ลานปลาหัวโม้ง

คืนนี้นอนไม่หลับเพราะมีความรู้สึกอยากเขียนบันทึกอย่างแรงกล้า ที่จริงปิดไฟนอนไปสักพักแล้วแต่กลิ้งไปกล้ิงมาจนสุดท้ายลุกขึ้นมาเขียนบันทึกดีกว่า เรื่องที่จะเขียนนั้นไม่มีอะไรมาก แค่อยากบันทึกชีวิตการทำงานใน 2 อาทิตย์ที่ผ่านมา ขอเล่าก่อนว่าตอนที่ได้รับทุนเรียนต่อป.เอก เป็นทุนที่ไม่ได้ระบุต้นสังกัด ดังนั้นเราสามารถเลือกได้เองว่าเรียนจบแล้วจะไปทำงานที่ไหน และเราก็เลือกมาอยู่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เรียกย่อ ๆ ว่าเพาะเลี้ยง ขอไม่เล่ารายละเอียดแล้วกันว่าทำไมเลือกมาอยู่ที่นี่ ไม่งั้นคืนนี้เล่าไม่จบแหง ๆ

ปกติแล้วนักเรียนทุนส่วนใหญ่เลือกที่จะไปทำงานในภาควิชาหรือสถาบันวิจัยที่เกี่ยวข้องกับด้านที่ตัวเองเรียนมา หลังจากที่เรียนจบก็สามารถสอนหรือทำงานวิจัยต่อเนื่องได้เลย ซึ่งก็เป็นข้อดีในแง่ของการได้ใช้ความรู้ที่เรียนมาให้เป็นประโยชน์ รวมทั้งความก้าวหน้าในหน้าที่การงาน แต่เราเป็นพวกไม่ปกติ กลับเลือกมาอยู่เพาะเลี้ยงทั้ง ๆ ที่ไม่เคยรู้หรือเรียนอะไรที่เกี่ยวกับเพาะเลี้ยงหรือประมงเลย เลยกังวลพอสมควรว่าเราเรียนจบแล้วจะไปทำอะไรที่เพาะเลี้ยง ลองเปิดดูรายวิชาของแต่ละหลักสูตรในคณะก็พบว่าไม่มีวิชาไหนเลยที่เรารู้หรือสอนได้้สักวิชาเดียว

วันแรกที่มารายงานตัวที่คณะเราก็ได้บอกอาจารย์ท่านอื่น ๆ ทราบว่าเราไม่ได้จบมาทางด้านนี้ อาจารย์แต่ละท่านก็บอกว่าไม่เป็นไร ปัญหาที่ตามมาคือเราไม่สามารถสอนวิชาไหนได้ และไม่สามารถเปิดวิชาใหม่เพื่อสอนสิ่งที่เราเรียนมาได้ เพราะมันไม่เกี่ยวอะไรกับประมง และเทคนิคที่เรียนมาก็เฉพาะเจาะจงมากเกินไป แต่สุดท้ายก็ได้ไปช่วยสอนเนื้อหาบางส่วนในวิชาพันธุศาสตร์สัตว์น้ำ โดยสอนในส่วนของพันธุศาสตร์ที่เราเคยเรียนมา แต่ยังต้องหาข้อมูลว่าเนื้อหาเหล่านั้นถูกนำมาใช้ในการเลี้ยงสัตว์น้ำยังไง

หลังจากที่มัวแต่คิดในมุมเดียวว่าเราจะเอาสิ่งเรารู้เราเรียนมาทำอะไรที่นี่ได้บ้าง ไม่นานนักเราก็เกิดความคิดใหม่ ทุกวันที่เรามาทำงานเราจะเห็นบ่อดินขนาดใหญ่อยู่หน้าคณะ เวลาที่เราเดินไประหว่างอาคารเราก็จะเห็นบ่อปูนอยู่หลายบ่อ บางบ่อก็ใช้เลี้ยงกุ้ง บางบ่อก็ใช้เลี้ยงปลา บางบ่อไม่เห็นมีกุ้งปลาอะไรเลยมีแต่น้ำ หน้าห้องทำงานเราก็มีอ่างเลี้ยงปลาขนาดใหญ่พอควร มีปลาอยู่ในนั้นหลายตัว มีอยู่ครั้งนึงที่เรายืนดูปลาแล้วก็บ่นกับตัวเองว่าปลาก็อยู่หน้าห้องทำงานแท้ ๆ เห็นกันอยู่ทุกวัน ทำไมเรากลับไม่รู้อะไรเกี่ยวกับปลาพวกนี้เลย หลังจากนั้นเราก็เริ่มเปลี่ยนความคิดใหม่ เริ่มคิดที่จะหาความรู้จากสิ่งที่อยู่รอบ ๆ ตัวเรานี่แหละ

มีอยู่วันนึงเราเห็นนิสิตคนหนึ่งเดิน ๆ อยู่แถวอ่างปลาหน้าห้อง เลยเขาไปคุยด้วยแล้วชวนมาดูปลาด้วยกัน เราถามนิสิตคนนั้นว่ารู้จักปลาพวกนี้มั้ย เขาบอกว่ารู้จัก แล้วเขาก็เล่าให้ฟังว่าในอ่างนี้มีปลาอยู่ 3 ชนิด อันแรกเป็นปลาคาร์พ (ปลานี้รู้จักแต่ถามเพื่อความมั่นใจ) อีกอันเป็นปลาดุก (ปลานี้ก็รู้จักแต่ไม่แน่ใจ เคยเห็นแต่ตอนมันถูกเสียบไม้และย่างสุกพร้อมกิน) อีกอันปลาอะไรจำชื่อไม่ได้ (เริ่มต้นก็ลืมชื่อปลาแล้ว ฮ่าๆๆ) น้องเขาบอกว่าปลาพวกนี้อยู่มา 2-3 ปีแล้ว และบอกให้เราสังเกตดูตาปลาดุกว่ามันเป็นสีขาวขุ่นเพราะว่ามันตาบอด ปลาดุกจะตาบอดเมื่ออายุเยอะ แล้วก็เล่าอีกว่าปลาดุกที่ขายกันตามตลาดเป็นลูกผสมระหว่างดุกอุยกับดุกยักษ์ ปลาดุกอุยเนื้ออร่อยกว่าแต่โตช้า ปลาดุกยักษ์เนื้อไม่อร่อยแต่โตเร็วตามชื่อ เค้าก็เลยเอาสองพันธุ์นี้มาผสมกันซะ น้องคนนี้ทำงานวิจัยเรื่องปลาดุกและแยกรสชาติได้ว่าอันไหนดุกอุยแท้ อันไหนดุกลูกผสม เราเลยแซวไปว่าวันไหนเอาผัดเผ็ดปลาดุกมาให้กินหน่อย แล้วข่วยบอกด้วยว่าจานไหนเป็นดุกอุย จานไหนดุกลูกผสม (ที่จริงคืออยากกินผัดเผ็ดปลาดุกฟรี)

มีอีกครั้งตอนที่ให้นิสิตพาเดินดูบ่อปูน เป็นบ่อน้ำเค็ม เราเลยถามว่าเวลาเตรียมน้ำเค็มพวกนี้นี่คือเอาเกลือมาละลายน้ำรึเปล่า นิสิตก็หัวเราะแล้วบอกว่าเปล่า น้ำเค็มพวกนี้ไปเอามาจากฟาร์ม (เริ่มไม่แน่ใจว่าจากฟาร์มหรือจากทะเล มั่วอีกแล้ว) เอามาเก็บไว้ในถังพักน้ำ เวลาจะใช้ก็เอามาละลายให้ได้ระดับความเค็มตามที่ต้องการ (ไม่ได้เอาเกลือละลายน้ำอย่างที่ด๊อกเตอร์ที่จบจากนอกเข้าใจ) ก็เลยนึกสงสัยว่าน้ำเค็มที่ได้จากฟาร์ม (หรือทะเล) จะต่างจากน้ำเค็มที่ได้จากการผสมน้ำกับเกลือยังไง แล้วใช้น้ำเกลือแทนไม่ได้เหรอ ตอนนี้เลยได้ยืมหนังสือคุณภาพน้ำกับการเลี้ยงสัตว์น้ำมาเรียบร้อย (แต่ยังไม่ได้เริ่มอ่าน)

อีกครั้งคือเราขอให้นิสิตคนหนึ่งที่ทำวิจัยเรื่องกุ้งก้ามกราม พาเราไปดูกุ้งที่เค้าเลี้ยงไว้ แล้วก็ชำแหละกุ้งให้ดูอวัยวะภายในว่ามีอะไรบ้าง นิสิตคนนี้เลี้ยงกุ้งไว้หลายตัว ตัวที่จับมาชำแหละให้ดูมีขนาดใหญ่พอควร ขนาดก้ามก็น่าจะสักฟุตนึงเห็นจะได้ เค้าบอกว่าเลี้ยงตัวนี้มานานมากแล้ว เราถามว่าไม่เสียดายเลยเอามาชำแหละให้เราดู นิสิตบอกว่าไม่เสียดายและมีที่เลี้ยงไว้อีกหลายตัว (แต่เราเสียดายแทน อยู่ด้วยกันมาตั้งนาน) กุ้งตัวนี้สีซีดเพราะถูกเลี้ยงแบบคุณหนู อยู่โดดเดี่ยวในอ่างที่ได้รับการดูแลอย่างดี ไม่เคยได้คลุกดินคลุกทรายผ่านร้อนผ่านหนาวแบบกุ้งทั่วไป นิสิตจับกุ้งใส่ถังน้ำแล้วเอาไปห้องแล็บ อธิบายรูปร่างหน้าตาภายนอก ขาว่ายน้ำ ขาเดิน วิธีนับขานับปล้อง แล้วก็ผ่าหัวให้ดูว่าในหัวกุ้งที่กิน ๆ กันมีอวัยวะอะไรอยู่บ้าง สุดท้ายไม่แน่ใจว่ากุ้งตัวนั้นลงถังขยะหรือว่าไปอยู่ในชามมาม่าใครรึเปล่า

ตอนนี้เราเลยพบว่ารอบ ๆ ตัวมีเรื่องที่น่าสนใจที่เรายังไม่รู้อีกเยอะ อาทิตย์ที่แล้วได้ไปแนะนำตัวกับอดีตคณบดี แล้วเห็นว่าในห้องทำงานของท่านมีตู้เลี้ยงปลาขนาดใหญ่อยู่สองตู้ น่าจะขนาดสัก 1×2 เมตรได้ ที่จริงแล้วที่คณะมีตู้ปลาเยอะมากอยู่ตามทางเดินในอาคาร ในห้องสมุดของคณะก็ยังมี เอาเป็นว่าเริ่มต้นหาความรู้ใกล้ ๆ ตัวด้วยการหัดเลี้ยงปลาก่อนเลยแล้วกัน ตอนอยู่ป.ตรีเคยลองเลี้ยงหลายทีแล้วก็ไปไม่รอดสักที คราวนี้ว่าจะลองใหม่ มาอยู่เพาะเลี้ยงแล้วเลี้ยงปลาไม่เป็นก็ให้รู้ไป … แต่สุดท้ายคิดว่าอาจจะไม่รอดเหมือนเดิม ฮ่าๆๆ