ลานจอมป่วน

วันที่ 9 กันยายน 2554 9.30 -12.30 น.

ศาสตราจารย์ ดร.ปาริชาต สถาปิตานนท์

เริ่มด้วยอาจารย์ปาริชาตถามว่า “ท่านคิดว่าสื่อสารมวลชนเหมาะแค่ไหนในการทำงานสันติวิธี?”  แล้วเปิดเพลง รักเธอประเทศไทย ของหรั่ง ร็อคเคสตร้า (ชัชชัย สุขขาวดี)  ให้ฟัง  อาจารย์ถามว่ารู้สึกอย่างไรเมื่อฟังเพลงนี้ ?

ดร. สมหมาย ปรีชาศิลป์ รองผู้ว่าราชการจังหวัดมุกดาหาร

ชอบเพลงนี้  แต่ไม่น่าจะมีเพลงนี้  ถ้าคนไทยรักกันก็ไม่จำเป็นต้องมีเพลงนี้

พันเอก เอื้อชาติ หนุนภักดี นายทหารประจำกรมข่าวทหารบก

เพลงจะเกิดขึ้นตลอด  เพลงจะมาทดแทนสิ่งที่หายไปเช่นจีนต้องการหาคนซื่อสัตย์ก็เกิดกวนอู  เพลงมักจะสะท้อนอะไรบางอย่าง

อาจารย์ปาริชาต

เพลงที่เอามาเปิดในช่วงที่มีความขัดแย้งแล้วมักจะถูกบิดเบือนตัดสินให้มีสี  ทั้งๆที่คนแต่งไม่มีเจตนา  บางคนบอกว่าฟังคุ้นๆเป็นเพลงเสื้อเหลือง

ทหารมีเพลงที่ปลุกใจให้รักชาติมาตลอดแต่หายไปช่วงเปลี่ยนสนามรบให้เป็นสนามการค้าสมัยน้าชาติ   จนเกิดเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ  ก็มีการร่วมมือกับบริษัทเอกชนผลิดสื่อและเพลงออกมาตลอด

วิชชุกร คำจันทร์ นักบิน บริษัท การบินไทย จำกัด

เพลงนี้แต่งมาตั้งแต่ปี 1986  หรั่งเคยเป็นทหารเรือ  ไม่ได้แต่งตอนมีความขัดแย้งทางการเมือง

อาจารย์ปาริชาต

ธรรมชาติของสื่อมีทั้ง Hardware และ Software   Hardware คืออุปกรณ์ เทคโนโลยีต่างๆ  ส่วน Software เป็นมิติด้านสาร  ตัวสาระ  เนื้อหา  ประเด็นที่ถูกผลิตขึ้นหรือหยิบเอาของเก่ามาใช้ให้เหมาะสมกับจังหวะและเหตุการณ์ในแต่ละช่วง

“ผู้ใดครองสื่อ  ผู้นั้นครอบครองอำนาจ” กรรมการด้านนี้ถึงมีการแย่งชิงกันจนป่านนี้ยังไม่จบ  มีเรื่องไปที่ DSI  ไม่รู้จะจบอย่างไร?  แต่ทุกท่านที่เป็นคนไทยสามารถมีสิทธิด้านสาร หรือ Message  หรือประเด็น  หรือข้อความ  ไม่ว่าจะเป็นการผลิต  การแต่งเรื่องราว  การนำเสนอ

การตั้งชื่อสื่อความหมาย (Naming is Framing)   การตั้งชื่อช่วยนำกรอบความคิดความเชื่อของเราที่มีต่อประเด็น   กลุ่ม P (นักศึกษากลุ่มที่ทำงานทางวิชาการเรื่อง “ความขัดแย้งทางการเมืองและการสร้างความสมานฉันท์ของคนในชาติ”) ตั้งชื่อโครงการว่า “Social Media กับการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งทางการเมือง- อาทรเสวนา”  ก็ชัดเจนดี  ท่าทางจะไปไกลกว่ากลุ่ม S (ความขัดแย้งเชิงอัตลักษณ์และแนวทางสันติวิธีในการจัดการปัญหาความรุนแรง:กรณีความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้)

การครองสื่อคือการครองใจ  ไม่ใช่มองที่อุปกรณ์ต่างๆ  แต่เป็นการครองใจ  ด้านประเด็นเป็นสิ่งที่สำคัญ

“ที่ใดมีความขัดแย้ง  ที่นั่นย่อมมีการแสวงหาสันติภาพ” สื่อมีความสำคัญกับเรื่องนี้อย่างไร?  เวลาทำงานด้านนี้สื่อได้อะไร?   ได้ทั้งดอกไม้และก้อนหิน

สื่อเป็นความหวังของสังคม  ไม่ใช่นำไปสู่อำนาจ  ผลประโยชน์  ไปเป็นทุนนิยม

ด้านหนึ่งก็อยากให้สื่อมีเสรีภาพ  แต่ก็อาจขัดแย้งกับการที่หงุดหงิดเวลาถูกสื่อวิจารณ์  โจมตี  เลยอยากควบคุม เซ็นเซอร์สื่อ

ในช่วงที่มีความขัดแย้ง  สื่อมักจะเป็นกันชนหรือกระโถนท้องพระโรง  สื่อมวลชนเป็นความหวังของสังคม  ในการปฏิรูปประเทศ  มิติด้านสื่อจะมีการหยิบยกมาพูดถึงมาก

ถ้าสื่อมวลชนคือความหวัง  คิดว่าสื่อมวลชนควรให้ความสำคัญกับการนำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับอะไรสูงสุด ?

• ความขัดแย้ง
• สันติภาพ
• นำเสนอเรื่องความขัดแย้งและสันติภาพพอๆกัน

งานวิจัยพบว่าสื่อมวลชนนับวันจะเลือกนำเสนอความขัดแย้งมากที่สุด

ยกตัวอย่างเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ในจีน  มีการรณรงค์ให้เกิดสันติภาพ  ไม่มีศัตรู  ป้ายชื่อสถานที่มี 2 ภาษา  ผู้นำทางความคิดพูดตรงกัน  ผ่านสื่อต่างๆ

พล.ต.ต. วิศิษฐ์ เอมประณีตร รองผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยตำรวจ

เสรีภาพของสื่อมวลชนในประเทศคอมมิวนิสต์มีการควบคุมสื่อ  การดำเนินการเป็นไปตามกลไกรัฐ  แต่ในบ้านเราสื่อมีหลายประเภท  มีทั้งสื่อที่มีเสรีภาพในการเสนอข่าวและสื่อที่มีกลไกการจัดตั้ง  สื่อที่มีจรรยาบรรณ  บ้านเราต่างกับประเทศจีนเพราะบ้านเรามีเสรีภาพ  แต่บ้านเราอาจมีเสรีภาพเกินขอบเขต  อาจมีเรื่องของผลประโยชน์  เรื่องการจัดตั้ง  ทำให้มีผลกระทบกับประชาชนเพราะได้รับข้อมูลข่าวสารที่ไม่ตรงกับข้อเท็จจริง

ขณะที่มีความขัดแย้ง  คนที่มีการศึกษาแทบจะไม่ดูข่าวในประเทศเลย  ไปดูข่าวจากต่างประเทศ เช่น CNN …..  แต่สื่อที่ดีๆควรเสนอข่าวที่เป็นความจริง  สื่อที่เสนอความขัดแย้งมักมีการจัดตั้ง  มีเบื้องหลัง

อาจารย์ปาริชาต

สื่อของจีนต่างจากไทย  สื่อในจีนเป็นของสื่อของรัฐจึงมีเอกภาพ  รวมทั้งการจัดลำดับที่จะเป็นประเด็นข่าว  คุณค่าข่าวจะเป็นไปในโทนเดียวกันหมด  แต่ก็เริ่มมีเสรีภาพมากขึ้นในเรื่องของธุรกิจ ความบันเทิง  กีฬา  ยกเว้นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับเรื่องความมั่นคง

ในประเทศไทยมีการปฏิรูปสื่อ  กำลังอยู่ในช่วงการต่อสู้  ตามรัฐธรรมนูญสิ่งที่เป็นสื่อเป็นของสาธารณะ  แต่ในทางปฏิบัติก็ยังมีปัญหาอยู่  ยังอยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านทางอำนาจ  ยังรอ กสทช.  หวังว่าในที่สุดจะได้สื่อที่เน้นผลประโยชน์และความมั่นคงของประเทศชาติเป็นหลัก

ยกตัวอย่างประเทศอังกฤษที่คิดว่าควบคุมสื่อได้  แต่เจอสื่อที่คิดว่าเอาไว้เจ๊าะแจ๊ะ  คือ Facebook ที่คนเอาไปโพสต์ว่ารัฐ ตำรวจท้องถิ่นไม่มีความยุติธรรม ความจริงยังไม่ได้พิสูจน์  ยังไม่ได้ไปสู่กระบวนการยุติธรรม แต่คนรู้สึกว่าไม่ได้รับความเป็นธรรมก็ออกมาแสดงพลัง  นี่ก็เป็นอันตราย

ที่อิยิปต์  ลิเบีย  ผู้ครองอำนาจครอบครองสื่อได้  แต่ไม่ทั้งหมด อย่ามองแค่มิติด้านเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงเร็วมาก  แต่ให้ดูที่มิติของสาร

สื่อมวลชนมีส่วนส่งเสริมและทำลายสันติภาพ  เช่นการเน้นความเสี่ยงและอันตรายหากดำเนินมาตรการประนีประนอม  การตอกย้ำภาพฝังหัวที่เป็นลบเกี่ยวกับศัตรูหรือการสร้างความชอบธรรมให้กับกลุ่มที่ไม่ยอมอ่อนข้อก็จะเป็นการทำลายสันติภาพ

สิ่งที่น่าสนใจคือคุณค่าของข่าว เรื่องที่จะเป็นข่าวต้องมี

• ความเร่งด่วน เช่นเหตุการณ์หรือกิจกรรมพิเศษ
• เป็นละคร (Drama) ความรุนแรง วิกฤต ความขัดแย้งในองค์กรที่สำคัญ  ความสุดโต่ง อันตราย  ความก้าวหน้าใหม่ๆ
• ความเรียบง่าย
• ความเป็นศูนย์กลาง ความเชื่อ  ความยากลำบาก  ความรุนแรง  ความเชื่อ

คนที่เข้าใจเรื่องนี้ก็สามารถแย่งพื้นที่ข่าวหรือเปิดพื้นที่ที่จะเป็นประเด็นข่าว

Facebook

« « Prev : การฝึกปฏิบัติกระบวนการประชาเสวนา

Next : การสื่อสารอย่างสันติเพื่อป้องกันและแก้ไขความขัดแย้ง (2) » »