ลานสวนป่า

“สะเดากลางดอน พอแตกใบอ่อนเป็นพุ่มเป็นพวง”

ช่วงนี้คอสะเดาครื้นเครง เพราะดอกสะเดาออกมาให้ชิมไม่อั้น แต่ไม่ทราบว่าเราเคยพิจารณาต้นสะเดากันอย่างใกล้ชิดบ้างไหมครับ บางทีเรื่องอะไรที่มีมาง่ายๆจนเกินไป เราก็มองผ่าน..จึงไม่เห็นจุดพิเศษที่ซ่อนเร้นอยู่ ความดีของต้นไม้แต่ละประเภทนั้นน่าสนใจมากนัก ถ้าเห็นประโยชน์เราก็จะใส่ใจและตั้งใจศึกษามากขึ้น

เมื่อครั้งที่ผมมาปลูกสร้างสวนป่า ในพื้นที่แห้งแล้งเสื่อมโทรมเมื่อ30กว่าปีที่ผ่านมา เนื่องจากไม่มีแหล่งน้ำ ไม่มีต้นไม้ ไม่มีถนนไฟฟ้า จะตั้งต้นตั้งท่าลำดับแรกก็คงเลือกทำอย่างไรจะมีต้นไม้มาเป็นเพื่อนก่อนในลำดับแรก คิดได้แต่ทำไม่ได้ง่ายนัก ในพื้นที่เสื่อมโทรมนั้นจะปลูกต้นอะไรดี นั่งกอดเข่าเอาปัญหามาใคร่ครวญ เรียงตามลำดับของความอึด พบว่าสะเดาขึ้นตามจอมปลวก ดินลูกรัง ป่าดิบแล้ง ตามหัวไร่ปลายนา แสดงว่าอยู่ในกลุ่มไม้หัวแข็ง ปักใจทึกทักเอาว่า..สะเดากลางดอน ทนแล้งแน่ๆ คุณสมบัติเฉพาะ : หน้าแล้งจะผลัดใบจนโกร๋น ไม่ต้องการน้ำใดๆ หลังจากนั้นก็จะแทงช่อออกมา พร้อมๆกับแตกใบอ่อน สักพักก็จะติดผลอ่อน ผลแก่สุกห้อยเหลืองเป็นพวงๆ มีนกบางชนิดมาห้อมล้อมชิมกันสนุก

· ใบที่ร่วงออกมาจำนวนมากเป็นปุ๋ยอย่างดี

· ผลแก่ที่ร่วงหล่นมีคนเก็บไปบดไปหมักทำสารไล่ขู่แมลง

· ดอกเป็นอาหารสร้างภูมิต้านทานที่แสนอร่อย

· เปลือกตะปุ่มตะป่ำเอากล้วยไม้มาเกาะสวยดี

· แก่น/เปลือก/ใบ/ผล เป็นสมุนไพรใช้ได้หลายรูปแบบ

· ลำต้นเป็นไม้เนื้อแข็งใช้ในงานก่อสร้างได้ดี

· กิ่งก้านที่ตัดแต่งเก็บยอดในแต่ละครั้ง เอามาทำฟืนหุงต้มได้

· ผลสุกเป็นอาหารนก

· กิ่งก้านใบที่โปร่งเป็นร่มเงาและช่วยลดแรงกระแทกของฝน

· ที่สำคัญสะเดาเป็นแหล่งผลิตออกซิเจนทุกวัน

· สะเดาช่วยดูดน้ำเก็บไว้ในลำต้น แล้วระเหยผ่านใบให้ความชุ่มชื้น

· เป็นไม้ทนแล้ง ไม่มีแมลงรบกวน

· เพาะพันธุ์ง่าย ปลูกง่าย

· ดอกสะเดาบาน ส่งกลิ่นหอมเย็นไปทั่วบ้าน อย่างไม่น่าเชื่อว่าจะเป็นไม้หอมชั้นเยี่ยม ตำราแพทย์อินเดียโบราณบอกว่า กลิ่นหอมของดอกสะเดามีสารที่ทำให้สดชื่น หลับสบาย ตื่นมามีกำลังวังชา ถ้าใครเดินป่า มีข้อแนะนำให้เลือกนอนในดงสะเดา

ตอนปลูกแรกๆผมไม่ได้มานั่งคิดแจกแจงอย่างนี้หรอกนะครับ นึกแต่ว่าจะปลูกไม้ชนิดใดให้มันรอดสู้กับความร้อนแล้งได้ ต่อเมื่อมีไม้มากขึ้นหลายชนิด จึงสนใจศึกษาพันธุ์ไม้มากขึ้น พบว่าถ้าจะปลูกสะเดาให้ได้ดีนั้น ควรจะมีการคัดพันธุ์ ถ้าต้องการใช้เนื้อไม้ก็ควรเลือกปลูกต้นที่มีสายพันธุ์เปลาตรง ทิ้งกิ่ง และมีอัตราเจริญเติบโตดี ส่วนดอกนั้นก็มีมาให้เก็บอยู่แล้ว เพียงแต่อาจจะต้องสอยดอกที่อยู่สูงไปหน่อย

: แรกๆผมก็ไม่ได้สนใจที่จะกินสะเดาสักเท่าไหร่ ถึงกินก็ไม่อร่อย บางคนอาจจะแพ้ความขมเหมือนนักศึกษาแพทย์ที่เคยชวนชิม จนกระทั้งเมื่อแก่ตัวลง ยิ่งแก่ยิ่งกินสะเดาอร่อย แปลกแท้ๆ หรือสะเดาเป็นมาตรวัดผลข้างเคียงของความชรา : แต่ก็คงมีข้อยกเว้นบ้าง บางคนเช้งกะเด้ชอบสะเดาเป็นบ้าเป็นหลังก็มี ยังดีที่ชอบแต่สะเดา ไม่ชอบคนแก่..อิ อิ

: มีผู้สันทัดกรณีบอกว่า สะเดาแต่ละต้นมีความขมความอร่อยไม่เท่ากัน คงหมายถึงมีระดับความกลมกล่อมที่พอดีนั่นเอง เขาสังเกตว่าถ้าต้นไหนมีมดแดงไปทำรังมากๆ จะมีความขมน้อยอร่อยมาก ไม่ทราบว่าข้อนี้ถูกต้องหรือไม่นะครับ แต่ก็มีพันธุ์สะเดาจืดออกมาเผยแพร่ เคยชิมดูแล้วแพ้สะเดาบ้านๆเรา ถ้าไม่ชอบขมจะมากินสะเดาให้เมื่อยตุ้มทำไมละครับ แต่ก็มีข้อน่าคิดอยู่อย่างหนึ่งว่า

“หวานเป็นลม ขมเป็นยา”

ข้อนี้ตรงกับคุณสมบัติของสะเดาเปาะเลยละครับ ในกลุ่มของผักพื้นบ้านที่ออกรสขมแต่อร่อยๆก็มี ฝักและดอกเพกา ยอดฟักข้าว ขี้เหล็ก ใบยอ มะระขี้นก ถ้าเลือกหาชิมได้บ่อยๆก็ดีนะครับ นอกจากจะช่วยสร้างภูมิต้านทานแล้ว ยังได้รับวิตามิน ธาตุเหล็ก ช่วยระบายท้องไส้ดี เรื่องใบยอนี่เห็นผลทันใจ ลองมาแล้วแม่แก้วเอ๋ย..

ย้อนมาดูสะเดาที่สวนป่า หลังจากที่ผมไปปลูกสักระยะหนึ่ง ก็มีคนปลุกกระแสเรื่องสะเดา มีการณรงค์ส่งเสริมการปลูกมากขึ้น แม้แต่2ข้างทางหลวงบางสายก็มีการเอาสะเดาไปปลูก สะเดาในสวนป่าก็มีหลายลักษณะ มีทั้งลำต้นหงิกยอแตกกิ่งไพศาล กับต้นสูงชะลูดที่ผมยกให้เป็นกลุ่มแม่ไม้พันธุ์ดี แม่ไม้อนุรักษ์

: แต่ต้นแม่ไม้นี่ก็แปลก ไม่ค่อยจะออกดอกให้เก็บเมล็ดได้มากนัก หรือจะเข้าทำนองสวยแล้วหยิ่ง

ผมมีสะเดาขนาบอยู่ชานบ้านซ้าย-ขวาอย่างละต้น

กำลังออกดอกยั่วให้สอยลงมาจิ้มน้ำพริกที่เดียวละครับ

เรียกว่าตั้งโต๊ะเตรียมน้ำพริกไว้ให้พร้อม

เอาหม้อมาตั้งต้มน้ำให้เดือดปุดๆ

ชอบช่อไหนก็เอากรรไกรยาวๆยื่นไป..ฉับๆมาลงหม้อ

ลวกในบัดเดี๋ยวนั้นแล้วเอาขึ้นมาจิ้มน้ำพริกเผาแกล้มปลาเนื้อขาว

จะได้คุยว่าปีนี้ได้เจี๊ยะสะเดาที่อร่อยสดๆที่สุดในโลกยังไงละครับ

กลางคืนเดือนมืด จะชวนชมดาวที่สว่างสกาวอยู่บนโค้งฟ้า

ตื่นขึ้นมายังจะชวนผิงไฟ ชิมชากลางแดดอุ่น

หุงข้าวหม้อดิน แล้วจัดบุปเฟต์ กินกลางดอน นอนกลางดง อิอิ

: อ่านแล้วเก็บเสื้อผ้ายัดใส่กระเป๋า

: ชวนกันขึ้นรถ

: ขับมาช้าๆระมัดระวัง

: มาถึง จอดรถปุบ ชวนเจี๊ยะพรึบ !!

: ทันที ทันกาล ทันใจ คอสะเดา

: ความสุขของคนเรา จะเอาอะไรมาวัดได้ละครับ นอกจากใช้ปรอทหัวใจ อิ อิ..

« « Prev : ผัดเผ็ดกระเพาใบยอ

Next : ปีใหม่ อิ อิ.. » »