ลานปลาหัวโม้ง

วันนี้เป็นวันแห่งความรัก ในใจมีเรื่องรัก ๆ อยากจะเขียน แต่คนในลานปัญญามอบความรักกันถ้วนหน้าแล้ว เลยขอเลี่ยงมาเขียนเรื่องอื่นดีกว่า ไม่อย่างงั้นรักจะท่วมจอ วิ้ววววว

อาทิตย์ที่แล้วได้ไปเข้าร่วมประชุมวิชาการของนักเรียนในอังกฤษ มีนักเรียนจากหลายสาขามาร่วมเสนอผลงาน งานผ่านไปได้ด้วยดี ได้ฟังงานวิจัยของพี่ ๆ น้อง ๆ เป็นการยืนยันว่านักเรียนไทยเก่งและทำงานวิจัยได้ดีไม่น้อยหน้าต่างชาติ นอกจากนี้ยังมีวิทยากรจากสถาบันวิจัย สมาคมอุตสาหกรรม และฝ่ายการศึกษามาให้ความรู้แก่นักเรียน โดยเฉพาะแนวทางการทำงานวิจัยหลังจากที่เราเรียนจบและกลับไปทำงานที่เมืองไทยตามสังกัดหน่วยงานที่ได้ทุนมา เอาล่ะสิ ได้การบ้านกลับมาด้วย กลับไปทำวิจัยอะไรดี ….

อาจารย์วิทยากรที่มาในวันนั้นแนะนำว่า ให้เริ่มเข้าหาอาจารย์ที่มีชื่อเสียงในงานวิจัยด้านที่เราจะทำ และขอไปเป็นส่วนร่วมหรือเป็นลูกมือของท่านเพราะท่านเหล่านั้นก็อยากได้คนมาร่วมงานด้วย อาจารย์บอกว่าการได้ร่วมงานกับคนที่มีชื่อเสียงอยู่แล้วจะทำให้เราทำงานได้ง่ายขึ้น คำถามแรกที่อาจารย์ให้มาคือ … จะไปหาอาจารย์หรือนักวิจัยท่านไหนดี … อาจารย์วิทยากรยังบอกอีกว่ายุคนี้เป็นยุคแห่งสหวิชา ถ้าร่วมมือกับคนที่จบมาต่างสาขาเพื่อจะช่วยวิจัยเรื่องเดียวกันจะยิ่งได้รับการสนับสนุนเพิ่มขึ้น คำถามที่สองตามมา … จะไปร่วมงานกับใครดีล่ะเนี่ย … อีกเรืองคืองานวิจัยในเมืองไทยเป็นที่รับรู้กันว่าเกี่ยวกับการเมืองเล็กน้อย งานวิจัยประยุกต์ชนิดเห็นผลได้เร็วจะได้รับการสนับสนุนมากกว่างานวิจัยขึ้นหิ้ง คำถามต่อมาคือ … วิจัยประยุกต์เหรอ? … แม้ในบางคำถามจะมีทั้งส่วนที่เราเห็นด้วยและไม่เห็นด้วย แต่คืนนั้นเรากลับบ้านมาด้วยคำถามมากมายในใจถึงงานวิจัยที่จะทำ

หลังประชุมครั้งนั้นทำให้เราคิดถึงเรื่องงานวิจัยที่จะทำต่อไป ทำอะไร ทำกับใคร ทำที่ไหน ทำอย่างไร หาเงินวิจัยที่ไหน เขียนหัวข้อเรื่องอะไรดี และอื่น ๆ อีกมากมาย คิดไปคิดมาอยู่สักวันสองวันก็เลิกคิด … ไม่ใช่ว่าเลิกคิดซะทีเดียว เพียงแต่เลิกคิดแบบฟุ้งซ่านแล้วเริ่มคิดให้เป็นเรื่องเป็นราว

เมื่อลองคิดแบบเป็นเรื่องเป็นราวแล้วก็ขอเก็บทุกคำถามที่อาจารย์วิทยากรให้ไว้ก่อน คำถามเหล่านั้นอาจจะสำคัญ แต่ไม่ใช่ตอนนี้ เพราะมีคำถามที่เราคิดว่าสำคัญกว่า นั่นคือการตั้งคำถาม สิ่งที่สำคัญที่สุดในการทำงานวิจัยคงหนีไม่พ้นการตั้งคำถาม เมื่อไหร่ก็ตามที่คำถามไม่ชัดเจนและโจทย์ที่เราอยากตอบไม่ก้องอยู่ในหัว เมื่อนั้นเราจะไม่มีทางรู้เลยว่าเราจะทำวิจัยเรื่องอะไรและทำอย่างไร และอาจจะทำให้เราหลงทางได้

จากนั้นเราก็เริ่มตั้งคำถาม ตั้งไปตั้งมาเจอแต่คำถามที่ยังไม่เห็นแนวทางหาคำตอบ ทำให้เราต้องหยุดคิดอีกครั้ง หยุดคิดว่าทำไมเราถึงตั้งคำถามไม่ได้ แล้วเราก็พบว่า ถ้าไม่มีความรู้พื้นฐานเราก็จะตั้งคำถามไม่ได้เลย และนี่เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญในการทำงานวิจัย คือความรู้พื้นฐาน (ไม่ใช่ความรู้ทางเทคนิค) ที่จะนำไปสู่การตั้งคำถาม คิดง่าย ๆ ว่าถ้าเราไม่รู้ว่าพันธุ์ปลาที่มีอยู่เป็นแบบไหนแล้วเราจะคิดปรับปรุงพันธุ์ได้อย่างไร ถ้าเราไม่รู้ว่าไวรัสตัวไหนกำลังระบาดแล้วเราจะคิดหาวัคซีนได้อย่างไร … เราจึงหยุดตั้งคำถามทั้งหลายและเริ่มหาข้อมูล เก็บข้อมูลไปเรื่อย ๆ กว่าจะเรียนจบก็คงพอได้แนวทาง ได้ความรู้พื้นฐาน และได้คำถามที่เราอยากหาคำตอบ เมื่อถึงตอนที่เรามีคำถามหรือโจทย์ที่ชัดเจน คำถามอื่น ๆ ที่อาจารย์วิทยากรให้ไว้ก็คงได้ทยอยตอบไปเรื่อย ๆ

แต่สิ่งหนึ่งที่เราคอยบอกตัวเองคือ อย่ายึดติด อย่ายึดติดอยู่กับความรู้ที่เรากำลังเรียนอยู่ว่าเป็นสิ่งที่ดีที่สุดและทันสมัยที่สุด อย่ายึดติดว่าเราต้องทำวิจัยโดยใช้เทคโนโลยีที่หรูหราที่สุด อย่ายึดติดว่าถ้าไม่มีเครื่องมือที่เราใช้อยู่อย่างสะดวกสบายแบบทุกวันนี้แล้วเราจะเป็นง่อยทำวิจัยอะไรไม่ได้เลย

ย้อนไปตอนสัมภาษณ์รับทุนเมื่อหลายปีมาแล้ว กรรมการบอกเราว่าสาขาที่เรามาเรียนต้องใช้เครื่องไม้เครื่องมือที่แพงมาก และถามเราว่าเรียนจบกลับมาแล้วไม่มีเครื่องมืออะไรให้ทำจะทำยังไง ตอนนั้นตอบไปสวยหรูตามสไตล์นักเรียนสอบทุนทำนองว่า สิ่งที่สำคัญที่สุดคือความคิดไม่ใช่เครื่องมือ ต่อให้เครื่องมือทันสมัยแค่ไหนมากองอยู่ข้างหน้า ถ้าคิดอะไรไม่ออกก็คงได้แค่มองเครื่องมือ ตอนนี้มาเรียนเองแล้วถึงได้สำนึกว่าสาขานี้ใช้เงินเยอะจริง ๆ ต่อให้อยู่เมืองนอกแต่ถ้าเงินไม่หนักก็ต้องคิดหนัก

มีคนเคยถามว่ามาเรียนปริญญาเอกทำไม แต่ละคนก็ตอบแตกต่างกันไป แต่สำหรับเรามันคือการมาเรียนรู้และพัฒนาระบบความคิดให้เป็นแบบนักวิจัย มากกว่ามาเรียนเทคโนโลยีใหม่ ๆ ที่อีกไม่นานก็จะถูกกลืนไปกับเทคโนโลยีสาขาที่ใหม่กว่า … เพราะยังไงซะเราก็ยังเชื่อมั่นในความคิดมากกว่าเครื่องมือ

« « Prev : ความสุข

Next : อื่น ๆ อีกมากมาย จากเฉลียง » »