ลานสวนป่า

(เบ่งลูกออกมาแล้วแม่วัวรีบเลียทำความสะอาดลูก)

เมื่อคืนยี่ยักยี่หย่อนนอนเก้าอี้ฮ่องเต้ โยกเยกเชียร์ฟุตบอลรอบชิงชนะเลิศ ดูไปง่วงไปสะลึมสะลือ เห็นพิธีเปิดที่จัดได้อย่างอัศจรรย์มาก แม่หนูผมทองเต้นร้องวาก้า วาก้า ชวนให้ทั้งโลกกระชุ่มกระชวยทั่วหน้า คงมีนกฮูกถ่างตารอชมไม่รู้กี่ล้านคน และผมเป็นคนหนึ่งที่ได้ร่วมมหกรรมกีฬาโลกในฝ่ายผู้ชมและเชียร์ หลังพิธีเปิดช่วงเว้นวรรค เดินไปดูวัวท้องแก่ที่ทำท่าจะเบ่งลูกออกมาดูโลก แต่ก็ยังไม่พลั๊วะออกมา..

นั่งๆนอนๆเชียร์บอลต่อไป หลวงตาเม้ง น้าอึ่ง ก็อฟล์ ส่งข่าวว่ากำลังเบิ่งเหมือนกัน แสดงว่ามีเพื่อนเชียร์แต่นั่งอยู่ไกลกันเหลือเกิน ..พวกแข้งทองแย่งบอลไล่กันไปมา ยิงเฉียดซ้ายเฉียดขวา หลังจากต่อเวลาก็รอดูว่าจะจบลงอย่างไร แต่อีตอนสเปนยิงลูกเข้าประตู ผมเผลอหลับไปแว๊บหนึ่ง โธ่เอ๊ย! ดูบอลแต่ไม่เห็นบอลตามเคย เรื่องบอลมันก็ยังงั้นๆแหละ หัวใจอยู่ที่กระบวนการของสังคมโลก ที่มนุษยชาติยอมรับเรื่องใดเรื่องหนึ่งตรงกัน กติกาต่างๆพัฒนาขึ้นเป็นกฎเกณฑ์ทีเอาไหนเอากันแบบไม่วอแว จะเห็นว่าอะไรที่เกิดจากความพร้อมใจกัน แม้ในระดับโลกก็สามารถตกลงกันได้ อังกฤษยิงเข้าแต่กรรมการตาถั่ว ไม่เป่านกหวีดให้ประตู ผ่านแล้วผ่านเลย ก็เห็นว่าหยวนๆกันไป ไม่เอาเป็นเอาตายเหมือนการปั้นน้ำเป็นตัวในกิจกรรมการเมือง โลกกีฬามีอานุภาพซ่อนอยู่อย่างน่าทึ่ง ฟีฟ่าเป็นองค์กรชั้นเยี่ยมที่น่าศึกษาวิชาสมานฉันท์ แม่นบ่หมอเจ๊ ..

(หน้าตาเจ้าสเปนน้อย)

ผมนอนสะลึมสะลือจนตะวันโด่ง ตื่นจากเสียงเรียกบอกว่า..วัวกำลังออกลูก คว้ากล้องได้ก็รีบเจ้นไปคอกวัว เห็นแม่เขางองกำลังนอนแผ่อยู่กับพื้น คงเบ่งจนหมดเรี่ยวหมดแรง ตั้งกล้องถ่ายรูปโปรแกรมควิปวีดีโอยื่นให้โฉมยง แล้วก้มลงไปพิจารณาใกล้ๆ ก็เห็นขาหน้ายื่นแนบศีรษะโผล่ลิ้นออกมา แสดงว่าวัวออกลูกในท่าปกติ ผมคว้าข้อขาทั้ง2แล้วออกแรงดึง แต่น้ำเมือกน้ำครำลื่นมาก ต้องเอาเศษผ้ามาพันจึงมีแรงดึง ให้สัญญานแม่วัวเบ่ง ผมดึงสุดแรงลูกวัวหลุดผลั๊วะออกมาครึ่งตัว รีบโกยน้ำเมือกออกจากปากและรูจมูกลูกวัว เห็นทำตาปริบๆก็โล่งอก ดึงอีกรอบหนึ่งลูกวัวก็หลุดออกมาทั้งตัว ยกขาหลังดูเห็นหำ ปีนี้ได้ลูกวัว3ตัว เป็นพวกหำห้อยทั้งนั้นเลย..แม่เขางองเลียกินน้ำเมือกรอบตัวลูก จนกระทั้งขนแห้งลูกวัวมีแรงกระย่องกระแย่งลุกขึ้น เฮ้อ ดูทั้งบอลดูทั้งวัว..อ่อนระโหยโรยแรงไปตามๆกัน

..น้าอึ่งอ๊อบติดตามข่าว อยากจะตั้งชื่อลูกวัว

เนื่องจากเกิดในวันชิงบอลโลก

บังเอิญสเปนเป็นแชมป์โลก

ก็ขอตั้งชื่อเจ้าหำน้อยว่า ไอ้หนุ่มสเปน ดีไหมน้า?

(ถ้ายกหางบ่อยๆแสดงว่าปวดท้องเต็มที่แล้ว)

ที่เล่าเรื่องนี้ยืดยาวก็เพื่อจะส่งผ่านไปยังอุ้ยสร้อย เพื่อบอกให้รู้ว่าวิชาผดุงครรภ์ ใช่ว่าชาวบ้านจะไม่ต้องเรียน เราเฝ้าสังเกตดูอาการตั้งแต่แม่วัวเริ่มกระวนกระวาย เต้านมเต่ง ช่องคลอดบวม มีน้ำซึม ยกหางบ่อยๆ ก็กำหนดระยะคลอดไว้ว่าน่าจะเป็นวันเวลาไหน ช่วงที่วัวคลอดบางทีก็ต้องทำคลอดช่วยอย่างที่เล่า เมื่อเราทำการปรับปรุงพันธุ์ แม่วัวไทยพ่อพันธุ์วัวเทศ ลูกจึงมีรูปร่างใหญ่โต ทำให้คลอดยาก เกษตรกรจึงต้องมีความรู้เรื่องการทำคลอดไว้ยังไงละครับ

เคยมีเหมือนกันที่บางครั้งเราฉีดยาลมเบ่งช่วย

แต่รายนี้ใช้ดึง ดึง อึบ อึบ อย่างเดียว

หลังจากลูกหลุดออกมาแล้ว

ต้องสังเกตดูรก..ถ้ายังไม่ตกในเวลาอันควร

แนะให้ไปเอาใบไผ่มาให้แม่วัวกิน

ภูมิปัญญาไทยเล่าขานกันว่าจะช่วยให้รกตกออกง่ายขึ้น

ถ้ารกค้างข้ามวัน..เราต้องช่วยล้วงออกมา

การล้วงรกก็ใช่ว่าจะทำได้ง่ายๆ

ต้องเรียนวิธีล้วง ค่อยๆแกะตุ้มกระดุมออกที่ละปุ่มๆ

ขืนล้วงดึงแบบไม่ดูตาม้าตาเรือ

มีหวัง-มดลูกพัง-มดลูกอักเสบ-มดลูกเน่า

ส่วนจะฉีดยาอักเสบ-ยากระตุ้นน้ำนม-ยาบำรุง-หรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับอาการ

แสดงว่าวิชาสูตินารีเวชชาวบ้านจำเป็นต้องรู้ให้จริง

รกวัว..ชาวบ้านเรียกชื่อไหม่ซะหรูว่า “น้องวัว”

ล้างให้ดีขยำเกลือ เอาไปนึ่งใส่ตะไคร้ใบมะกรูด-สุกแล้วหอมฉุย..

บางคนบอกว่า “เอาน้องเมีย” มาแลกก็ไม่ยอม

(ใบไม้เลี้ยงโคเป็นทางเลือกใหม่ที่เอามากฝากพิจารณา)

เรื่องการงานอาชีพภาคการเกษตรรายย่อย กำลังต้องการความรู้ใหม่หรือชุดความรู้ประยุกต์ที่เหมาะสมอย่างเร่งด่วน ถ้าขืนยังทำมาหากินบุ่มบ่ามแบบดั่งเดิม ก็เห็นผลอยู่แล้วว่าสิ้นไร้ไม้ตอก ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องต่างก็ทราบปัญหานี้ แต่กระบวนการทางพัฒนายังไม่จุดระเบิดการเรียนรู้ ทักษะที่เกษตรกรมีอยู่เป็นความรู้แบบหัวมงกฎท้ายมังกร กระเสือกกระสนดื้นรนสะดุดหนี้หัวทิ่มบ่อ ความรู้ไม่พอใช้ทำอะไรๆก็ยุ่งยาก เพื่อประกอบการโม้ สวนป่ามหาชีวาลัยอีสาน จะค้นหาคำตอบวิธีการผลิตอาหารสัตว์แบบก้าวหน้า อาจจะพัฒนาไปถึงขั้นผลิตใบไม้แห้งจำหน่ายเป็นอาหารสัตว์ ท่านใดมีที่ทางอย่าปล่อยว่างไว้ รีบๆปลูกต้นไม้กันเถิดนะครับ จะได้ช่วยกันเปลี่ยนโคพันธุ์หนังหุ้มกระดูก ให้เป็นโคพันธุ์เนื้ออ้วนท้วนลงพุง

(ไม้กระถินเทพาปักกิ่งชำ-แนะนำให้ปลูกเอาใบเลี้ยงสัตว์)

โจทย์ : อาหารสัตว์ฉบับชุมชนมีกระบวนการเป็นอย่างไร?

ปัจจัยการผลิต : เนื่องจากเรามีต้นไม้ใบหญ้าจำนวนมาก ใบพืชหลายชนิดสามารถเอามาแปรรูปเป็นอาหารเลี้ยงสัตว์ได้ อย่างน้อยก็เป็นต้นทุนหลัก เท่าที่ทดลองใช้ใบไม้สดๆมาบดเลี้ยงสัตว์เคี้ยวเอื้อง พบว่าสามารถแก้ปัญหาการขาดแคลนอาหารสัตว์ได้เป็นอย่างดีด้วยเทคโลยีที่เหมาะสมร่วมกับต้นทุนที่ได้จากธรรมชาติ เช่นเอาใบไม้ไม่น้อยกว่า20ชนิดมาสับแล้วนำไปตากแห้ง แล้วจึงเอาใบพืชแห้งเหล่านั้นมาบดให้ละเอียดอีกครั้งหนึ่ง หลังจากนั้นสามารถนำไปใช้เป็นส่วนผสมหัวอาหารสัตว์ในสัดส่วนที่ไม่น้อยกว่า60% ที่เหลือ40% มีตัวเลือกวัตถุดิบในแต่ละพื้นถิ่นเป็นตัวแปร ในท้องที่อำเภอสตึก ให้โฉมยังไปสำรวจแล้วพบว่า มีกากถั่วเหลือง กากมะพร้าวบด มันสำปะหลังบด และรำ วัตถุดิบเหล่านี้สามารถเอามาเป็นส่วนผสมได้ประมาณ 30% ที่เหลือ10% อาจจะต้องสั่งปลาป่นและแร่ธาตุต่างๆจากภายนอก นั่นแสดงว่าเรามีศักยภาพที่จะผลิดหัวอาหารสัตว์ได้เองจากปัจจัยพื้นฐานและปัจจัยในท้องถิ่นสูงถึง90%และมีราคาลดลงกว่าที่ไปซื้อหัวอาหารสำเร็จรูปถึง 60%

ถ้าพิจารณาตามแนวทางนี้ เราจะลดค่าใช้จ่ายด้านการเลี้ยงสัตว์ลงได้อย่างน้อย 50% ตรงจุดนี้ตีแตกปัญหาที่ค้ำคอเกษตรกรมานาน ที่พิสูจน์ได้ว่าทำแล้วมีจุดคุ้มทุน ลดการพึ่งพาภายนอก หันมาพึ่งพิ่งสภาพแวดล้อม และพึ่งพากระบวนการเรียนรู้ชุดวิชาฉบับภูมิปัญญาพื้นถิ่นอีสาน โยงใยไปถึงการสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้เชิงประจักษ์ ที่ทำให้ประชาชนสนใจการเรียนรู้เชิงวิจัย เป็นวิธีที่ผู้ปฏิบัติได้รับประโยชน์โดยตรง ก่อให้เกิดความตระหนักในการที่จะทุ่มเทสร้างสภาพแวดล้อมแนวใหม่ เช่น

การปลูกต้นไม้หลายวัตถุประสงค์

เน้นการปลูกต้นไม้เพื่อเอาใบมาแปรรูปเป็นอาหารสดและอาหารกึ่งสำเร็จรูปเลี้ยงปศุสัตว์ เพิ่มเติมจากมุมมองที่ปลูกต้นไม้เพื่อใช้สอย-เพื่อการค้า-เพื่อเสริมสร้างสภาพแวดล้อม หรือแม้แต่การปลูกพืชเพื่อการพลังงานในอนาคต ทำให้เกิดการวางแผนที่จะปลูกต้นไม้ใบหญ้าในรูปแบบใหม่ ไม้ชนิดไหนเอาใบมาใช้ประโยชน์เป็นอันดับแรก ไม้ชนิดไหนเอากิ่งก้านมาใช้ประโยชน์ในลำดับถัดไป ไม้ชนิดไหนเอาต้นมาแปรรูป ด้วยแนวคิดนี้ส่วนใหญ่ต้นไม้ที่ปลูกเราจะไม่ต้องตัดลำต้น ตัดเฉพาะกิ่งก้านและเรือนยอดหมุนเวียนกัน ลำต้นของต้นไม้ก็จะยืนยัดให้ร่มเงามากขึ้นตามอัตราความเจริญ ไม่ต้องหวนกลับมาปลูกตัด-ปลูกตัด- เช่นการปลูกไม้โตเร็วในปัจจุบัน วิธีนี้นอกจากสภาพแวดล้อมไม่เป็นแบบผีเข้าผีออกแล้ว อัตราความอุดมสมบูรณ์-ร่มเงา-การดึงดูดความชุ่มชื้นก็จะเป็นไปในอัตราก้าวหน้า

การปลูกต้นไม้ลักษณะนี้สืบทอดไปหาภูมิปัญญาท้องถิ่นได้ดี วันนี้ลองถามนายฮ้อยที่เคยเลี้ยงสัตว์แบบต้อนวัวไปหาหญ้าตามท้องไร่ท้องนาและป่าเขา ได้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับชนิดไม้ที่โคแทะเล็ม เช่น ใบข่อย มะค่าโมง ปอหู มะขามเทศ ประดู่ แดง ไผ่ ส้มเสี้ยว มะขาม ก้ามปู ถ่อน มะยม มะม่วง มะยม กระถิน กล้วย มะละกอ กระถินเทพา มะกล่ำ แค มะรุม มะกอก ฯลฯ จะเห็นว่ากลุ่มไม้เหล่านี้ถ้าตัดแต่งกิ่ง ก็จะมีกิ่งใหม่ๆหมุนเวียนออกมาอีก นอกจากนี้ยังมีวัชพืช ผักล้มลุก และเศษวัตถุดิบจากพืชเกษตร เช่น ยอดอ้อย เปลือกสับปะรด ต้นข้าวโพดอ่อน ต้นถั่วลิสง ฟางข้าว เป็นต้น

วัตถุดิบที่เกิดจากการแปรรูปอาหาร เช่น กากถั่วเหลือง การถั่วเขียว กากมะพร้าวขูด รำ มันสำปะหลัง ซื้อหาในตลาดท้องถิ่นได้ในราคา ก.ก.ละ 2-4 บาท นำไปตากแห้ง จะเป็นกลุ่มโปรตีนและไขมันให้กับสัตว์เลี้ยงได้ดี

จุดพิเศษเหล่านี้อธิบายชี้ชวนให้คนไทยปลูกต้นไม้ได้อย่างมีเหตุมีผล -มีงาน -มีเงินใช้-ไร้โรคา นำไปสู่การฟื้นตัวการทำอาชีพการเกษตรอย่างกระฉับกระเฉง ที่มีทางเลือกใหม่ๆนอกเหนือจากการเลี้ยงโค เช่น การเลี้ยงปลา-ไก่ไข่-เป็ด-สุกร-แพะนม

ถ้าเราเกาถูกที่คัน แม้จะเป็นเรื่องเล็กๆน้อยๆ แต่น่าสนใจที่จะนำไปแก้ไขปัญหาที่พิสูจน์ทราบได้อย่างง่ายๆ อธิบายเป็นรูปธรรมในท้องถิ่นไหนก็ได้ทั่วไทยแลนด์ ที่ไหนๆก็สามารถปลูกต้นไม้เลี้ยงวัวแพะแกะหมูไก่ได้สบายแฮ เป็นการตีแตกวิชาเศรษฐศาสตร์พอเพียง ที่ทำให้มีรายได้พร้อมๆกับการเกิดสภาพแวดล้อมที่ดีไปพร้อมๆกัน. เข้าทำนองยิงโป้งเดียวได้นกหลายตัว อิ อิ..

« « Prev : Facebook

Next : การศึกษา ตอน:เหวี่ยงแหหา เหาใส่หัว » »