เมื่อ 29 สิงหาคม 2553 ที่ผ่านมา ได้ไปกราบนมัสการท่านสมณะเสียงศีล ชาตวโร ครูภูมิปัญญาไทย รุ่นที่ 2 ด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ณ ชุมชนปฐมอโศก จังหวัดนครปฐม
@@@การไปกราบท่านในครั้งนี้เป็นครั้งที่ 2 (อย่างเป็นทางการ) ตั้งใจนำความก้าวหน้าในการทำดุษฎีนิพนธ์ของตัวเอง และกรอบแนวคิด รวมทั้งขั้นตอนต่อจากนี้ในการทำวิจัยไปกราบเรียนให้ท่านได้ทราบ และอธิบายถึงประเด็นที่ต้องการขอความอนุเคราะห์จากท่าน และได้รับความเมตตาจากท่านเป็นอย่างดี
ได้รับข้อมูลเพิ่มเติมจากทั้งที่เป็นเอกสาร(ได้มาแล้วกว่า 3 ลังใหญ่) และข้อมูลจากการเล่าเรื่องงานในโครงการถ่ายทอดองค์ความรู้ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นด้านกสิกรรม การทำเกษตรไร้สารเคมี การหมักปุ๋ยชีวภาพ การฟื้นฟูดิน โดยโครงการที่ทำริเริ่มใหม่คือที่ “เนินพอกิน” อำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี
@@@ประเด็นที่ทำให้ต้องรีบบันทึกไว้คือ “กระบวนการและวิธีการประเมินผล” ผู้ที่มารับการถ่ายทอดความรู้จากท่าน ครั้งแรกที่คุยประเด็นนี้ท่านบอกว่าประเมินยาก เนื่องจากโครงการของท่านไม่สามารถคัดกรองและเลือกผู้มารับการอบรมได้ แต่เป็นลูกค้าที่มาตามโครงการพักชำระหนี้ของ ธกส. เป็นส่วนใหญ่ ท่านจึงใช้วิธีการให้กลุ่มที่มารับการอบรมนั้น ตั้ง “เครือข่าย” กันเอง จัด/คัดเลือก/คัดสรรค์ประธาน รองประธาน เลขา เหรัญญิก ฝ่ายวิชาการกันเอง ซึ่งที่ผ่านมาตั้งแต่ปี 2540 มีการตั้งกลุ่มเครือข่ายเช่นนี้ไปแล้วกว่า 200 กลุ่ม และจากการติดตามต่อเนื่องทุกปี พบว่ายังมีกลุ่มเครือข่ายเหล่านี้ที่มีการพัฒนาและทำกิจกรรมต่อเนื่องเกินกว่า 85% ของกลุ่มที่ตั้งขึ้น ท่านติดตาม/ประเมินผลโดยอ้างว่าจะไปเยี่ยมชมกิจกรรมของกลุ่มเครือข่ายต่าง ๆ และมีเทคโนโลยีใหม่ ๆ วิธีการตอน/ตัดต่อพันธุ์พืชใหม่ ๆ เมล็ดพันธุ์พืช และข่าวสารต่าง ๆ ไปให้กลุ่มเครือข่ายนั้น ๆ
@@@แน่ล่ะ…สมาชิกกลุ่มเครือข่ายนั้นก็มีความสุข อยากมาร่วม และไม่รู้สึกว่าถูกติดตาม/ประเมินผลหลังจากการไปอบรมมาแต่อย่างไรเลย…
ฟังแล้วผู้วิจัยตาโต…เพราะเกินความคาดหมายและยังทึ่ง ๆ กับวิธีการประเมินผลอันแยบยลแบบไทย ๆ ไม่ต้องอ้างทฤษฏีฝรั่งให้มึนงงเลย (นี่ไงล่ะ อ่านแต่ตำรา ไม่เคยมีประสบการณ์จริง…ฮา ๆ ๆ)
ตอนท้ายได้ขออนุญาตทิ้งประเด็นไว้ให้ท่าน หากท่านจะเขียนหรือบันทึกข้อมูลเป็นลายลักษณ์อักษร (เป็นวิธีการหนึ่งของการวิจัยเชิงคุณภาพ-การตอบประเด็นด้วยแบบสอบถามกึ่งโครงสร้าง) เพื่อที่ผู้วิจัยจะได้นำมาประกอบกับการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกต และการเข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ในการถ่ายทอดองค์ความรู้ของท่านให้สมบูรณ์ขึ้น
@@@
มีความสุขและสรุปได้ว่า…
การถ่ายทอดองค์ความรู้ของท่านเป็น “การให้”
ด้วยความรัก เมตตา และปรารถนาดีอย่างจริงใจ
เหมาะสมแล้วที่ได้รับการยกย่องให้เป็น “ครูภูมิปัญญาไทย”
