่มใช้นโยบายสันติสุข  มีการเรียนรู้เกิดขึ้น

แม่ทัพภาค 4  ปัจจุบันเน้นต้องไม่ใช้ความรุนแรง  แต่ก็ยังมีคนที่เชื่อว่าต้องใช้ความรุนแรง  แต่หลายๆคนก็เริ่มเห็นตรงกันว่าจะไปถึงทางตัน

การกระจายอำนาจเริ่มเป็นแนวทางแก้ปัญหา  กฏหมายพิเศษก็มีปัญหาต้องปรับ

Deep South Watch ไม่ได้เสนอให้เลิกกฏหมาย  แต่ใช้อันอื่นได้ไหม?  คนที่ถูกจับกุมจะแก้ไขอย่างไร?  การไกล่เกลี่ยจะทำอย่างไร?  อยู่ที่กระบวนการเรียนรู้

Mindset ของเจ้าหน้าที่รัฐต้องเปลี่ยน  รัฐก็พยายามเปลี่ยน ก็ยังพอจะมีความหวังอยู่

ปัญหาเริ่มมานานแล้ว  ไม่ใช่เริ่มเกิดในปี 2547  รัฐไม่ต้องการให้ต่างชาติเข้ามายุ่ง  จึงพยายามเปลี่ยนภาพของขบวนการ   ไม่ต้องการยกระดับการต่อสู้  ให้เห็นว่าเป็นปัญหาของท้องถิ่น  ไม่ใช่ปัญหาระดับโลก

การเจรจาต้องให้คนส่วนใหญ่ทั้งประเทศมาช่วยด้วย  แนวทางของขบวนการชัด  แต่อาจต่อรองได้  คนที่จับอาวุธขึ้นมาต่อสู้อย่างยาวนาน  เอาชีวิตตัวเองเข้าแลกแล้ว  คงจะให้จบง่ายๆไม่ได้  ต้องมีขบวนการพูดคุย ซึ่งจะนำไปสู่ขบวนการเจรจา

อับดุลอซิซ ตาเดอินทร์ ประธานฝ่ายสิทธิมนุษยชน  สมาคมยุวมุสลิมแห่งประเทศไทย

ฟังมูฮำมัดอายุบ ปาทาน  ดูจากสถิติแล้ว  รัฐ  ขบวนการ  ภาคประชาสังคมก็ปรับต้ว

รัฐบาลใหม่  นโยบายภาคใต้ยังไม่ชัดเจน  แต่ทหารก็ปรับตัวมาก  การซ้อมทรมานก็ลดลง  องค์กรเอกชนเริ่มเข้มแข็งขึ้นในการตรวจสอบการทำงานของภาครัฐ

โครงสร้างภาครัฐชัดเจนแต่ขาดการบูรณาการ  ถ้ารัฐไม่มีเอกภาพ  ปัญหาไม่จบ

พันเอก ดร. พิเชษฐ คงศรี นายทหารปฏิบัติการกองบัญชาการกองทัพไทย

ทางทหารก็พยายามทำอยู่ภาครัฐมีจุดยืนในการมองปัญหาแบบ Top Down   การแก้ปัญหาภาคใต้ต้องใช้มิติทางสังคม  คนใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ต้องการอะไร ?  รูปแบบการปกครองท้องถิ่นและการกระจายอำนาจ  ทำไมยังตอบสนองความต้องการของประชาชนไม่ได้

อยากฝาก Deep South Watch ต้องจัดทำข้อมูลที่มีคุณภาพมาตรฐาน  ต้องส่งสัญญาณทิศทางที่ควรจะเป็นว่ารัฐควรปรับนโยบายอย่างไร?  เพราะหน่วยงานของรัฐไมาสามารถประเมินผลได้อย่างมีประสิทธิภาพ

พญ. เพชรดาว โต๊ะมีนา

เป็นคนที่อยู่ในพื้นที่และเป็นนักศึกษาหลักสูตรสร้างเสริมสังคมสันติสุขรุ่นที่ 2  ทำเรื่องสันติธานี มูฮำมัดอายุบ ปาทาน  ตั้งโจทย์ว่า  สังคมใหญ่มองปัญหานี่อย่างไร?  คนในพื้นที่ห้ามเลือด  เช็ดเลือด  นับศพ

การลงพื้นที่ดูงานจำเป็นมาก  นักศึกษารุ่นที่ 2 ก็ลงพื้นที่ดูงานแล้วก็พบเห็นว่าสิ่งที่เป็นอยู่ไม่ตรงกับที่เคยเข้าใจ  ฝ่านรัฐต้องการอำนาจ  ความมั่นคง  ฝ่ายขบวนการต้องการเอกราช

ประชาชนต้องการอะไร? การกระจายอำนาจ  ท้องถิ่นลักษณะพิเศษ  เขตปกครองพิเศษ  แบ่งแยกดินแดน  ……คำตอบคืออะไร?   อะไรจะตอบโจทย์ข้อเรียกร้อง 7 ข้อของหะยีสุหลง  ซึ่งเป็นคุณปู่

Facebook

ในการศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตรชั้นสูงการเสริมสร้างสังคมสันติสุขของสถาบันพระปกเกล้า  นอกจากมีการเชิญนักวิชาการ  ผู้ที่รับผิดชอบทำงานด้านความมั่นคง  เจ้าหน้าที่ระดับนโยบายและผู้ปฏิบัติ ภาคประชาสังคม ปราชญ์ชาวบ้าน  ประชาชนผู้ที่ได้รับผลกระทบมาเป็นวิทยากรแล้ว  ยังมีการลงพื้นที่ที่มีปัญหาความขัดแย้ง  เพื่อให้นักศึกษาได้สัมผัสบรรยากาศจริงในพื้นที่  ได้รับฟังจากฝ่ายต่างๆที่เกี่ยวข้องในเหตุการณ์ที่อาจไม่สดวกที่จะเดินทางมาเป็นวิทยากร  การศึกษาดูงานในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่างก็เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาในหลักสูตรนี้

การศึกษาดูงานที่จังหวัดสงขลา ปัตตานี  ยะลาและนราธิวาสในวันที่ 4-7 ตุลาคม 2554  ก็มีรายการ

- รับฟังสถานการณ์ปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยกรรมการศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้ (Deep South Watch)  ที่ห้อง Conferrence ศูนย์ประชุมนานาชาติ  มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่

- มีการพบปะแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับภาคประชาสังคมจังหวัดชายแดนภาคใต้  ในประเด็น “จะดับไฟใต้ได้อย่างไร?”

- ไปพบปะชาวบ้านที่อาศัยอยู่รอบๆมัสยิดกรือเซะ

- ไปเยี่ยมชมปอเนาะภูมีและเรียนรู้ชีวิตในวิถีปอเนาะ ที่อำเภอยะหริ่ง จ.ปัตตานี

- ไปรับฟัง การอยู่ร่วมกันในวิถีพหุวัฒนธรรมที่ชุมชนทรายขาว ต.ทรายขาว อ.โตกโพธิ์ จ. ปัตตานี

- ไปเยี่ยมชมชุมชนสันติสุข บ้านบุดีฮีแล ต.บุดี อ.เมือง จ.ยะลา

- ไปเรียนรู้วิถีปอเนาะที่ปอเนาะป่าพร้าว อ.กาบัง จ.ยะลา

- ไปอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นประเด็น ระบบการศึกษาตามวิถีอิสลาม ที่โรงเรียนดารุลกุรอานิลการีม  ต.ตะปอเยาะ อ.ยี่งอ  จ.นราธิวาส

- อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นประเด็นระบบการศึกษาตามวิถีพหุวัฒนธรรม ที่มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ จ.นราธิวาส

- อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นประเด็นบทบาทมัสยิดต่อวิถีชีวิตชุมชน กับคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดนราธิวาส ที่มัสยิดกลางประจำจังหวัดนราธิวาส

- รับฟังบทบาทนาวิกโยธินต่อการสร้างสันติสุขในชุมชน ณ ค่ายจุฬาภรณ์ จ.นราธิวาส

- แลกเปลี่ยนความคิดเห็นประเด็น จะดับไฟใต้ได้อย่างไร? กับเลขาธิการศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ ตัวแทนกองทัพภาคที่ 4 ณ ค่ายสิริธร อ.ยะรัง จ.ปัตตานี

รายการเต็มเหยียด  แถมด้วยการถอดบทเรียนในกลุ่มนักศึกษากันเองในภาคกลางคืน

Facebook

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี คณะรัฐศาสตร์  มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี

ข้อมูลจาก Deep South Watch  http://www.deepsouthwatch.org/

อาจารย์ให้ข้อมูลเหตุการณ์ จำนวนผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตจากสถานการณ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้

สมัยรัฐบาลที่แล้วมีโครงการ Microproject ย่อยๆ เต็มไปหมดเพื่อยกระดับรายได้  แต่ชาวบ้านเอาไปกินหมด  เป็นการให้แบบ Top Down

สาเหตุที่โครงการพัฒนาต่างๆไม่สำเร็จเพราะ

1. การกระจายไม่เท่าเทียมกัน  เพราะกระจายผ่านท้องถิ่น

2. ความไม่โปร่งใส การทุจริตของข้าราชการ

3. การจัดการไม่ดี

4. ชาวบ้านไม่มีส่วนร่วม

การใช้งบประมาณจำนวนมากลงไปพัฒนาแล้วได้ผลไม่เต็มที่  แต่ก็ไม่ควรเลิก  ควรปรับเปลี่ยนแนวคิดและวิธีทำงาน

กิจจา อาลีอิสเฮาะ ผู้ช่วยเลขาธิการคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย

ดูกราฟผู้เสียชีวิตเป็นกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ค่อนข้างสูงเป็นเพราะเหตุใด ?

เมื่อต้นสัปดาห์ไปรับฟังข้อมูลและสถานการณ์ในอาเจะห์  อินโดนีเซียที่สถานฑูตอินโดนีเซีย  เทียบกับประเทศไทย  ถ้าประชาชนต้องการปกครองตนเอง  ต้องการดูแลทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่เอง  สามารถทำได้ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ไหม?

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านที่ทำงานด้านความมั่นคงเสียชีวิตมากเพราะ

- ส่วนใหญ่ทำงานอย่างแข็งขันในการทำงานให้รัฐ  เป็นสาย  แจ้งข่าวให้กับทางราชการ

- อาจมีเรื่องส่วนตัวบ้าง

- กลุ่มนี้จะได้ประโยชน์จากโครงการของรัฐ

กรณีอาเจะห์  ข้อเรียกร้องในการปกครองตนเองและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติเองก็มีการพูดคุยถกเถียงกันมาก  เป็นข้อเรียกร้องที่สำคัญอันหนึ่งในการแก้ไขความขัดแย้ง  ในการจัดการปัญหาชายแดนภาคใต้  แต่เหตุการณ์ความรุนแรงยังสูงมาก  เลยมีการเสนอเรื่องเขตปกครองพิเศษเข้ามาเพื่อแก้ไขปัญหา

กรณีจังหวัดชายแดนภาคใต้  เรื่องอัตลักษณ์  เชื้อชาติ  ศาสนาจะชัด  แต่เรื่องทรัพยากรธรรมชาติยังไม่ชัดเจน

อาเต็ป โซ๊ะโก ประธานเครือข่ายเยาวชนนักศึกษาเพื่อพิทักษ์ประชาชน

มีการเลือกเป้าหมายไหม?  ในหมู่บ้านที่ย้ายถิ่นลงไปอยู่ใหม่น่าจะเป็นกลุ่มเป้าหมายของขบวนการฯ

การพูดคุยกันยังมีปัญหาในประเทศไทย  แต่เป็นงานการข่าวมากกว่า  บรรยากาศยังไม่ส่งเสริมการพูดคุย

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

Peace Talk มีการดำเนินการอย่างต่อเนื่องแต่ไม่เปิดเผย  สมช. รับผิดชอบ  มีการพบปะกัน

หน่วยงานที่ทำงานในพื้นที่ก็ดำเนินการเฉพาะงานในพื้นที่  การพูดคุยกันยังต้องผ่านการสร้างความเชื่อมั่นไว้วางใจกันก่อน  ซึ่งยังไม่ประสบความสำเร็จ

จากการถอดบทเรียนจากต่างประเทศ  ความรุนแรงจะสูงมาก  แล้วผ่านกระบวนการต่างๆให้เกิดจุดเปลี่ยน (Turning Point) ก่อน

ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับความรุนแรงอยากเจรจาหาทางออกอย่างเต็มที่

ปัญหา: สถานการณ์ในประเทศไทยมาถึงจุดเปลี่ยน (turning Point) หรือยัง?  อาจารย์คิดว่ายังไม่ถึงจุดนี้  เพราะฝ่ายขบวนการคิดว่ายังไปต่อได้  รัฐก็คิดว่ามาถูกทางแล้ว ทั้ง 2 ฝ่ายยังไม่ยอมรับการเจรจากัน

การเจรจาต้องมีหลายช่องทาง (หลาย Tracts )

มีขบวนการจงใจทำร้ายคนไทยพุทธโดยเฉพาะที่เป็นไข่แดงในชุมชนมุสลิม  โดยเฉพาะนิคมสร้างตนเองในพื้นที่ที่มีการอพยพของชาวอีสาน

อับดุลอซิซ ตาเดอินทร์ ประธานฝ่ายสิทธิมนุษยชน  สมาคมยุวมุสลิมแห่งประเทศไทย

การใช้ พรบ.ความมั่นคง เหมือนเป็นซ้อนรัฐ  ทำให้รัฐบาลไม่สามารถทำงานได้ตามนโยบาย  เพราะมีรัฐ (กอ.รมน.) ทำงานอยู่   การปกครองส่วนภูมิภาคก็เป็นปัญหาในการกระจายอำนาจ  แล้วยังมาเจอรัฐซ้อนรัฐอีก

สมัยก่อน ศอ. บต. ควบคุมทหาร  ปัจจุบันคุมไม่ได้  การตรวจสอบการใช้งบประมาณก็ลำบากมาก  การใช้งบประมาณด้านความมั่นคงมีลักษณะเอาใจ  มีการทัศนศึกษาดูงาน  แต่เม็อเงินตกข้างนอกพื้นที่

พันเอก ดร. พิเชษฐ คงศรี นายทหารปฏิบัติการกองบัญชาการกองทัพไทย

มาจาก กอ.รมน.  เรื่องรัฐซ้อนอำนาจรัฐ  รัฐมีความสับสนในการกำหนดนโยบาย  แสดงออกทางการใช้กฎหมาย

รัฐมี พรก. การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548  ให้กระทรวงมหาดไทยรับผิดชอบ   มี พรบ.การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551 ให้ กอ.รมน. รับผิดชอบ  แต่รัฐใช้ทั้ง 2 เลย

ข้อเสนอ

1. ยกเลิก พรก. การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548

2. ยกเลิกกฏอัยการศึก

3. ปรับปรุง  พรบ.การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551

รัฐยังมองปัญหาไม่ชัด  นโยบายเลยไม่ชัด

พล.ต.ต. วิศิษฐ์ เอมประณีตร รองผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยตำรวจ

Deep South Watch มีประโยชน์มาก  นอกจาก Watch แล้ว  มีการ Take Action อะไรบ้าง ?  มีข้อเสนอแนะเชิงนโยบายอย่างไร?

เห็นด้วยว่าความไม่มีเอกภาพของรัฐบาลทำให้การทำงานไม่ได้ผล  ไม่มีการบูรณาการ  ขาดการประเมินผล  ขอความเห็นจากอาจารย์

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

รัฐซ้อนรัฐ ของ อับดุลอซิซ ตาเดอินทร์ กฏหมายความมั่นคงมีทั้งผลบวกและลบ  รัฐบาลใช้กฎหมาย 4 ฉบับพร้อมๆกัน

1. ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา (ป.วิ.อาญา)

2. พรก. การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548

3. พรบ.การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551

4. กฎอัยการศึก

พรบ.การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักรต่างจาก พรก. การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน  คืออำนาจการจับกุมไม่มีระบุไว้  แต่มีอำนาจในการตรวจค้น  เป็นการจงใจไม่ให้มีการละเมิดประชาชนมากเกินไป  มีความยืดหยุ่นสูง  สามารถมามอบตัว  ลบล้างความผิดได้ซึ่งกำลังมีการทดลองใช้อยู่

องค์กรต่างๆมีข้อเสนอแนะและผลการศึกษาวิจัยในกรณีความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้มากมาย  แต่รัฐบาลและเจ้าหน้าที่ไม่ได้นำเอาไปใช้ทั้งหมด  มีการนำไปใช้บ้าง

ระยะหลังในกรณีจังหวัดชายแดนภาคใต้มีการใช้ผลการวิจัยมาปรับนโยบายและยุทธศาสตร์มาก  น่าจะทำให้ประสบความสำเร็จได้

พล.ต.ต. วิศิษฐ์ เอมประณีตร รองผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยตำรวจ

ตั้งแต่ปี 2547 มีการย้ายถิ่นฐานมากน้อยแค่ไหน?  เพราะขบวนการมีนโยบายลดการต่อต้าน  คือดำเนินการให้มีการย้ายถิ่นฐานออกจากพื้นที่

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตตภิรมย์ศรี

มีการศึกษา  แต่ตัวเลขยังไม่ชัดเจน  ตัวเลขประชากรที่หนี  มีอยู่แล้วจากการย้ายออกไปทำงานนอกพื้นที่ค่อนข้างสูง

คนมุสลิมไปทำงานที่มาเลเซีย 1-2 แสนคน

ชาวไทยพุทธที่ย้ายออกจากพื้นที่ก็มีมากเพราะบุตรหลานจะไปเรียนนอกพื้นที่  จบแล้วไม่กลับบ้าน  เลยหาตัวเลขยาก

ปี 2546  สำรวจแล้วมีประชากร 1.8 ล้านคน  เป็นไทยพุทธ 20%  มุสลิม 80%

จากข้อมูลประมาณการ  มีการย้ายออกของชาวไทยพุทธประมาณ 1 ใน 3   ก็หายไปประมาณ 1 แสนคน     มุสลิม 2  แสนคน  แต่เป็นการออกไปทำงานนอกพื้นที่

แนวร่วมไม่ทราบแต่ประมาณว่าน่าจะมี 8-10%  ของประชากร  ข้อมูลทางตำรวจคาดว่ามีแกนนำ 8-9 พันคน

Silent Majority จะเป็นผู้ตัดสิน  ซึ่งทั้งสองฝ่ายก็แย่งชิงมวลชนกันอยู่แล้ว

พล.ต.ต. วิศิษฐ์ เอมประณีตร รองผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยตำรวจ

ยุทธวิธีเปลี่ยนไป  ขบวนการจะลงมือน้อยครั้งลง  แต่ความรุนแรงและความสูญเสียจะสูงขึ้นมาก  เกิดจากอะไร?

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

กำลังของรัฐลงไปในพื้นที่มากขึ้น  มีการลดระดับความรุนแรงลง  แต่ระยะยาวไม่ได้ผล  สงครารมเวียตนามก็เหมือนกัน  มันจะเปลี่ยนรูปไป (Transform) เป็นความรุนแรงที่ยืดเยื้อ  เหตุการณ์เกิดขึ้นน้อยครั้งแต่ความรุนแรงสูงจะทำให้รักษาฐานการสนับสนุนเอาไว้ได้

ประชาชนคิดว่าถ้าถอนกำลังออกเหตุการณ์จะดีขึ้น  แต่ทางรัฐไม่มั่นใจ  การเพิ่มกำลังลงไปในพื้นที่เป็นการเพิ่มเงื่อนไขใหม่

สันติภาพจะเกิดขึ้นได้จากการรบชนะ  (Victorious Peace)  หรือจากทางการเมือง

การรบชนะ (Victorious Peace) จะทำได้ไหม?  ไม่น่าจะทำได้  อันตรายมาก

พันเอก ดร. พิเชษฐ คงศรี นายทหารปฏิบัติการกองบัญชาการกองทัพไทย

รูปแบบการปกครองท้องถิ่นทำไมไม่สามารถสนองความต้องการในจังหวัดชายแดนภาคใต้  มีการกระจายอำนาจมาก  แต่ทำไมยังไม่เป็นที่พอใจ ?

ผศ. ดร. ศรีสมภพ จิตต์ภิรมย์ศรี

นายก อบต.  80% เป็นมุสลิม  กระจายอำนาจแล้วทำไมมีการเสนอเรื่องท้องถิ่นรูปแบบพิเศษอีก ?

ภายใต้การปกครองปัจจุบัน  อำนาจยังไม่กระจายจริง  ยังถูกควบคุมจากรัฐบาลกลางและส่วนภูมิภาคสูงมาก

การกระจายอำนาจยังไม่สมบูรณ์

ยังมีโครงสร้างอำนาจทางวัฒนธรรมครอบงำอยู่  ทำให้เกิดความเข้าใจว่าเขตปกครองพิเศษหรือท้องถิ่นรูปแบบพิเศษอาจจะทำให้เงื่อนไขดีขึ้น  ลดความรุนแรงลงได้ในระยะยาว

เงื่อนไขของความรุนแรง

เงื่อนไขเชิงโครงสร้าง(Structural Violence) ความไม่เท่าเทียมกัน  ความด้อยโอกาสทางเศรษฐกิจ

เงื่อนไขเชิงสัญญลักษณ์ (Symbolic Violence) อัตลักษณ์  ภาษา  วัฒนธรรม  ประวัติศาสตร์  ชาติพันธุ์  ศาสนา

สามารถ วราดิศัย รองผู้ว่าราชการจังหวัดนราธิวาส

เป็นคนที่อยู่ในพื้นที่มาตลอด  การปกครองท้องถิ่นทุกรูปแบบเป็นที่ชื่นชมของประชาชน  กำนัน ผู้ใหญ่บ้านก็หันมาทาง อบต. มากขึ้น

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นยังไม่มีอำนาจเต็มที่  คนยังมองว่าภูมิภาค  มหาดไทยยังมีอำนาจอยู่ซึ่งไม่เป็นความจริง  ปัจจุบันนายอำเภอ ผู้ว่าราชการจังหวัดต้องไปหาท้องถิ่น

ปัจจุบันองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทำได้ทุกอย่าง  แต่ก็มีกรอบการใช้งบประมาณอยู่

พันเอก ดร. พิเชษฐ คงศรี นายทหารปฏิบัติการกองบัญชาการกองทัพไทย

การคลุกคลีในพื้นที่ไม่เห็นความจำเป็นต้องเป็นเขตปกครองพิเศษ  เป็นการมองจากภายนอกเข้าไปหรือไม่?  ตามพรบ.แผนขั้นตอนการกระจายอำนาจให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  ในอนาคตบทบาทของภูมิภาคต้องไปอยู่ที่ท้องถิ่นอยู่แล้ว

Facebook