ลานเสรี

เช้าวันหยุด…

มีโอกาสชักชวนหลานตัวน้อย ๆ  ร่วมกันรดน้ำต้นไม้  เก็บกวาดใบไม้ใบหญ้า และช่วยกันทำความสะอาดบ้าน (ถือโอกาสสอนวิชาประสบการณ์ชีวิตให้เด็ก ๆ ด้วยเลย)

สังเกตเห็นว่าส่วนที่เด็ก 3 คน ชอบมาก คือการรดน้ำต้นไม้ การได้เห็นต้นไม้แปลก ๆ  เสียงถามเซ็งแซร่ไม่มีใครฟังคำตอบ นอกจากยิงคำถามเป็นชุด ๆ

นี่ต้นอาไรค้า ไม่เคยเห็น…

นี่สวย ๆ มีลูกเล็ก ๆ ด้วย…

นี่อาม่าบอกว่าเป็นยาต้มแก้ร้อนใน…

ดอกสวยมากคร้าบบบบบ พี่น้องงงงง…

เจ้าคนโต ยื่นหน้ามาถามและให้มาดูว่า นี่เรียกว่าต้นอะไร (ตั้งค่าหัว รางวัลไว้สำหรับคนที่สามารถจดรายชื่อพืชพันธุ์ไม้บนดาดฟ้าทั้งด้านหน้าด้านหลังได้มากที่สุด) ในขณะที่ก้มหน้าก้มตาจดในกระดาษยู่ยี่อย่างตั้งอกตั้งใจ

ต้นที่ชี้ให้ดูเป็นพืชล้มลุก มีดอกเล็ก ๆ สีม่วงสวย มีทั้งที่ยังไม่บานและบานเต็มที่แล้ว… อ้อ ไม่รู้ชื่อหรอก แต่เป็นวัชพืชประเภทหนึ่งที่ไม่ได้ปลูกแต่ขึ้นเอง

โดนถามต่อว่า วัชพืชคืออะไร? ก็เลยให้การบ้านว่าไปหาในพจนานุกรมแล้วกัน ทั้งภาษาไทย และภาษาอังกฤษ จะเลี้ยงพิซซ่าตอนเที่ยงนี้ เด็ก ๆ ขมีขมัน สนุกสนาน แม้จะหน้าแดงเหงื่อเต็มตัว

นั่งอ่านผลงานเด็ก ๆ …

วัชพืช

[วัดชะพืด] น. พืชที่ไม่ต้องการ เช่นหญ้าคาในแปลงข้าว.(ป. วชฺช + พีช).

(พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน)

วัชพืช [n.] weed

เคยฟังอาจารย์สอนภาษาอังกฤษเล่าว่าวัชพืชนี้ บางทีเรียกว่า “unloved plant”  คือเป็นพืชที่ไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ต้องการ เพราะไม่ได้ปลูกแต่ขึ้นเองแม้จะหากินเก่ง ทนทาน ไม่ต้องการการประคบประหงมดูแล แต่ที่คนปลูกต้นไม้ไม่ชอบก็เพราะมักทำให้พืชชนิดอื่นตายหรือไม่เติบโตเท่าที่ควร  ลองค้นรากศัพท์ต่อ

วัชชะ

[วัดชะ] น. สิ่งที่ควรละทิ้ง; โทษ, ความผิด. (ป. วชฺช; ส. วรฺชฺย, วรฺชฺช).

คำว่า “วัชพืช“  มาจาก วัช หรือ วัชชะ แปลว่า “สิ่งที่ควรละทิ้ง” ซึ่งเมื่อรวมกับคำว่า พืช เป็น “วัชพืช” จึงมีความหมายว่า “พืชที่ควรละทิ้ง“

เด็ก ๆ ร้อง อ้าวงั้นต้องถอนทิ้งหรือเปล่าคะ คุณครูสอนว่าปลูกพืชต้องหมั่นรดน้ำ พรวนดิน ตัดหญ้า ถอนวัชพืช พืชที่เราปลูกจะได้โตเร็ว ๆ

เอาล่ะสิ จะตอบเด็ก ๆ ว่าไงดีนะ….

…ความจริงพืชพันธุ์ไม้นั้น เขาก็อยู่ของเขา พึ่งพิงอิงอาศัยกันอย่างสงบสุข แต่มนุษย์ต่างหากยกเอาความต้องการของตนไปให้คุณค่าว่า สิ่งนี้เป็นพืชมีค่า เป็นพืชเศรษฐกิจ ชนิดนี้ปลูกแล้วขายได้ราคาดี ส่วนชนิดนี้ไม่มีค่า เพราะตีเป็น “มูลค่า” ไม่ได้ พาลเรียกว่าเป็น “วัชพืช” ไปเสียเลย

พืชก็คือพืชนั่นแหละ… แม้ต่างพันธุ์ต่างเชื้อสายกัน…

คิดเลยไปถึง ข้อสอบที่ท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์ บรมครูแห่งการแพทย์แผนโบราณ สอบไล่ก่อนจบออกมาคือ “พืชอะไรที่ทำยาไม่ได้?” คำตอบที่ท่านตอบคือ ไม่มีพืชอะไรที่เป็นยาไม่ได้…

ความจริงวัชพืชก็มีประโยชน์เหมือนกัน เช่น “หญ้าขนมเทียน” ที่มักขึ้นตามไร่พริก เพราะหญ้าชนิดนี้ เขานำมาตำ คั้นเอาน้ำผสมแป้งทำขนมเทียน ทำให้ขนมไม่ติดใบตอง หรือ “หญ้าขจรจบ“  ซึ่งเป็นวัชพืชในไร่ข้าวโพด ตอนที่หญ้าขจรจบยังไม่มีดอกใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ เมื่อต้นแก่แห้งก็นำไปทำเยื่อกระดาษได้อีก

แม้แต่วัชพืชบางชนิดที่เราไม่ได้ใช้ประโยชน์อะไรเลย ก็ยังช่วยปกคลุมดินให้คงความชุ่มชื้น ป้องกันการเสียน้ำหน้าผิวดินได้ไม่มากก็น้อยด้วย รวมความว่าถึงอย่างไรก็ช่วยรักษาสมดุลระบบนิเวศน์ของดิน-น้ำได้นั่นไง

บอกเด็ก ๆ ที่กำลังเคี้ยวตุ้ย ๆ ต่อว่า เห็นไหม … ทุกสรรพสิ่งล้วนมี “คุณค่า” อยู่ในตน และ  ”คุณค่า” ที่ว่านี้ก็ระวังด้วย อย่าด่วนตัดสิน เพราะคุณค่า บางครั้งก็เป็นคนละส่วนกับ “มูลค่า” คนบางคน เรื่องบางเรื่อง ของบางสิ่งตีราคาค่างวดเป็น “ตัวเงิน” ไม่ได้ แต่มีมูลค่ามหาศาลที่ไม่อาจเปรียบเทียบกับสิ่งใดได้เลย

« « Prev : เว้นวรรค

Next : ไม่รัก ไม่ชอบ ไม่ทำ » »