ลานลุงเปลี่ยน

เมื่อนักปฐพีร่วมทีมขุดค้นโบราณคดี มีมุมมองแปลกต่างมานำเสนอครับ

แหล่งโบราณคดีที่เราทำงาน ถูกปกปักรักษาผ่านกาลเวลามานานเนิ่นโดยวิถีชาวถิ่น พี่น้องชาวบ้านจำปา เรียกแหล่งนี้ว่า “ดอนธาตุ” ถือเป็นแหล่งสิงสถิตย์ของผู้ที่เคารพนับถือที่ให้คุณให้โทษได้ ดังนั้นจึงไม่ไปบุกรุกหักร้างถางพงเอามาทำเป็นไร่เป็นนา พอถึงเทศกาลงานบุญหรือก่อนทำไร่ไถนาก็พากันจัดสำรับอาหารหวานกับเครื่องเหลืองมาคารวะ ดอนธาตุจึงเป็นดอนรกทึบอยู่อย่างนั้น อย่างไรก็ตามดอนธาตุก็มีร่องรอยขุดสมบัติบ้างจากกลุ่มคนที่มีคาถาอาคม พี่น้องเล่าว่าเคยมีชาวม้งที่อพยพมาอยู่ใหม่ พวกนี้ไม่กลัวผีสางนางไม้ พากันเข้ามาถางไร่อยู่ครั้งหนึ่งแต่คณะบ้านก็มาห้ามปรามไว้ทัน แม้กระนั้นยังเจ็บป่วยล้มตายกันยี่สิบกว่าคน (มองอีกด้าน อาจเกิดเจ็บป่วยจากการย้ายถิ่นฐานมาเจอไข้ยุง หรือมาเจอน้ำที่ไม่สะอาดเหมือนบนยอดดอย) สุดท้ายต้องย้ายออกไปอยู่บนเขาเหมือนเดิม

บอกกล่าว ก่อนขุดค้น

ก่อนการขุดค้นต้องบอกกล่าว แม้ว่าทีมงานจะมาจากกรมมรดกโลกก็ตาม แต่ทางสปป ลาวนี่ อำนาจการปกครองบ้าน(กรรมการหมู่บ้าน) มีบทบาทและสิทธิ์เสียงค่อนข้างสูง(เมื่อเทียบกับแดนดินถิ่นสยาม) พวกเราจึงเข้าไปบอกกล่าว พร้อมทั้งหารือเรื่องฮีตคอง และการขอความช่วยเหลือให้จัดระดมแรงงานมาช่วยขุดค้น (แรงงานระดมที่ทางบ้านหามาช่วยงานของทางส่วนกลางได้ค่าจ้างวันละ ๓๐พัน ในขณะที่เอกชนไปจ้างทำงานส่วนตัวค่าจ้างจะสูงถึง ๕๐-๖๐ พันกีบ) หารือกันเรื่องการบอกกล่าว “เจ้าที่” ยึดถือเอาฮีตคองของเฒ่าแก่แนวโฮมบ้านเพื่อให้พี่น้องสบายใจ ท่านตกลงให้มีทั้งพิธีสงฆ์ และการเลี้ยงผี ให้นิมนต์พระแก่พรรษาระดับเจ้าวัดมาสี่รูป ส่วนพิธีผีทางบ้านจะจัดเตรียมข้าวของเอง

วันรุ่งขึ้น จัดเตรียมข้าวของเครื่องพิธีกรรม ครบถ้วน มีเครื่องไทยทาน กระทงเลี้ยงเจ้าที่ และถาดเครื่องสมมา เฒ่าแก่ชาวบ้านและทีมงานขุดค้น รวมถึงแรงงานที่จะมาช่วยงานมาพร้อมกัน

สาธุสี่รูปมาถึงปะรำพิธีเก้าโมงเช้า ไหว้พระ รับศีล แล้วท่านก็อาราธนาธรรม นิมนต์สาธุท่านเทศน์ธรรมเมืองอีกหนึ่งผูก ฟังรู้เรื่องบ้างไม่รู้เรื่องบ้าง พ่อเฒ่าว่าเป็นธรรมที่เทศน์แล้วคนจะแคล้วคลาดหายเจ็บหายไข้ จบธรรมพื้นเมืองแล้วพระท่านสวดชยันโต พระพรมน้ำมนต์ ถวายสังฆทาน พระให้พร ยถา…กรวดน้ำ แล้วท่านก็นิมนต์สาธุเจ้าตนเป็นประธานออกไปที่โนนดินที่เชื่อว่าเจ้าที่ท่านสถิตย์ พร้อมกระทงเลี้ยงเจ้าที่ พระท่านและเฒ่าแก่ทุกคนช่วยกันบอกกล่าวว่าขอเข้ามาทำงาน สรุปความว่า เชิญท่านออกไปอยู่ในที่ที่ดีกว่านี้(จะได้ไม่ต้องรำคาญคนมารบกวน) “ให้ไหลล่องไปตามน้ำไปอยู่ภูเขียวอย่าเหลียวหน้าคืน” แล้วเฒ่าแก่ก็เรียกตำรวจบ้านที่แต่งเครื่องแบบเต็มยศให้ถือกระทงไปไหลน้ำเลือก นัยว่าเอาเจ้าหน้าที่บ้านเมืองมาเชิญท่านออกไป

อย่างไรก็ตาม (เผื่อกันเหนียวไว้…หากท่านยังไม่ยอมไป) พิธีกรรมสุดท้าย เป็นการสมมา เฒ่าแก่ท่านถือถาดใส่กรวยดอกไม้พร้อมเครื่องเหลือง(ชุดผ้าไตรที่ยืมมาจากวัด) ไปยังดอนดินที่เดิมพร้อมทั้งกล่าวคำขอสมาลาโทษ หากสิ่งที่ได้ทำไปเมื่อครู่ ได้สร้างความขุ่นข้องหมองใจ วางกรวยดอกไม้ธูปเทียนไว้บนตอไม้ เป็นอันเสร็จพิธี

ลุงเปลี่ยนไปติดตามงานทุกวัน ทีมงานจากกองมรดกชุดนี้จัดมาทีมใหญ่ ท่านรองอธิบดีมาลุยเอง อีกท่านหนึ่งจบป.เอกมาจากเวียดนาม ส่วนท่านอธิบดีที่จบจากฝรั่งเศสมาวิจัยติดตามหลุมเจาะช่วงหลัง ผลการขุดค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีหลายชิ้นที่สามารถบอกเล่าเรื่องราวของโบราณศาสนสถานแห่งนี้ ต่อไปคงจะจัดแสดงเป็นแหล่งที่น่าสนใจ พื้นที่บริเวณดังกล่าวถูกปรับเปลี่ยนแผนการใช้ที่ดินให้เป็นพื้นที่อนุรักษ์ (ขอขอบคุณฝ่ายโครงการอย่างสุดอกสุดใจ ที่ได้กรุณาปรับผังของโครงการ)

ความเป็นนักดินที่ได้เล่าเรียนมา ก็ได้มีโอกาสช่วยวินิจฉัยหลุมเจาะโบราณคดีได้เหมือนกัน ดังเช่นรูปด้านบน จะเห็นชั้นความหนาของดินที่ปกคลุมพื้นอิฐ บริเวณดังกล่าวเป็นเนินดินมีระดับสูงกว่าพื้นที่โดยรอบเกือบเมตร ดังนั้นชั้นดินที่ปกคลุมไม้ม่ทางที่จะถูกพัดพามาจากที่อื่น ต้องเป็นชั้นดินที่เกิดจากการทับถมของเศษหญ้าที่ขึ้นบริเวณนั้น ดูตามชั้นความหนาเกือบคืบก็แสดงว่าอายุการทับถมสามร้อยปีโดยประมาณ อีกรูปหนึ่งเป็นหลุมเจาะที่เห็นดินเปลี่ยนสีชัดเจน ตรงแนวสีดำนั่นแสดงว่าดินที่ใหม่ไหลมาแทรก แสดงว่าตรงนั้นเป็นหลุมของเสาไม้ที่พอพุเปื่อยก็เกิดเป็นที่ว่างดินสีดำด้านบนจึงไหลมาอยู่แทน เป็นเยี่ยงนี้นั่นเอง

ดีใจจังเลย ได้มีส่วนช่วยรักษาไว้

« « Prev : กล้ายางพาราที่หลวงน้ำทา รายงานสภาวะ ณ ปี ๒๐๑๑

Next : หนึ่ง(คืน)วัน ธรรมสวนะ ที่บ้านเวียงแก้ว » »