ลานข้าวปลายนา

วันนี้ไปร้านหนังสือซี-เอ็ด ในยามที่มืดมากแล้ว เลยตรงไปที่เคาร์เตอร์ให้น้องแคชเชียร์ช่วยหน่อย หาหนังสือให้ 2 เล่ม สุขได้อีก กับ ลูกอีสาน เพื่อจะช่วยลดระยะเวลาการค้นหา

น้องคนรู้จัก ทักว่า ทำไม ชื่อหนังสือ น่าสนใจจัง “ยังสุขไม่พอ…หรือคะ”

“เปล่าหรอก ช่วยอุดหนุน หนังสืออาจารย์น่ะ” อุอุอุ  ตอบน้องไปแบบปากไม่เบี้ยว คือ ปากกับใจตรงกัน

คนขายหามาได้แต่ “ลูกอีสาน” ส่วนสุขได้อีก ต้องบอกว่า ของ อาจารย์ ดร.วรภัทร์  ก็ต้องค้นอยู่เป็นนาน นี่ถ้าเป็นร้านหนังสือในเมือง หนังสืออาจารย์จะโชว์อยู่หน้าแผงเลยทีเดียว อิอิอิ  (บ้านนอกน่ะค่ะ  ต้องเอาดูโหร ดูดวง ปีใหม่มาขึ้นโชว์) (ว่าตัวเองมากไป ป่ะเนี่ยเรา)

หนังสือ “ลูกอีสาน” ตั้งใจจะเอามาอ้างอิง ไว้เขียนนิทาน/นิยาย เกี่ยวเรื่องราวของคนอิสานที่วัฒนธรรม ประเพณีกำลังจะหายไป และลูกหลานจะไม่รู้จักหรือคงไม่สืบสานกันต่อ

ส่วนหนังสือ “สุขได้อีก” เอามาอ่านให้ประเทืองปัญญา ให้รู้จักการสร้างสุข เหมือนหนังสือ “ฉลาดได้อีก” คงต้องกลับไปอ่านอีกรอบ ครานี้ต้องทำได้ทั้งสุขและรู้จักฉลาดแน่เลย (เห็นหน้าปกหนังสือ แต่ละเล่ม ดีใจทุกครั้งว่าได้รับรางวัลที่  แต่เปล่าหรอก เป็ฯการพิมพ์ครั้งที่  แต่เลข  ตัวโตไปนิด เลยสกิดให้น่ายินดี )

แต่……….ยังไม่ได้เปิดอ่านอย่างละเอียด   ส่วนรูป พ่อครูบา ที่น้องมะเดี๋ยวโฆษณาน่ะ ได้เห็นแล้ว แถมมี ตัวอย่างนิทานให้อ่านด้วย “น่าสนใจๆๆๆๆๆ”

ปีใหม่ปีนี้ ได้อ่านหนังสือดี สองเล่ม ในต้นปี คงทำให้ชีวิตลูกอิสาน สุขได้อีกเยอะเล้ย

ก่อนวันคริสต์มาส อยากกินลาบเนื้อ(วัว) แต่คิดในใจว่า ไปงานดองน้องที่ร้อยเอ็ดต้องได้กินลาบเนื้อ(วัว) แน่ๆ ก็เลยต้องอดใจไว้ก่อน

คนอิสานส่วนใหญ่จะติดทานเนื้อวัวกัน เมื่อก่อนก็ทานเนื้อควายเดี๋ยวนี้หาทานไม่ได้ แถมไม่อร่อยเท่าเนื้อวัวโพนยางคำ อิอิอิ

เนื้อวัว……น่าจะเป็นอาหารประจำของคนอิสานเลยก็ว่าได้ เพราะหลานสาวกลับมาเยี่ยมบ้านที่ไร ก็ต้องมีการทำสเต็กลาว(เนื้อย่าง) แจ่วเพลี้ย ลาบเนื้อ ต้มเนื้อ กินก้ันอย่างเอร็ดอร่อย แถมกินตุนไว้หลายๆวันก่อนกลับภาึคกลาง เอาจนเบื่อกันไปตามๆกัน

หลังกลับจากงานแต่งงาน หลานสาว ถามว่า ได้กิน “ลาบร้อยเอ็ด..มั้ย” ไม่เลย เลี้ยงโต๊ะจีน ผิดหวังมาก เลยต้องพากันมาแวะกิน สารพัดทำที่กาฬสินธุ์ เล่นเอาแสบท้องไม่หาย ไม่เพราะกินไปซำมะปิ(สารพัด)ตำ ตามชื่อร้าน ไม่ว่าจะ เป็นส้่มตำปูปลาร้า ส้มตำไข่เค็ม ตำกล้วย ตำปลี ตำผลไม้ ตำซกเล็ก จำมาได้ไม่หมด  กินเสร็จต้องวิ่งยาธาตุน้ำขาวตรากระต่ายบิน มาช่วยผสมกรดให้เจือจาง

วัฒนธรรมงานเลี้ยงงานแต่งงานเริ่มเปลี่ยนไปตามยุดยามสมัย ที่ดูโก้เก๋ และสะดวกสบาย

เมื่อหลายเดือนก่อน ทำบุญร้อยวันพ่อ ด้วยความที่วัฒนธรรมการช่วยเหลือกันและกันของเพื่อนบ้านในยามที่เพื่อนบ้านมีงานบุญงานเลี้ยงเริ่มหายไป เพราะต่างคนต่างมีภารกิจที่ทิ้งไม่ได้ จึงคิดจะเหมาร้านโต๊ะจีนมาเหมือนกัน แต่เนื่องจากว่า คน(ลาว)เราส่วนใหญ่เริ่มเบื่ออาหารโต๊ะจีน จึงอยากเปลี่ยน เป็นโต๊ะลาวบ้าง

“โต๊ะลาว  เราก็ทำ” อ๊ะ…เจ้าของร้านบอก คล้ายจะหาว่าเราเชยนะ “เรามีบริการมานาน ตามควารมนิยมของเจ้าของงาน” เหมือนเราจะบ้านนอกอีกแระ  อยากเลี้ยงโต๊ะลาว

ที่ๆๆบ่น ก็ใช่ว่าอะไร แค่…อยากให้วัฒนธรรมประเพณีอิสาน ยังคนอยู่ต่อๆไปให้ลูกให้หลานได้ชื่นชมกับความเป็นเอกลักษณ์ของบรรพบุรุษของตน ก็เท่านั้นเอง

วันก่อนงานฌาปนกิจศพของพ่อน้องที่ทำงาน เจ้าภาพต้องคอยบอกผู้ร่วมงาน ว่า “พ่อสั่งไว้ให้ทำแบบนี้ ”

เพราะงานนี้ ทุกคนต่างร่าเริง หัวเราะสนุกสนาน เพลงที่เปิดในงาน ล้วนเป็นเพลงสนุก เหมือนเพลงที่เปิดในงานแต่งงาน

เพลงที่เปิดนำขบวนศพไปวัด ก็เป็นเพลงหมอลำ รำซิ้งด้วยสิ

น้องนักเรียน มารำเซิ้งหน้าไฟให้พ่อถึงสองชุด และต้องแสดงถึงสองรอบ เพราะผู้มาร่วมงานร้องขอ

หากเป็นงานอื่นคงรำไทย อ่อนช้อยสวยงาม แต่งานนี้เน้น เรื่องความสนุกเข้าไว้

พ่ออายุ 90 กว่าปีแล้ว พ่อเตรียมตัวมานานหลายเรื่อง นับตั้งแต่การเอารูปไปทำใหม่ ทำขาตั้งรูปหน้าศพ เตรียมรูปแบบในงาน สั่งเสียจนเรียบร้อย แล้วพ่อก็นอนหลับไปเฉย โดยที่ไม่มีใครอยู่ด้วยจนเช้า ลูกๆเห็นว่าตื่นสาย จึงเปิดประตูห้องเข้าไปดู

ก็เป็นเรื่องแปลกดี ที่พ่อได้เตรียมตัวอย่างดี ไม่มีอะไรที่ค้างคา ลูกๆก็ทำตามที่พ่อต้องการทุกเรื่อง จากไปด้วยความสุข จริงๆ

ไปกินดอง เป็นภาษาอิสาน ที่เรียก การไปงานแต่งงาน

งานแต่งงาน เรียกว่า งานดอง

ญาติเจ้าบ่าวเจ้าสาว ต่างเรียกว่า เป็นดองกัน

งานแต่งงานของชาวอิสาน หากประเพณีดั้งเดิม ก็ต้องมีการบายศรีสู่ขวัญ คนอิสาน นิยมบายศรีสู่ขวัญในงานมงคลต่างๆ

ข้อสังเกต อย่างหนึ่งของงานดองอิสาน ก็คือ การได้กินเนื้อ(วัวหรือควาย) สมัยก่อนก็จะชำแหละกันเอง สมัยนี้ก็ซื้อมา แต่ขาดไม่ได้ต้องมีเนื้อ ไม่อย่างนั้นไม้่ใช่งานดอง

มีน้องที่ไปงานด้วยกัน บ่นว่า “กินแต่เนื้อมาหลายวัน งานดองต่อๆๆกันเลย”

บางคนที่ไม่ทานเนื้อสัตว์ใหญ่ ไปงานดองอิสานแบบดั้งเดิม คงลำบากนิดหนึ่ง

แต่หากเป็นเขยกรุงเทพ คงต้องเลี้ยงโต๊ะจีนกัน หรือไม่ก็เป็นอาหารภาคกลาง

แต่กระนั้น……….ก็ต้องเตรียมเนื้อ ไว้ทำลาบ ทำก้อย ทำต้ม ให้ชาวอิสานบ้านเฮาด้วย ไม่งั้น….จะไม่อิ่มท้อง งานดองจะไม่สมบูรณ์ :lol:

เมื่อวานไปเที่ยวเวียงกุมกาม นักท่องเที่ยวมากันน้อยมาก

น้องๆที่ไปด้วยกัน คงผิดหวัง แต่ไม่กล้าที่พูดมากไปกว่า บอกว่า “ต้องรักที่จะเรียนรู้ประวัติศาสตร์เท่านั้นจึงจะชื่นชอบและมาเที่ยวกัน”

เวียงกุมกาม ที่เตรียมไว้ให้นักท่องเที่ยวได้เที่ยวชม ได้แก่ วัดต่างๆ ซึ่งเป็นซากที่หักพังและอยู่ใต้พื้นดินมานาน จึงดูไม่งดงามเท่าไรนัก อีกทั้งวัดแต่ละแห่งอยู่ห่างกันมาก และแทรกตัวอยู่ท่ามกลางบ้านเรือนของชาวบ้าน ดูๆแล้วไม่อลังการเท่า สุโขทัยหรืออยุธยา น้องๆที่มาด้วยกัน เตรียมตัวมาถ่ายรูป แต่คงผิดหวัง ด้วยอากาศที่ร้อนและไม่ได้งดงามดั่งที่คิดเอาไว้ และปลอบใจเพื่อนๆว่า อย่างน้อยก็มาเก็บแต้ม เที่ยวให้ครบสถานที่ท่องเที่ยวเชียงใหม่ ที่เขาแนะนำ “เที่ยวไทยครึกครื่น เศรษฐกิจไทยคึกคัก”

ไกด์นำเที่ยว บอกกับพวกเราว่า ช่วงสงกรานต์ เตรียมรถม้า รถราง และไกด์นำเที่ยว ไว้เยอะมาก แต่ปีนี้มีคนมาเที่ยวน้อยมาก เด็กๆมัคคุเทศก์หนีไปเที่ยวในเวียงเชียงใหม่กันหมด

เป็นเรื่องที่ชวนคิด ว่าต้องทำอะไร……………หรือเปล่า