ลานสวนป่า

วิชานี้อยู่ในโครงการศึกษาดูงาน “วิถีแห่งความพอเพียง: ชีวิตที่มีคุณค่า”

ค่ายจิตวิทยาปรึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

วันที่ 5-7 พฤษภาคม 2553

ณ มหาชีวาลัยอิสาน อ. สตึก จ. บุรีรัมย์

————————————————————————————-

ร้อนปีนี้ทำให้รู้ได้ถึงคุณประโยชน์ของต้นไม้ใบหญ้ามหาศาล คนที่อยู่ในเมืองในห้องแอร์อาจจะไม่รู้สึกอะไร แต่พวกผมคนชนบท รวมทั้งสรรพสิ่งทั้งหลายที่ต้องสัมผัสกับคำว่าโลกร้อนเต็มๆ แบบโลกทั้งใบยกให้นายคนเดียว แม่เจ้าประคุณเอ๋ย อุณหภูมิ24-42องศามันแผดเผาจนรู้สึกผิวหนังแสบยิบๆเลยเชียวแหละ สงสารแต่ต้นไม้เล็กไม่มีขาเดินเข้าร่มได้เหมือนสัตว์ สังเกตเห็นนกเล็กๆจะบินมาเล่นน้ำ ทำให้เราต้องเปลี่ยนแผนมารดน้ำต้นไม้รอบบ้านยามบ่าย เพื่อจะให้นกได้อาศัยคลายร้อนตอนที่โลกระอุ มีผู้สันทัดกรณีเล่าว่า อุณหภูมิภายใต้ร่มไม้กับภายนอกที่แดดเปรี้ยงๆนั้น ต่างกันระหว่าง20-50องศาที่เดียวเลยละครับ

ต้นไม้ที่แผ่กิ่งก้านสาขาขนาดใหญ่ จึงเป็นเสมือนร่มกางกรองแสงแดดให้เราอีกชั้นหนึ่ง ไม่เฉพาะแดดหรอกนะครับ ยังกรองน้ำฝนไม่ให้ตกกระแทกพื้นโดยตรง ยามลมแรงก็ช่วยซับลมผ่อนหนักเป็นเบา ธรรมชาติมีระบบเอื้ออวยกัน ไม้ใหญ่ดูแลไม้เล็กๆให้มีโอกาสงอกและเติบโตขึ้นมาในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง ถ้าเราสังเกตให้ดี จะเห็นว่ามีไม้จำนวนมากไม่สามารถเกิดขึ้นได้เองตามธรรมชาติเหมือนในสมัยก่อน บางชนิดเมล็ดอาจจะงอก แต่ไม่แข็งแรงพอที่จะเติบโตได้ หลายชนิดเมล็ดจะแห้งและเน่าเร็วขึ้น ทำให้อัตราความงอกลดลงไปมาก ไปๆมาๆมนุษย์จะต้องช่วยกันเพาะกล้าไม้มาปลูก ปลูกแล้วไม่ดูแล ต้นไม้ก็ยากที่จะตั้งตัวจนเติบใหญ่ได้

“ความเจริญในความเข้าใจของมนุษย์ เป็นตัวบ่อนทำลายความเจริญทรัพยากรป่าไม้และสภาพแวดล้อมอื่นๆของโลก”

แม้แต่การรดน้ำให้กับพืชผักทั่วไปในหน้าแล้งอย่างนี้ต้องระวังให้ดี บางทีน้ำที่เรารดสะเปะสะปะนั่นแหละทำให้ต้นไม้เฉาตายมานักต่อนักแล้ว ถ้าเราไม่มีความพร้อมที่จะดูแลต้นไม้ ปล่อยให้ต้นไม้ต่อสู้กับสภาพธรรมชาติจะดีกว่า การปรับตัวตามสภาพที่เปลี่ยนไป ต้นพืชมีระบบต้านความร้อนเย็นอย่างน่าอัศจรรย์ การที่มนุษย์ไม่ศึกษาไม่เข้าใจ นึกว่าร้อนแล้งอย่างนี้เอาน้ำไปรดโครมๆจะเป็นการช่วยต้นพืช เป็นการเข้าใจผิดทั้งเพ เข้าใจถูกเป็นอย่างไรรึ

ต้นไม้มีโปรแกรมที่จะบริหารความเสี่ยง บางประเภทจะผลัดใบในยามแล้งเพื่อสงวนน้ำ บางชนิดที่เจอไฟป่าบ่อยๆจะสะสมอาหารเตรียมอนุบาลตัวเองหลังไฟไหม้ เมล็ดไม้บางชนิดโดนไฟป่ากลับงอกงามได้ดีกว่าปกติ ถ้าจะดูแลต้นไม้ในฤดูแล้ง จะต้องคำนวณปริมาณน้ำของเราให้ดี ว่ามีน้ำเพียงพอที่จะรดต้นไม้ตลอดแล้งนี้ได้กี่ต้นๆละกี่ซีซี. ถ้ามีน้ำไม่มากพอต้องคำนวณอีกชั้นหนึ่งว่าจะรดน้ำกี่วันครั้ง แล้วก็ลงมือปฏิบัติตามนั้น ต้องทำอย่างมีวินัยเคร่งครัดด้วยนะครับ เพราะต้นไม้จะกำหหนดหน่วยความจำเตรียมระบบภายในรองรับน้ำไว้ ถ้าเรารดน้ำไม่ตรงตามเวลา หน่วยความจำก็เรรวน ระบบดูดซึมพังอย่างอื่นก็เพไปด้วย คนไม้ที่รดแบบคนขี้เกียจจึงตายยังไงละครับ

นอกจากรดน้ำแล้ว ในช่วงแล้งอย่างนี้ถ้ามีปุ๋ยคอกหรือใบไม้กิ่งไม้เล็กๆมาคลุมโคนต้น จะช่วยให้ต้นไม้ลดความทรมานจากแดดแผดเผาอีกทั้งรักษาความชื้นไว้ได้นาน ลองง่ายๆ..ไม่ใส่รองเท้าเดินบนผิวดินโล่งๆตอนบ่าย2-ดูสิครับ รับรองสะดุ้งโหยงเลยเชียวแหละ ถ้าเรารดน้ำช่วงที่ผิวดินร้อนระอุ น้ำที่ไปรดเมื่อสัมผัสกับความร้อนผิวดิน จึงไม่ต่างกับเอาน้ำร้อนไปลวกรากอ่อนที่เปราะบาง ในหน้าร้อนควรรดน้ำตอนเช้าๆดีที่สุด เพราะอุณหภูมิของน้ำของดินไม่เป็นอันตรายต่อต้นพืช

ถ้าพิจารณาถึงจุดคุ้มทุนคุ้มค่า ลองพิจารณาเม็ดไม้สัก1เมล็ดดูสิครับ เมล็ดเล็กๆนี่แหละ เมื่อเจริญเติบโตเป็นต้นไม้ใหญ่ จะคำนวณด้านปริมาณด้านมูลค่าหรือด้านคุณค่า เธอเอ๋ย..ไม่รู้ว่ามันท้วมท้นทวีกี่ร้อยกี่พันเท่า แต่มนุษย์เราก็ตาบอดสี ชอบไปลงทุนลงแรงทำเรื่องอื่นมากกว่าที่จะปลูกต้นไม้ ช่างใจร้ายใจดำต่อโลกจริงนะเธอ ใครไม่อยากสวยแต่รูปจูบไม่หอมโปรดกรุณาปลูกต้นไม้เถอะนะ

เราจะเริ่มต้นอย่างไรดี ถ้าเธอมีพื้นที่ในบริเวณบ้านไม่มากนัก ลองเมี่ยงๆมองๆดูที่ว่าง จุดที่มีแดดส่องถึง ไม่เกะกะตัวบ้านมากนัก จัดเป็นมุมพักผ่อน แนะนำให้ปลูกต้นส้มโอ ส้มโอเป็นพืชที่แข็งแรงอายุยืน มีกิ่งก้านสาขาโปร่งตัดแต่งให้สวยงามได้ นอกจากมีผลให้เก็บมายำส้มโออร่อยแล้ว ช่วงที่ส้มโอออกดอกกลิ่นหอมระรื่นจะกระจายฟุ้งใต้ร่มที่เรานั่งเล่น บรรยากาศสดชื่นจากธรรมชาติล้วนๆ ถ้าจะให้ดีกว่านี้อีก เราก็เอายอดส้มเขียวหวาน ส้มซ่า มะกรูด มะนาว มาเสียบไว้อย่างละทิศละทาง ต้นส้มโอธรรมดาๆ ก็จะกลายเป็นส้มโอพิเศษหรือส้มโอสารพัดนึก ที่อำนวยความสะดวกให้แม่ครัวหัวป่าส์

· อยากได้ใบมะกรูดมาใส่ต้มยำกุ้ง ก็ไปเด็ดเอาที่ต้นส้มโอ

· อยากได้ผิวส้มซ่ามาใส่ยำ ก็ไปเด็ดเอาที่ต้นส้มโอ

· อยากได้มะนาวมาใส่น้ำพริก ก็ไปเด็ดเอาที่ต้นส้มโอ

· อยากได้ส้มเขียวหวาน ส้มเซ๊ง ก็ไปเด็ดเอาที่ต้นส้มโอ

· อยากได้ที่นั่งคุยกับคนพิเศษ ก็จูงมือไปตกลงใจใต้ต้นส้มโอ

จุดเริ่มต้นในการชี้ชวนให้ปลูกต้นไม้ น่าจะอยู่ที่การชี้นำให้เห็นคุณประโยชน์เสียก่อน มนุษย์เราส่วนใหญ่มักจะคำนึงผลลัพธ์ ถ้าเรื่องไหนโดนใจก็อยากจะทำ ดังนั้นการประชาสัมพันธ์ปลูกป่าอย่างโน้นอย่างนี้อาจจะดูดีแต่จะห่างไกลจากความเป็นไปได้ของคนส่วนใหญ่ ว่าคนปลูกจะเห็นหรือรับประโยชน์ตรงไหนอย่างไร ดังนั้นจึงขอชี้ชวนให้เริ่มปลูกไม้ใกล้บ้านใกล้ตัวใกล้ใจเสียก่อนน่าจะดีกว่า จริงไหมละครับ

เมื่อปลูกต้นส้มโอแล้ว เกิดความรู้สึกว่ามันดีแฮะ ดีจริงๆด้วย..ดีมากๆเลย มีส้มโอต้นเดียวเที่ยวเอาไปคุยได้ร้อยเอ็ดเจ็ดย่านน้ำ เมื่อหัวใจติดเทอร์โบอย่างนี้แล้ว ส่วนมากจะมองหาไม้ชนิดอื่นตามที่ชอบมาปลูกต่อๆไป ยิ่งปลูกก็ยิ่งได้ความสุข ปลูกมากก็ยิ่งมีความรักมาก โตมากก็เข้าใจมากและหวงแหนมากขึ้น เห็นๆง่ายๆปลูกเท่าไหร่ผลลัพธ์แห่งความปลื้มใจก็ทวีคูณขึ้นไปเท่านั้น ใครมาชวนไปเดินม็อบก็เมินเสียเถอะ

ถ้าท่านใดยังมีที่ว่างพอที่จะปลูกต้นไม้อีกสักต้น ปลูกต้นตะลิงปิงก็ดีนะครับ เป็นไม้ทรงพุ่มขนาดเล็กประมาณ4-5เมตร ตัดแต่งทรงพุ่มง่าย ไม่กินพื้นที่มากนัก ปลูกแล้วดูแลให้ดี เพียง2ปีตะลิงปิงก็ออกติดดอกออกผลเต็มต้น ที่ชวนปลูกตะลิงปิงก็เพราะเป็นไม้ที่ออกดอกออกผลทั้งปี มองเป็นไม้ประดับก็ได้ รับประทานก็ดี ผลตะลิงปิงมีรสเปรี้ยว เอามาซอยใส่น้ำพริกซอยใส่ยำอร่อยเหาะ เอามาทำน้ำปั่นใส่เกล็ดน้ำแข็งเลี้ยงแฟนก็สุดแสนประทับใจ ยอดและดอกตะลิงปลิงเด็ดมาจิ้มน้ำพริก รับประทานเป็นผักเคียงจานลาบสะเด็ดนักขอบอก จุดพิเศษของตะลิงปิงอยู่ที่ปลูกง่าย ดูแลง่าย ติดดอกออกผลไม่บันยะบันยัง บางต้นติดลูกตั้งแต่โคนต้นระรายไปทุกกิ่ง ชวนใครไปชมล้วนตาโตร้องโอ้โฮกันทั้งนั้น คนปลูกก็ปลื้มยิ้มลืมหุบทีเดียวเลยละครับ จะเห็นต้นตะลิงปิงเป็นต้นไม้ที่เรียกความสุข สะสมความภาคภูมิใจให้เราสม่ำเสมอ เผลอเป็นยิ้มว่างั้นเถอะ..

รั้วบ้านที่อยู่ว่างๆ เลือกเอามุมใกล้ต้นส้มโอต้นมะตะลิงปิงนั่นแหละ ขุดหลุมกว้าง/ลึกขนาดตารางฟุต เอาปุ๋ยอินทรีย์เคล้าดินกับใบไม้แห้งใส่ให้เต็มหลุม แล้วเอาเมล็ดชมจันทร์ไปหยอดหลุมละ2-3เมล็ด เอาไม้ไผ่สูงประมาณ2เมตรไปปัก4ต้น ทำมุมเหมือนกระโจม ภายใน7วันเม็ดก็งอกแล้ว หลังจากนั้นเดือนครึ่งดอกชมจันทร์ก็จะทยอยเบ่งบานอวดเรา ดอกใหญ่สีขาวสะอาด แถมบ้าดอกอีกต่างหาก พอแดดร่มลมตกรั้วเราก็พราวสวยไสว สวยจริงๆขอบอก วันไหนนัดคนที่รู้ใจมาบ้าน ไปเด็ดดอกตูมดอกชมจันทร์นี่แหละมายำเลี้ยงแฟน จะตั้งชื่อว่า”ยำบริสุทธิ์ใจจานเด็ด”ก็ได้นะ ฝึกหัดเสน่ห์ปลายจวักไว้ให้ดี ถ้าทำตามนี้ไม่มีอกหัก รับประกันล้านเปอร์เซ็นต์ ไม่มีหรอกนะ ที่จะเจ็บอกเหมือนตกตาล อิ อิ..

ไม่มีคุณเบี๊อกที่ไหนหรอกครับ

ที่ไม่ประทับใจกับความสุขเรียบง่าย

ที่เกิดจากน้ำพักน้ำแรง น้ำจิตน้ำใจ

ถ่ายทอดความดีความงดงามจากใจสู่ใจ

ไม่ห่วงไม่บอกนะนี่

: หมายเหตุ

เรื่องต้นไม้ ขอยกยอดไปต่ออีกบท นะขอรับ

« « Prev : ยุทธการโส่เหล่

Next : :ยู้ฮู..ต้นทุนทางสังคมไทยอยู่ไหน? » »