ลานชีวิต

เมื่อวานผมเปิดประเด็นการเรียน ต่อเนื่องจากแนวคิดของครูบาคำเดื่อง ภาษี ว่า

การศึกษาไทยในปัจจุบันนั้น เป็นการศึกษาเพิ่อความเป็นทาส ที่ทำให้ผู้เรียนไม่มีทางหลุดพ้นจากความเป็นทาสได้เลย

ปรากฎว่า นักศึกษาส่วนใหญ่ไม่เข้าใจคำว่า การศึกษาที่นำไปสู่ความเป็นทาส นั้น คืออย่างไร

จึงตอบมาแบบประหลาด ๆ ว่า “การพ้นจากความเป็นทาส คือ การไม่ลอกการบ้านเพื่อน การไม่ลอกข้อมูลจาก Internet และศึกษาหาความรู้ด้วยตนเอง“

ซึ่งเป็นคนละประเด็นกับการศึกษาเพื่อความเป็นทาส

อ่านต่อ »

ผมสรุปคำนี้มาจากหนังสือ

 ”ทัศนะว่าด้วยการเมืองและจริยธรรม” ของอาจารย์ป๋วย อึ๊งภากรณ์

ที่เป็นของขวัญ “เชิงปัญญา” จากท่านคอนดักเตอร์ “กุนซือ” ของเรานี่เอง

ท่านคอนดักเตอร์คงเกรงว่าผมจะฆ่าตัวตาย เพราะผมทำอะไรก็ไม่สำเร็จสักที

ปัญหานี้เป็นแบบที่อาจารย์ป๋วยประสพมาในช่วงปี ๒๕๑๖ และได้เขียนสรุปไว้ในประสบการณ์ของท่าน ในหนังสือเล่มนี้

พออ่านจบปุ๊บ ก็รีบรายงานให้นายทุน เอ้ย  เจ้าของหนังสือทราบผลว่า

ผมยังไม่คิดที่จะฆ่าตัวตายตอนนี้หรอก เพราะเคยคิดแล้ว ตั้งแต่สมัย ตุลาคม ๒๕๑๖

แต่ทำไม่สำเร็จ เพราะปัจจัยแวดล้อมไม่อำนวย

หาระเบิดไม่ได้

ตอนนั้นคิดเรื่องระเบิดพลีชีพครับ ไม่ทราบคิดได้ไง อาจจะสถานการณ์บังคับ และคิดอะไรไม่ออกมั้ง เลยคิดไปเรื่อยเปื่อย

แต่ก็มาติดที่ผมและเพื่อนๆหาระเบิดไม่ได้ เลยไม่ได้คิดต่อว่าถ้ามีระเบิดแล้วจะบุกฝ่าด่านหนวยรักษาความปลอยภัยของ “ทรราช” ไปถึงตัวได้อย่างไร

และครั้งนั้นเป็นครั้งเดียวที่ผมยอมตาย แบบคิดฆ่าตัวตาย ไม่รู้สึกเสียดายชีวิตเลยแม้แต่น้อย เมื่อคิดย้อนหลังก็แปลกใจตัวเองเหมือนกัน ว่าคิดได้ยังไง

อ่านต่อ »

เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา (๑๗ สค ๕๑) ผมได้มีโอกาสสนทนากับนักธุรกิจค้าวัสดุเกษตร

จุดสนใจที่ผมอยากคุยก็คือ การพัฒนาเกษตรอินทรีย์ จนกลายเป็นวาระแห่งชาตินั้น มีข้อดี-ข้อเสีย หรือผลกระทบอย่างไรบ้างต่อธุรกิจของเขา

เขาบอกว่า “เข้าทาง” เขาพอดี

แต่ปัญหาใหญ่อยู่ที่วัตถุดิบทำปุ๋ยอินทรีย์ มีไม่ค่อยพอ

เขาจึงพยายามเก็บสต็อกวัตถุดิบจำพวก ขี้ค้างคาว หินฟอสเฟต ดินก้นถ้ำ เป็นต้น

และพยายามติดต่อเหมาเศษเหลือต่างๆ จากอุตสาหกรรมเกษตร

ไม่ว่าจะเป็น โรงงานน้ำตาล โรงงานน้ำมันปาล์ม และโรงงานอื่นๆ

เขาบอกว่า การทำเช่นนี้จะทำให้ธุรกิจเขามั่นคง

และยิ่งมั่นคงมากขึ้นอีกเมื่อ เกษตรกรชอบความ “มักง่าย”

เนื่องจาก มีการสร้างความเชื่อและจินตนาการว่า

ชีวิตที่ดีต้อง ทำงานอาชีพเร็วๆ ง่ายๆ มีเวลาเหลือมากๆ จะได้ “พักผ่อน” จะลงทุนเท่าไหร่ก็ยอม

และถือว่า “การพักผ่อน” เป็นสัญญลักษณ์ของ “ชีวิตที่ดี”

อ่านต่อ »

วันนี้ผมได้รับคำถามจาก “นักเรียน” หลังจากอ่านบันทึกของผม “การศึกษาเพื่อความเป็นทาส” ว่า

“ถ้าไม่เรียนแล้วจะกินอะไร เพราะที่มาเรียนก็เนื่องจาก ไม่มีทางเลือกอื่น จะเป็นทาส หรือเป็นไท ก็เรียนไปก่อน….”

แล้วก็ตามมาด้วย การใช้คำประชดประชันอีกหลายประเด็น

ผมอ่านแล้วก็สงสาร ในความไม่เข้าใจประเด็นของ “การศึกษาเพื่อความเป็นทาส”

เพราะ การศึกษา (ที่แปลว่า “การพัฒนาตนเอง”) น่าจะมีไว้เพื่อ “ความเป็น ไท”

เพื่อการหลุดพ้น จากความเป็น “ทาส” (ไม่น่าจะเป็นการพัฒนาสู่ความเป็นทาส)

แต่….. แต่นะครับ

ทำไมเราจึงทำให้เกิดการศึกษาเพื่อความเป็นทาส (ไปรับใช้ให้ประโยชน์ ส่วนตัว ส่วนธุรกิจ)ของคนอื่น ให้คนอื่นมากำหนดชตากรรมของเรา ในธุรกิจของเขา

จนเป็นเรื่องปกติธรรมดา

การศึกษาเพื่อความเป็นไท (อิสระ) กลับเป็นเรื่องประหลาดไป

ก็แปลกดีนะครับ

ผมยอมรับว่า เราอาจต้องยอมเป็นทาส (ในบางครั้ง) เพื่อจะได้เรียนรู้ เพื่อการหลุดพ้น สู่ “ความเป็นไท”

อ่านต่อ »

ผมได้ข้อคิดเรื่องนี้มาจากตอนที่ผมไปเก็บเปลือกผลไม้มาใส่นา

ผมจะพยายามไปตอนร้านปิด หรือก่อนร้านเปิด เพื่อความสะดวกของการจอดรถและขนตะกร้าเปล่าลงรถ ขนตะกร้าใหม่ขึ้นรถ

 ผมสังเกตว่าคนขายผลไม้จะมาเปิดร้านประมาณ ๖-๗ โมงเช้า และปิดร้านประมาณ ๕ ทุ่ม

ก่อนมาเปิดร้านนั้น คนขายจะต้องไปสั่งผลไม้ให้ครบตามที่ต้องการตั้งแต่ ตี ๔-ตี ๕ ประมาณ ๖ โมงร้านขายส่ง ก็จะนำผลไม้มาวางไว้ให้พร้อมจัดขายได้ประมาณ ๗-๘ โมงเช้า

สรุปว่า เขาคงจะนอนประมาณ ๖ ทุ่ม ตื่นประมาณไม่เกินตี ๔

และจะอยู่บ้านจริงๆประมาณ ๔ ชั่วโมงต่อวัน เกือบตลอดปี

เป็นอย่างนี้ทั้งสองร้านที่ผมไปเก็บเปลือกผลไม้

ผมเลยถามเขาเล่นๆว่า

มีบ้านไหม เขาก็บอกว่ามี ผมเลยถามต่อว่า “มีไว้ทำอะไร”

เขาบอกว่า “มีไว้นอน”

ผมก็แซวเล่นๆว่า ก็เห็นจัดที่นอนที่ร้านไว้แล้ว ก็นอนที่ร้านก็ได้

เขาก็บอกว่าที่ร้านไว้นอนเล่น ที่บ้านไว้นอนจริงๆ

ก็แปลกดี

อีกร้านหนึ่งใกล้ๆกัน ตอบว่า “มีไว้ให้ลูกอยู่”

ผมถามต่อว่า “ลูกอยู่จริงไหม”

เขาตอบว่า “ตอนนี้ก็อยู่ เล่นเกมส์”  แต่ต่อไปคงไม่อยู่ อ่านต่อ »